SCENARIUSZ ZAJĘĆ ARTETERAPEUTYCZNYCH DLA DZIECI NIEŚMIAŁYCH

Wiek uczestników: 9 lat.

Liczba uczestników: 20

Czas trwania pojedynczej sesji: 3h.

KRÓTKA CHARAKTERYSTYKA NIEŚMIAŁOŚCI

Nieśmiałość jest zjawiskiem bardzo powszechnym, dotyka wszystkich i każdą grupę społeczną, spotykana jest u ludzi w różnym wieku. Nieśmiałe mogą być dzieci w wieku przedszkolnym i młodzież przeżywająca rozterki okresu dojrzewania. Jednym z elementów nieśmiałości jest nieumiejętność zdobywania pomocy. Ma ona wpływ na osiągnięcia w nauce jak i na okazje do kontaktów z innymi dziećmi. Nieśmiałość jest przypadłością złożoną, która pociąga za sobą całą gamę skutków - od lekkiego uczucia skrępowania, przez nieuzasadniony lęk przed ludźmi, aż do skrajnej nerwicy. Osobom nieśmiałym brakuje zwykle umiejętności społecznych lub wiary w samych siebie. Nie potrafią rozpocząć rozmowy, czy odezwać się na lekcji. Osoba nieśmiała może być skromna i pełna rezerwy z powodu braku we własne siły.

Temat bloku: Otwieramy się na innych.

Dzień Pierwszy

Temat: Jak postrzegamy siebie?

Cele:

- poznanie różnych cech i ulubionych czynności innych osób,

- ukazywanie cech osobowości,

- poznanie siebie.

Metody pracy: wykorzystanie terapii przez sztukę.

Formy pracy: indywidualna zbiorowa.

Środki dydaktyczne: kartki, kredki.

Przebieg zajęć:

1. Powitanie - Iskierka

Dzieci i prowadząca stoją w kręgu i trzymają się za ręce. Następnie przekazują sobie „iskierkę” przez uściśnięcie dłoni.

2. Jestem i lubię.

Wszyscy siadają w kręgu. Zabawę rozpoczyna prowadząca: wypowiada swoje imię i wykonuje ruch który ma przedstawiać ulubioną jej czynność. Kolejna osoba wypowiada swoje imię i wykonuje ruch przedstawiający jej ulubioną czynność.

3. Wykonanie pracy plastycznej - Namaluj swoją wizytówkę.

Dzieci proszone są o namalowanie swojej wizytówki. Dziecko może narysować na niej jakiś symbol lub rzecz charakterystyczna dla tego dziecka. Po wykonaniu prac, każde dziecko opowiada dlaczego umieściło dany symbol na swojej wizytówce.

4. Wykonanie pracy plastycznej - Drzwi do...

Drzwi: ruchome zamknięcie otworu wejściowego do budynku lub do jakiegoś wnętrza.

Jak wyglądaj twoje drzwi? Są zamknięte, otwarte czy przymknięte?

Uczniowie otrzymują kartki, a następnie mają narysować jak wyglądają ich drzwi. Gdy uczniowie wykonają pracę następuje rozmowa na temat drzwi każdego z nich i tego jak określają one naszą osobowość. Następnie uczniowie rysują wymarzony świat, który chcieliby aby był za ich drzwiami. Po wykonaniu prac następuje ich omówienie.

5.Zabawa „Zwierzęta”

Każde dziecko rysuje na kartce zwierzę, które według niego najlepiej symbolizuje jego cechy charakteru; rysunki zostają ułożone na podłodze czystą stroną do góry, każdy wybiera jedną kartkę (nie swoją) i patrząc na rysunek wypisuje 3 cechy, które kojarzą mu się z tym zwierzęciem; powtórnie kartki wracają na środek sali i następuje ich losowanie, tym razem osoba oglądająca rysunek stara się odgadnąć, kto mógł być jego autorem, właściciel komentuje wpisane pod zwierzęciem cechy, pasują do dziecka czy nie.

