Zakażenia szpitalne

do zaburzeń funkcji życiowych drobnoustrojów. Produkty uboczne sterylizacji - woda i tlen, które rekombinują z aktywnych składników plazmy, są usuwane poprzez wietrzenie. Metoda jest bezpieczna dla chorych oraz personelu medycz­nego. Skutecznie niszczy wszystkie formy drobnoustrojów. Niewątpliwą zaletą tego systemu jest krótki cykl (tylko 75 min) przebiegający w temperaturze 40-60°C i możliwość sterylizacji narzędzi i urządzeń termolabilnych wcho­dzących w bezpośredni kontakt z tkankami i płynami ustrojowymi chorych. Narzędzia i urządzenia medyczne po wielokrotnej sterylizacji plazmowej nie wykazują zaburzeń w funkcjonowaniu (nie ulegają rozkalibrowaniu czy rozre­gulowaniu) ani toksyczności w badaniach in vitro i in vivo. Generalnie, metoda ta jest polecana do wyjaławiania endoskopów oraz innych urządzeń medycz­nych o maksymalnej długości 31 cm, posiadających światło (tunel) o średnicy nie mniejszej niż 6 mm. Dla urządzeń o większej długości lub mniejszej średni­cy konieczne jest dodatkowe stosowanie tzw. wzmacniaczy (adaptorów - buste­rów), które strumień aktywnej plazmy wprowadzają bezpośrednio do światła ste­rylizowanego urządzenia. Plazma nie może być wykorzystywana do sterylizacji płynów oraz produktów wykonanych z lnu, papieru i celulozy.

Sterylizacja chemiczna

Chemosterylizatory są płynnymi środkami używanymi do sterylizacji nie­których urządzeń medycznych. Najczęściej stosowane są kwas nadoctowy i aldehyd glutarowy. Działanie bakteriobójcze kwasu nadoctowego jest wynikiem utleniają­cego działania mieszaniny kwasu nadoctowego, octowego' i nadtlenku wodoru, czyli postaci, w jakiej kwas znajduje się w roztworze. Zaletą tej metody jest niska temperatura (50°C), krótki czas sterylizacji (30 min) i nietoksyczność produktów końcowych procesu (tlen i kwas octowy). Czas sterylizacji aldehydem glutarowym jest bardzo długi (10 godz.), ponadto ze względu na toksyczność związku koniecz­ne jest staranne płukanie sprzętu po sterylizacji. Specjalna aparatura umożliwia za­nurzenie sterylizowanych przedmiotów w automatycznie przygotowanych środkach chemicznych. Jak dotąd, nie zostały opracowane wskaźniki biologiczne do kontroli procesu sterylizacji środkami chemicznymi.

Metody radiacyjne

Z metod sterylizacji radiacyjnej wykorzystywane jest głównie promieniowa­nie gamma, które jest stosowane w przemyśle do wyjaławiania sprzętu jednorazo­wego użytku.

Kontrola sterylizacji

Kontrola sterylizacji, to potwierdzenie skuteczności działań biobójczych, czyli tzw. „technologicznej osi redukcji mikroorganizmów". Oś redukcji obejmuje

5.3. Sterylizacja — metody i techniki

postępowania higieniczno-sanitarne wobec powierzchni od momentu jej skaże­nia, aż do pozyskania jałowości, tj. działania takie jak: nawilżanie sanity/.ujące, dezynfekcję wstępną, dezynfekcję właściwą, suszenie, sterylizację. Efekt steryli­zacji zależy również od innych uwarunkowań, a w szczególności od: czystości linii technologicznej,

przetrzymywania - magazynowania półwyrobów w warunkach wolnych od kontaminacji mikroorganizmami patogennymi, wyboru właściwej metody i techniki sterylizacyjnej,

wyboru właściwego zapakietowania sprzętu i wzoru załadunku w komorze ste­rylizacyjnej,

wyznaczanie właściwych czasów ważności posterylizacyjnej, przechowywanie materiałów wysterylizowanych w warunkach wolnych od ska­żenia.

Kontrola samego procesu sterylizowania w urządzeniu sterylizującym, to: okresowa kontrola zainstalowania urządzenia w danych charakterystycznych warunkach, łącznie z mediami zasilającymi;

• okresowa kontrola procesów (programów) „uprawomocnionych" - przygoto­wanych przez wytwórcę, ewentualnie programów „projektowanych" przez użytkownika;

• codzienna kontrola sprawności urządzenia (najczęściej jest to tzw. kontrola poranna);

• bieżące monitorowanie każdego z procesów, tj. ciągłe potwierdzanie warunków sterylizacji, potwierdzanie utrzymania parametrów kiytycznych procesu w wyma­ganym czasie ekspozycji.

Kontrola uzupełniająca to okresowa analiza i wnioskowanie w sprawie:

• napraw, awarii, konserwacji urządzeń itp.,

• efektów sterylizacji opisanych roczną analizą odczytów testów monitorujących procesy wyjaławiania;

• efektów sterylizacji opisanych w ramach „Szpitalnego programu kontroli za­każeń".

Monitorowanie bieżące (testowanie procesu) odbywa się metodami fizycz­nymi, chemicznymi i biologicznymi, które pomagają „tworzyć" udokumentowane dowody, zapewniające wysoki stopień pewności, że w procesie wytwarzany jest produkt ściśle odpowiadający założonym specyfikacjom i charakterystyce jało­wości (wytyczne FDA dotyczące ogólnych zasad walidacji - 1987 r.).

Dokumenty dowodowe składają się na „procedurę do uzyskiwania, rejestro­wania i interpretowania danych wymaganych do wykazania, że proces (steryliza­cji) będzie konsekwentnie zgodny z uprzednio określoną specyfikacją" (Norma EN 554: 1994).

357

---