740


METODOLOGIA ĆWICZENIA

SEMESTR DRUGI.

ĆWICZ.13

1. Wymień i krótko omów wady bezkrytycznych reform.

Wady:

  1. Stronnicze przecenianie lub niedocenianie faktycznego rozmiaru zmiany.

Prowadzi do przeceniania słuszności reform. Wiąże się to z słabościami danych sprawozdawczych, zwykle statystycznych oraz z uwzględnianiem tylko doraźnych i krótkotrwałych następstw reformy. Na krótką metę prawie każda reforma daje skutki oczekiwane. Reformatorzy sterują systemem priorytetów i początkowo są w stanie zapewnić reformowanej instytucji sprzyjające reformie warunki działania. Wraz ze zmianą priorytetów załamuje się reforma. Otoczenie reformowanego systemu działa zgodnie z zasadą homeostazy i po pewnym czasie neutralizuje reformę, jeśli tylko nie była ona dość gruntowna. Tak więc skupienie się na doraźnych skutkach prowadzi do przeceniania jej słuszności. Niektóre reformy okazują się skuteczne dopiero po pewnym czasie, gdy ostaną zaburzenia związane z ich wprowadzeniem.

  1. Tendencyjne przypisywanie stwierdzonych zmian pozytywnych reformie, a negatywnych czynnikom od reformatora nie zależnych.

Zmiany zaobserwowane po wprowadzeniu reformy nie muszą być jej skutkiem.

Reformator zainteresowany pozytywną oceną swego przedsięwzięcia łatwo zapomina, że zmiany zaobserwowane po wprowadzeniu reformy nie muszą być jej skutkiem, lecz mogą być wynikiem działania czynników zbieżnych z reformą.

Czynniki:

•wykresy zjawisk społecznych mają tyko kształt regularny. Skoki w górę i w dół są wynikiem działania licznych, drobnych i zwykle trudnych do wyodrębnienia okoliczności: zmian składu zbiorowości, błędów pomiaru, warunków zewnętrznych. Są one przypadkowe i nazywa się je niestabilnością.

•w czasie działania reformy w środowisku dokonują się różne zmiany zew. Wiele z nich jest obojętnych dla reformy, niektóre jednak działają w kierunku zgodnym lub sprzecznym z jej oczekiwanym wpływem.

• przemilczenie zmian z reformą zbieżnych pozwala przecenić jej dobroczynne skutki

• wyeksponowanie zmian z reformą sprzecznych pozwala reformatorowi zachować twarz wobec niepowodzenia jego przedsięwzięcia.

•wpływ reformy może też nałożyć się na istniejące niezależnie od niej trendy i cykle (wynik wewnętrznej dynamiki systemu lub wydarzeń wcześniejszych)

•regresja- powrót do stanu wyjściowego(samoczynny) po ostrym odchyleniu się wartości zmiennych społecznych od norm. Pojawia się wtedy, gdy odchylenie wywołały czynniki wyjątkowe i gdy sprawne są mechanizmy samoregulujące systemu.

•ogłoszenie wyników pomiaru refowanego stanu rzeczy może wpłynąć również na zmianę. Chodzi tu przede wszystkim o intensywne kampanie informacyjne i propagandowe- to wpływa na działanie ludzi.

Jeśli żaden z wymienionych czynników nie wywołał zmiany zauważonej po wprowadzeniu reformy, wolno stwierdzić, że wywołała ją sama reforma.

  1. Stronnicze skupianie się na pozytywnych skutkach reformy, a pomijanie skutków negatywnych.

Przemilczenie lekceważy się szczególnie łatwo wtedy, gdy skutki ujemne nie są bezpośrednimi konsekwencjami reformy i dotyczą innych dziedzin życia społecznego niż właśnie reformowana.

Ćwicz. 14

1.Wymień i krótko omów okoliczności, które wpłynęły na rozpowszechnienie się badań ankietowych w socjologii.

Wiek XIX- przyczyny powstania tych badań.

