WYKŁAD 22.01.2013

Wartości źródłem wychowania. Rola wartości wychowania.

1. Od momentu Transformacji ustrojowej (1989 r.) doniosłą rolę zaczęły mieć takie wartości jak: altruizm, tolerancja, odpowiedzialność, wolność i sprawiedliwość.

2. W filozofii poprzez wartość rozumie się wszystko, co cenne, co pożądane, co stanowi cel ludzkich dążeń.

3. Wg psychologii - wartość to zainteresowanie bądź szacunek jakim obdarza się osobę lub przedmiot.

4. Wg pedagogiki - wartość to wszystko, co pożądane, cenne dla jednostki, społeczeństwa.

5. Wg teorii wychowania wartości mają siłę sprawczą (wartości jako busola, która nas prowadzi w odpowiednim kierunku).

Podziały wartości:

1. pozytywne (są filarami, na których opiera się życie społeczne i osobiste)

2. negatywne

3. naturalne (szacunek do człowieka, godność człowieka, dojrzałość intelektualna i emocjonalna, tolerancja)

4. transcendentne (są to wartości związane z Bogiem, wiarą i świętością, powszechny imperatyw - nakaz czynienia dobra i unikania czynienia zła, postawa wiary nadziei i miłości)

5. wartości związane z osobowością człowieka (szczerość, odpowiedzialność, miłość, przyjaźń, dobroć, życzliwość, serdeczność, ufność, wdzięczność, mądrość, hojność, cierpliwość, altruizm, stałość, pokora, wspaniałomyślność, sumienność)

6. wartości społeczne (wychowanie, tolerancja, nauczanie, kształcenie, umiejętności dydaktyczne, dawanie dobrego przykładu, przyjaźń, koleżeństwo, pomoc, solidarność, fachowość, powołanie)

Sekularyzacja - polega na utracie przez człowieka moralnego wsparcia w religii; brak autorytetów moralnych, człowiek wykazuje krytyczny stosunek wobec wszelkich wartości wyższych łącznie z moralnymi, doprowadza to do tego, że człowiek dokonuje wyborów wg własnych wartości moralnych - relatywizm moralny - indywidualna hierarchia wartości, podyktowana własnymi stanami emocjonalnymi - przekupstwo, zakłamanie, patologia rodziny.

W naszym społeczeństwie zanika sacrum - świętość - na rzecz profanum - strefa świecka.

Dlaczego wartościom moralnym - podstawowym - przypisuje się ważną rolę w wychowaniu:

- ponieważ są one trudniejsze w przyswajaniu i zaakceptowaniu,

- nabierają znaczenia właściwego tylko wtedy, gdy ulegną uwewnętrznieniu kiedy są w nas,

- są to wartości, które wyzwalają u człowieka chęć bycia użytecznym,

- ułatwiają one przeciwstawianie się modelowi konsumpcyjnego życia,

- wartości te dają życiu głęboki sens, człowiek wzrasta do czegoś dobrego.

Altruizm - troska o dobro konkretnej osoby lub grupy osób, polega na wyświadczeniu komuś jakiejś przysługi w sposób świadomy, bezinteresowny i dobrowolny. Może to być np. pomoc materialna, cielesna (pragnienie, jedzenie), informacyjna (przekazywanie info. życiowo ważnych), altruizm moralny (obrona jednostki przed naruszeniem praw), altruizm motywacyjny (podtrzymanie na duchu i dodawanie otuchy), altruizm emocjonalny (współczucie, wsparcie, serdeczność).

Altruista - człowiek w pełni świadomie działający, który odczuwa głębokie pragnienie wyświadczania komuś innemu dobra.

Tolerancja - skłonność do zgody na myślenie, działanie i uczucia inne niż nasze. To przyznanie praw innym osobom do własnych poglądów, do określonego postępowania i do innego stylu życia niż nasz i wierzenia religijne i światopoglądowe inne niż nasze.

Może to być tolerancja intelektualna, moralna i religijna. Tolerancja to wyraz szacunku do autonomii oponenta. Tolerancja nie oznacza akceptacji zła, stanowi sprzeciw wobec szkodliwym społecznie poglądów i czynów. Natomiast zawsze należy dostrzegać w każdym człowieku wartość osoby ludzkiej (humanizm).

Odpowiedzialność:

1. ktoś ponosi odpowiedzialność za coś, jest za to odpowiedzialny,

2. podejmujemy odpowiedzialność za coś,

3. ktoś jest za coś pociągany do odpowiedzialności,

4. ktoś działa odpowiedzialnie

Odpowiedzialność moralna - świadome i dobrowolne podejmowanie czynów zgodnych z zasadami i normami moralnymi, przy czym niespełnienie tych czynów pociąga za sobą sankcje w postaci wyrzutów sumienia, rozżalenia, poczucie wstydu, rozgoryczenie.

Wolność - wyraz niezaprzeczalnej dojrzałości moralnej.

Kiedy człowiek jest wolny od czegoś? - uwolnienie się od wszelkiej kontroli z zewnątrz jak i samokontroli - wolność negatywna.

Wolność do czegoś - nastawiona na realizowanie pożądanych społecznie celów, branie odpowiedzialności za swoje postępowanie, wolność pozytywna, przestrzegać praw wszystkich ludzi.

Sprawiedliwość - kardynalna cnota moralna, wyrażająca się w postaci gotowości oddawania każdemu tego, co się mu należy; człowiek sprawiedliwy jest prawy i obiektywny w stosunku do siebie i do innych.

O jakie wartości powinniśmy zabiegać w wychowaniu?

Prawdomówność, honor, godność, nieszkodzenie, dobroczynność, miłość bliźniego (lubienie).

---