6. Pożegnanie - Iskierka.

Dzień Drugi:

Temat: Uczymy się współpracy w grupie.

Cele:

- kształtowanie zaufania,

- uświadomienie wpływu uczuć na zachowanie,

- doskonalenie mimiki, ekspresji, operowania ciałem,

- wyzwalanie wiary we własne siły,

- poprawa jakości kontaktów z rówieśnikami,

- rozwijanie twórczej aktywności,

- wyzwalanie samodzielności.

Metody pracy: Drama.

Formy pracy: zbiorowa, indywidualna

Przebieg zajęć:

1. Powitanie - Iskierka

2. Niewidomy rzeźbiarz

Dzieci zostają podzielone na kilka zespołów. W każdym zespole jest jednakowa liczba osób. Jednemu zawodnikowi w każdej grupie zawiązuje się oczy a pozostali uczestnicy wewnątrz każdej grupy dzielą się na jeszcze dwie drużyny. Teraz jedna drużyna jest rzeźbą i układa jakąś figurę, a druga drużyna jest gliną. Uczeń z z opaską na oczach będzie próbował ustawić zawodników będących gliną tak aby byli tak samo ustawieni jak zawodnicy będący rzeźbą.

3. Odgrywanie scenek - Wyrażanie prośby.

Uczniowie odgrywają scenki:

- Uczeń, nie zrozumiał lekcji, a wie że będzie z niej klasówka. Dlatego musi poprosić nauczyciela o ponowne wytłumaczenie lekcji. (nauczyciel początkowo denerwuje się, ale w końcu tłumaczy lekcję)

- Uczeń musi poprosić dyrektora o pozwolenie na zorganizowanie dyskoteki. (dyrektor jest szorstki i początkowo nie zgadza się na to)

- Uczeń musi poprosić przechodnia o wskazanie drogi.

- Uczeń musi poprosić bibliotekarkę o podanie wybranych przez niego książek.

- Uczeń musi poprosić kolegę o pomoc w odrobieniu zadania. (kolega na początku śmieje się z tego ale w końcu pomaga.

4. Zabawa: „Widzące ręce”

Dzieci dobierają się parami. Jedna osoba ma zawiązane oczy, a druga formuje ze swojego ciała dowolną „rzeźbę”. Dziecko z zawiązanymi oczami musi ją rozpoznać dotykiem i odtworzyć na sobie samym. Dopiero wtedy może zdjąć opaskę z oczu.

5. „Casting”

Dzieci stoją w kole, twarzami na zewnątrz, w środku prowadząca. Pada hasło będące nazwą jakiegoś zawodu. Dzieci odwracają się w stronę prowadzącej i gestami starają się zilustrować najbardziej charakterystyczną cechę danego zawodu. Dziecko, które zrobi to najciekawiej zastępuje prowadzącą.

6. Pożegnanie - Iskierka

Dzień Trzeci:

Temat: Dostrzegamy pozytywne cechy swojej osobowości.

Cele:

- stwarzanie możliwości bycia w różnych rolach,

- szukanie swoich pozytywnych cech,

- umacnianie poczucia własnej wartości.

Metody pracy: Bajkoterapia, Filmoterapia

Formy pracy: indywidualna zbiorowa.

Środki dydaktyczne: bajka terapeutyczna pt. „Bajka o szarym słowiku”, film pt. „Czytaj i płacz”

Formy pracy:

Przebieg zajęć:

1. Powitanie - Iskierka

2. Wysłuchanie bajki terapeutycznej pt. „Bajka o szarym słowiku” zał. nr 1

3. Rozmowa na temat wysłuchanej bajki.

- O czym opowiada wysłuchana bajka?

- Dlaczego Jaś nie chciał bawić się z innymi ptaszkami?

- Co sprawiło, że Jaś odważył się podejść do innych ptaszków?

4. Moja scena z bajki.

Uczniowie wybierają sobie scenę z bajki, a następnie ją odgrywają.

5. Oglądanie filmu pt. „Czytaj i płacz”.

Dzieci oglądają film, którego główna bohaterką jest nieśmiała i trochę zakompleksiona dziewczyna.