1.Badania nastawione na ulepszanie czegoś, promowane przez społeczników reformatorów. Survey- badanie ludności z danego terenu. Wtedy zaczęto się zastanawiać nad tym jak budować próbę, jak konstruować pytania.

W Europie Zachodniej badania wykorzystujące ankiety pojawiły się jako reakcja na społeczne problemy rodzącego się kapitalizmu.

2.Badania w Stanach Zjednoczonych (przeprowadzone w miastach)-sondaże społeczne,, ich idea pojawiła się w odpowiedzi na potrzeby zgłaszane przez nurty reformatorskie i administrację miejską w pewnym okresie rozwoju miast amerykańskich. Przeprowadzono wówczas sondaże dotyczące problemów pracy, edukacji, służby zdrowia i szpitalnictwa.

  1. Badania przedwyborcze (Gallup- przewidział wybory prezydenta, bo dobrał reprezentatywną próbę)- przewidywanie wyników wyborów.

  2. Badania konsumenckie- na rozwój badań ankietowych wywarła wpływ również potrzeba opisania prawidłowości zachowań konsumenckich i konieczności projektowania skutecznych kampanii reklamowych. Zaczęło się to rozwijać razem z powstaniem wolnego rynku.

  3. Ponownie do głosu dochodzi pozytywizm-badania otrzymują poparcie ze strony teoretycznej.

2. Wymień znane ci techniki ankietowe.

Techniki ankietowe:

- ankieta pocztowa(kwestionariusz jest wysyłany i zwracany pocztą)

- ankieta prasowa(kwestionariusz jest publikowany w prasie)

- ankieta audytoryjna(szczególny rodzaj- ankieta socjometryczna)

- ankieta telewizyjna i radiowa

  1. wymień cech badań ankietowych.

1) Badania ankietowe przeprowadza się zawsze na próbie reprezentatywnej, dobieranej losowo, kwotowo, bądź losowo- kwotowo.

Dobór próby: Próba losowa-każda osoba z populacji ma taką samą szansę wyboru, dlatego wartości zbadanych parametrów w próbie bliskie są wartościom parametrów w całej populacji. Dobór próby losowej to kilku stopniowy proces1)losowanie jednostki terytorialnej(gmina, miasto) 2) w ich obrębie osoby lub tylko adresy, 3) na miejscu ankieter dobiera badanych wg . klucza. Dobór kwotowy- na podstawie wiedzy o strukturze populacji badacz formułuje parametry, jakimi powinna się charakteryzować próba by została uznana za reprezentatywną, ankieter na tej podstawie szuka respondentów. Dobór losowo- kwotowy- losuje się np. obwody wyborcze, a w ich obrębie ankieterzy poszukują osób o określonych cechach społecznych.

2)W badania tego typu wykorzystuje się kwestionariusz wywiadu lub kwestionariusz ankiety w wysoce standaryzowanych wersjach- przez to, że badamy próbę a chcemy powiedzieć coś o całej populacji- to jest to obarczone błędem( błąd standardowy próby).

+/- 2%

za 51% 49-53

przeciw 49% 47-51 przeniesienie wyników z próby na populację

Prawdopodobieństwo wystąpienia błędu - przedział ufności

0,95-w 95 przypadkach na 100 prawdziwe odpowiedzi będą mieściły się w tych przedziałach

Im dokładniej chcemy coś zbadać tym przedział będzie szerszy.

Próba jest reprezentatywna zawsze ze względu na jakieś cechy

Stosuje się metody standaryzowane;

-techniki ankietowe

-wywiady kwestionariuszowe

Standaryzacja- ujednolicenie wszystkich środków i sposobów badania

W wywiadach o najwyższym stopniu standaryzacji zakłada się, że ankieter jest przedłużeniem kwestionariusza( nic nie poprawia, nic nie zmienia, nie wpływa na badanego, nie ma dodatkowego bodźca)

Wywiady kwestionariuszowe cztery typy::

-zwykły

3) Materiały zebrane w badaniu ankietowym (odpowiedzi udzielone przez respondenta i zapisane przez niego samodzielnie bądź przez ankietera) są opracowywane w sposób ilościowy, dzięki zastosowaniu odpowiednio oprogramowanych komputerów (pakiety statystyczne SPSS,SAS, Stargraph).