Ma na imię Jamie i piszę pamiętnik, a w nim przedstawia siebie jako zupełnie inną osobę. Pewnego dnia jej pamiętnik zostaje opublikowany a Jamie staje się popularna.

6. Rozmowa na temat obejrzanego filmu.

- Jaka była główna bohaterka na początku filmu?

- Co wpłynęło na zmianę jej zachowania?

7. Pożegnanie - Iskierka.

Dzień Czwarty

Temat: Wyrażamy siebie.

Cele:

- nauczenie relaksacji,

- uwrażliwianie na muzykę,

- rozwijanie wyobraźni.

Metody pracy: Muzykoterapia

Formy pracy: indywidualna zbiorowa.

Środki dydaktyczne: różnego rodzaju nagrania: „Heavenly Retreat” - Llewellyn, „To go Beyond” - Enya, „Walc” - Wojciech Kilar, „Colors of the wind piano” - Alan Menken, „Socturne” - Secret Garden, „Sometimes When It Rains” - Secret Garden, nagrany dźwięk wodospadu, „Deszcz” - Przemysław Gintrowski, odgłosy dźungli, „Poranek” - Peer Gynt, „Eine kleine Nachtmusik” - Wolfgang Amadeusz Mozart, kartki, kredki, różne instrumenty.

Przebieg zajęć:

1. Powitanie - Iskierka.

2. Wyobraź sobie że...

Dzieci siadają wygodnie, nauczyciel włącza relaksującą muzykę i czyta tekst a uczniowie wyobrażają to sobie - „Sometimes When It Rains” - Secret Garden, tekst załącznik nr 2.

3. Malowanie do muzyki.

Nauczyciel kolejno włącza różne utwory, a uczniowie malują to co według nich pasuje do danego utworu - nagrany dźwięk wodospadu, „Deszcz”, odgłosy dżungli.

4. Układanie tekstu do muzyki.

Nauczyciel kolejno włącza kilka różnych utworów, a uczniowie układają do nich opowiadanie - „Colors of the wind piano”, „To go Beyond”, „Walc”, „Heavenly Retreat”.

5. Ćwiczenia z instrumentami.

Na stole leżą różne instrumenty. Każdy uczeń wybiera sobie jeden z nich, a następnie prezentuje niekonwencjonalne dźwięki jakie można z nich wydobyć.

6. Zobacz co słyszysz.

Uczniowie słuchają muzyki z zamkniętymi oczami i wyobrażają sobie jakieś miejsce. Po wysłuchaniu muzyki rysują swoje wyobrażenie - „Poranek”

7. Jaki tytuł nadałbyś temu utworowi?

Uczniowie słuchają utworu - „Eine kleine Nachtmusik” i zastanawiają się jaki tytuł mogliby mu nadać.

8. Pożegnanie - Iskierka

Dzień Piąty

Temat: Taki jestem.

Cele operacyjne:

- doświadczanie własnego ciała,

- uwrażliwianie zmysłowe,

- rozładowanie negatywnych emocji poprzez ruch i taniec.

Metody pracy: Choreoterapia

Formy pracy: zbiorowa.

Przebieg zajęć:

1. Powitanie - Iskierka

2. Moja siła.

Uczniowie w parach demonstrują swoją siłę, wykonując taniec wojowników.

3. Taniec Azteków.

Uczniowie dobierają się w pary, a ich zadaniem jest wymyślenie tańca Azteków. Po prezentacji swoich tańców uczniowie wybierają najlepszy.

4. Prowadzący-prowadzony.

Uczniowie dobierają się parami, zbliżają dłonie do siebie, tak aby się nie stykały. Jedna osoba wykonuje nimi dowolny ruch, a druga ten ruch naśladuje.

5. Dodaj swój ruch...

Jeden z uczestników wychodzi na środek sali i przedstawia dowolny ruch. Następnie na środek sali wychodzi kolejny uczeń, który naśladuje ruch kolegi, po czym dodaje swój własny ruch itd.

6. Pożegnanie - Iskierka.

Bibliografia

Handford O. Karolak W, „Zabawa (z) przedmiotami w twórczym rozwoju i arteterapii” Łódź 2008.

Piszczek M. „Terapia zabawą. Terapia przez sztukę” Warszawa 2002.

Wohrl R. Mayer W. „Wspaniałe gry i zabawy dla dzieci i młodzieży” Kielce 2008.

ZAŁ. NR 1

Czy widziałeś kiedyś słowika w zaroślach? Pewnie nie, bo rzeczywiście trudno go zobaczyć. Chowa się w gęstych krzakach bo jest bardzo skryty. Wcale nie jest kolorowy tak jak inne ptaki. Jest troszkę większy od wróbelka, ma brązowo-szare piórka zupełnie bez żadnych wzorków i czarne oczka. Posłuchaj historii o małym młodziutkim słowiczku o imieniu Jasio.

Jaś mieszkał niedaleko rzeczki w gniazdku uplecionym z traw pod niedużym krzakiem. Był jeszcze malutki i bardzo bał się oddalać od gniazdka. Dobrze czuł się gdy jego Mama lub Tata byli w pobliżu. Gdy jednak miał coś zrobić zupełnie sam to już nie za bardzo. Trochę obawiał się innych ptaków i nawet gdy widział, że świetnie się bawią razem to wolał je oglądać z daleka niż się przyłączyć do zabawy.

Gdy tak patrzył na inne ptaki myślał sobie zawsze jakie one są wspaniałe. Widział gila z pięknym czerwonym brzuszkiem i niebiesko-czarnymi piórkami na grzbiecie. A potem Jaś patrzył na siebie i wzdychał widząc, że on taki kolorowy nie jest. Gdy z kolei przyglądał się krukowi podziwiał jaki ten jest duży. Chciałby być taki jak on, a przecież słowiczki są malutkie. Zawsze wydawało mu się, że inne ptaki miały bardziej ostre dzioby, dłuższe ogony, szybciej latały, ładniej machały ogonkami. We wszystkim wydawały się lepsze od niego.

Więc nawet gdy inne ptaszki zapraszały go do zabawy to on wolał siedzieć pod swoim krzaczkiem blisko rodziców i tylko przyglądać się zabawie innych. Tylko wieczorami jak już było ciemno odważał się wzlecieć na sam szczyt krzaka i gdy upewnił się, że nikt go nie widzi wtedy sobie śpiewał. Uwielbiał to robić. To sprawiało mu największą przyjemność. Potrafił tak śpiewać nawet długo w noc i za każdym razem wymyślał nową melodię, która się nigdy nie powtarzała.

Pewnego ranka gdy tak siedział sobie przy swoim gniazdku i jak zwykle podpatrywał z daleka bawiące się ptaszki, zobaczył gila, który mu się przyglądał z boku. Na początku Jaś nie wiedział o co chodzi. Rozejrzał się niepewnie, a gil w tym czasie podszedł do niego i spytał cichutko:
- Czy nauczysz mnie śpiewać?
I zaraz dodał:
- Słyszałem Cię jak śpiewasz wieczorem. To było coś wspaniałego. Ja chyba nigdy tak nie będę potrafił - powiedział zwieszając smętnie dziobek

Słowik był tak zaskoczony, że nie potrafił się w pierwszej chwili odezwać. A gil chyba źle zrozumiał jego milczenie bo potem mówił coraz bardziej smutnym głosem:
- Ty pewnie mnie nawet nie chcesz znać… Bo ja wcale ładnie nie śpiewam… I w ogóle… To ja lepiej sobie pójdę…

Gdy Jaś zobaczył, że ten odchodzi zebrał się w sobie, dogonił go i powiedział:
- Zostań! Ja nazywam się Jaś.
- A ja Florek - powiedział gil i uścisnęli się piórkami z uśmiechem.