Cechy dodatkowe:

Kontakt ankietera z badanym jest bezpośredni, jednorazowy, krótkotrwały

Kontakt badacza z badanym- nie jest bezpośredni, odbywa się za pośrednictwem ankietera, kontaktu tego prawie nie ma.

Błąd standardowy nie jest jedynym błędem jaki się popełnia

Grupy błędów:

Związane z ankieterem ( np. źle odczyta pytanie, źle zapisze odpowiedź) związane z jego cechami osobowości bądź cechami społeczno- demograficznymi

Sam respondent( np. jego poziom wykształcenia bądź cechy osobowości) to jakimi kieruje się wartościami np. uważa że zawsze należy mówić prawdę, czy jest podatny na wpływ ankieciarski

Sam kwestionariusz np. sposób ułożenia pytań

Miejsce przeprowadzenia wywiadu( gdzie przeprowadzamy wywiad, obecność osób trzecich )

Główne nurty krytyki:

4.Gdzie najczęściej stosuje się badania ankietowe?

  1. O jakich sposobach poprawy jakości badań surveyowych pisał Gostkowski?

Ćwicz 15

        1. Jakie pytania nazwiesz: otwartymi, zamkniętymi, dychotomicznymi, z kafeterią, dialogowe, półotwartymi, prekategoryzowanymi, filtrującymi, pustymi, kontaktowymi?

Pytania otwarte- nie narzucają wariantu odpowiedzi, umożliwiają respondentowi sformułowanie odpowiedzi w jego własny sposób ( jedne pytania wymagają krótkiej odpowiedzi, inne mogą być pytaniami żądającymi narracji, inne wręcz długiego opowiadania- przedstawiającego pewne wydarzenia z życia respondenta) np. W którym roku się Pani urodziła? Dlaczego Pan tak sądzi? Z czym się pani kojarzy określenie Matka Polka?

Pytania zamknięte- to pytanie z góry wyznaczonymi możliwymi wariantami odpowiedzi, spośród których respondent ma dokonać wyboru- pytanie skategoryzowane( pytania o prawdę i fałsz). Pytanie zamknięte składa się z dwóch części: podstawowej i rozwijającej. Część podstawowa wywołuje temat, czyli wskazuje na przedmiot pytania. W części rozwijającej są przedstawiane możliwe alternatywy, na przykład w postaci kafeterii lub skali służącej ustaleniu typu postawy wobec przedmiotu pytania.

Pytania dychotomiczne- pytania oparte na skali dwubiegunowej ( odpowiedź- tak lub nie, za lub przeciw) np. Czy jest Pan za czy przeciw wejściu Polski do Unii Europejskiej?

Pytania z kafeterią- podajemy możliwe warianty odpowiedzi, ale poszczególne odpowiedzi nie wykluczają się, dopuszcza się możliwość, że respondent zaznacza więcej, niż jedną odpowiedź, czasami wybór jednak bywa ograniczony np. proszę wymienić odpowiedzi trafne, istotne, prawdziwe, itp. Np. Jaka powinna być Pana zdaniem, reklama? Które z cech wymienionych na karcie powinny, według pana, ją charakteryzować? ( nie więcej niż trzy odpowiedzi)

Pytania dialogowe- pytania, którym towarzyszy zawsze karta respondenta-osobna kartka z przedstawioną na niej listą możliwych odpowiedzi, na przykład z wyobrażeniem skali, za pomocą uporządkowanego ciągu liczb lub odpowiedniego rysunku. Respondent ma się przychylić do jednej z dwóch odpowiedzi wypowiadanych przez różne osoby. Np. który z poglądów przedstawionych na tej karcie wydaje się Panu trafniejszy?

Islam podbije Islam zostanie zmuszony

wszystkie kontynenty do powrotu

Pytania półotwarte- dopuszcza się w nich możliwość odpowiedzi „nie wiem”, „trudno powiedzieć”,

Pytania prekategoryzowane- otwarte dla respondenta, zamknięte dla ankieterów. Kafeteria służy tylko do zapisu.

Pytania filtrujące- pytania za pomocą których wyłaniamy grupę respondentów, której będą zadawane następne pytania, występują przed blokami pytań, występują reguły przejścia instrukcje dla ankieterów jakie pytania zadać lub nie, występują reguły sekwencyjne reguły zadawania pytań np. zadaj pytanie nr . 17, 18, 19, 20. Np. Proszę sobie przypomnieć czy w ciągu ostatnich 10 lat była pani bezrobotna?

Tak- zadać pyt. 12a i 12b

Nie-przejść do pyt. 13

Pytania puste - nie można na nie udzielić odpowiedzi

Pytania kontaktowe- pytania znajdujące się na samym początku, zadawane w celu poprawienia kontaktu ankietera z respondentem, powinny być łatwe

2 Jakie znasz rodzaje pytań ze skalami? Daj przykład ( 1,2 - biegunowe z oznaczeniami).

Pytania ze skalami:

Ze skalami numerycznymi- na liście dopełnionej skalą numeryczną, poszczególne liczby są przypisane odpowiednim określeniom słownym, to znaczy każda kategoria odpowiedzi ma opis słowny i liczbowy np.

Czy zdarza się panu prywatnie dyskutować o sprawach osobistych z którymś z sąsiadów?

3 2 1

często czasami nigdy

Ze skalami graficznymi- określeniom słownym są podporządkowane odpowiednie punkty lub odcinki na rysunku, to znaczy każda kategoria odpowiedzi ma tu opis słowny i rysunkowy jednocześnie

Czy jest pani zainteresowana polityką:

● ● ● ● ● ●

--------- --------- ------- ------- ----------

b. słabo słabo średnio mocno b. Mocno

Ze skalą jedno biegunową- przy niektórych pytaniach możliwe alternatywy układają się w skalę jednobiegunową, np. w skalę od maximum do zera w występowaniu danej cechy lub zjawiska Np. Jak często P. poglądy różnią się od poglądów P. krewnych?

Zawsze 1

Bardzo często, często 2

Od czasu do czasu 3

Bardzo rzadko, rzadko 4

Nigdy 5

Zdecydowanie P. popiera 1

Popiera P. 2

Jest P. przeciw tym zmianom 3

Jest P. zdecydowanie przeciw tym zmianom 4

Na wyobrażeniu skali dwubiegunowej są także oparte pewne pytania o natężenie cechy lub zjawiska Np. Jak określiłby P. stosunek do religii swojego ojca? Czy P. ojciec jest (był)?:

Głęboko wierzący 1

Wierzący 2

Niezdecydowany 3

Przeciw religii 4

Są także pytania, przy których nie prezentuje się wprost, ale zakłada się milcząco istnienie pewnej skali, np. skali starszeństwa lub skali trudności wychowawczych. Oczekują one wówczas wskazania, kto jest jedyny, na danej skali zajmuje pozycję najstarszego w rodzinie lub najtrudniejszego do wychowania. Dotyczy to również wszelkich pytań żądających określenia najlepiej pasującego do opisu danej sytuacji, do wyrażenia własnego stosunku do niej (milczące założenia o istnieniu skali)

Pytania z kafeteriami- możliwe warianty odpowiedzi nie wykluczają się, dopuszcza się zatem, że respondent wybierze spośród nich tyle, ile uzna za właściwe, Przy niektórych tego typu pytaniach wybór jest ograniczony- wybierz trzy odpowiedzi z możliwych. Np. Jak P. sądzi, jaki jest w małżeństwie najlepszy sposób na przeprowadzenie swojej woli w sporze (Wręczyć kartę 41) Proszę wybrać z karty dwie odpowiedzi.

Rozmowa, dyskusja

Płacz

Obrażanie się

Ciche dni

Szantaż

Dowcip, żart

Przymilanie się

Zrobienie awantury

Użycie siły

Nie ma żadnego