- Dlaczego nigdy nie chcesz się z nami bawić? - spytał Florek jak już sobie razem usiedli - nie podobają Ci się nasze zabawy?
- To nie o to chodzi - powiedział Jaś - Jestem taki mały i szary, zawsze myślałem, że nikt się nie będzie chciał ze mną bawić… A nawet gdybym się już przyłączył to na pewno bym sobie nie poradził.

- No co Ty! - zaprzeczył gil - Jak ja chciałbym być taki mały i szary jak Ty gdy się bawimy w chowanego. Ja nigdy wtedy nie mam szans. Zaraz mnie wszyscy znajdują! Ty za to byłbyś mistrzem!

- Posłuchaj - mówił dalej - Każdy ptaszek jest inny. Jeden jest bardziej kolorowy, inny szary, jeden większy, inny mniejszy, jeden dobrze pływa, inny świetnie lata. I to jest właśnie najlepsze! Właśnie dzięki temu gdy się razem bawimy może być tak wspaniale.
- Ja też kiedyś byłem nieśmiały tak jak Ty. Bałem się włączyć do zabawy i wolałem trzymać się tylko blisko Mamy i Taty. To nie było takie łatwe - podejść do innych ptaków i przyłączyć się do nich. Ale zrobiłem to! I bardzo się z tego cieszę!
- Jak mi obiecasz, że nauczysz mnie śpiewać to ja też Ci pomogę - dodał

Jaś zastanawiał się tylko przez chwilę, a potem powiedział zdecydowanie:
- Tak! Chcę się włączyć do zabawy!

Przyjaciele wzięli się za skrzydełka i poszli w kierunku bawiących się ptaków. Florek przedstawił im Jasia i nie minęła chwila, a świetnie się już razem bawili. Okazało się, że mały słowiczek w wielu zabawach był świetny. A nawet gdy coś mu nie wychodziło najlepiej to przecież każdemu czasami coś się nie udaje. Najważniejsza jest przecież wspólna wesoła zabawa.

A wieczorem wszystkie ptaszki poprosiły słowika, żeby ich nauczył lepiej śpiewać. Okazało się, że wszyscy słyszeli wieczorne trele Jasia i chociaż nie wszyscy wiedzieli kto tak pięknie śpiewał to wszystkim się bardzo podobały. Kiedy Mama i Tata wieczorem wrócili do gniazdka to się bardzo zdziwili. Zobaczyli swojego synka jak śpiewał głośno i ochoczo przed grupą wpatrzonych w niego ptaszków. Obrócił się w ich stronę, mrugnął porozumiewawczo oczkiem i uśmiechnął się do nich. A oni byli z niego tacy dumni.

Jak kiedyś na wiosnę usłyszysz wieczorem najpiękniejszy śpiew ptaszka to zapewniam Cię - to będzie właśnie słowik. Nie będzie Ci łatwo go wypatrzeć - jest nieduży i brązowo-szary. Śpiewa jednak najpiękniej w całym lesie!

ZAŁ. NR 2

Wyobraź sobie, że jesteś białą pierzastą chmurką, płynącą po niebie. Wyglądasz ślicznie na tle błękitnego nieba, przemykając między promieniami słońca, Delikatny wiaterek przemieszcza chmurki we wszystkie strony, nie jesteś sam, płyną obok ciebie inne białe chmurki. Jest Wam razem dobrze. Przed Wami przelatują ptaki, a w dole wciąż zmienia się krajobraz. Płynąc po niebie widzisz w dole piękny las, rozległe łąki, pola z łanami zbóż, pola przecina rzeka, a wzdłuż niej droga, ale to wszystko jest w dole. Ty beztrosko płyniesz po niebie, czujesz się radosny i bezpieczny, kąpiesz się w promieniach słońca, jesteś szczęśliwy, masz swoje miejsce, jesteś potrzebny i ważny, jesteś jedyny i niepowtarzalny. Czujesz, że jesteś kochany, akceptowany. Zapamiętaj te wszystkie odczucia, zawsze będziesz mógł do nich wrócić. A teraz powoli wracasz do sali na swoje miejsce i przestajesz być chmurką.

---