Klasyfikacja zjawisk w układzie: Przedmiotowy - trzy grupy pieniężne: - przychody i wydatki pieniężne ekwiwalentne i rynkowe czyli związane z obrotem rynkowym, ruch pieniądza spowodowany z zakupem towarów oraz wynagrodzeń pracowniczych - dochody i wydatki pieniężne transferowe zwane redystrybucyjnymi (podatki) emerytury w ZUS-e - przychody i wydatki pieniężne kredytowe związane z działalnością banku podmiotowym finanse publiczne realizowane przez państwo i samorząd terytorialny - dochody i przychody mają charakter transferowy, wydatki mają charakter ekwiwalentny finanse ubezpieczeń majątkowe i osobowe, transfery finanse banków - depozyty, transfery, kredyty bankowe, odsetki, obrót z klientami jest transferowy finanse przedsiębiorstw - ekwiwalentne gospodarstwa domowe - dochody - ekwiwalentne, emerytury - transferowe Funkcje systemu finansowego: funkcja płatności - polega na zapewnieniu sprawnego funkcjonowania płatności - systemy kupna sprzedaży funkcja płatności - zapewnia zamianę na pieniądze papierów wartościowych i odwrotnie funkcja oszczędności - ma zapewnić bezpieczne lokowanie podwyżek pieniężnych i na atrakcyjnych warunkach funkcja kredytowa - dostarczanie kredytu podmiotom w celu popierania, inwestowania i konsumpcji funkcja zabezpieczenia przed ryzykiem funkcja bezpieczeństwa finansowego kraju czyli umożliwienie rządowi prowadzenia polityki wzrostu gospodarczego rządowi bez zatrudnienia, niskiej inflacji, pozycji płatniczej kraju, rezerwy walutowe Ewidencja finansów publicznych - może spełnić kilka funkcji, których nie możne zapewnić rynek.: funkcja alokacyjna - przejawia się w wykorzystaniu administracyjnego mechanizmu zaspokajania potrzeb społecznych, których nie zapewnia mechanizm rynkowy, głównie ze względu na nadmierne zróżnicowanie dochodu różnych jednostek (bezpłatne szkolnictwo, ochrona zdrowia) zorganizowana obrona narodowa, bezpieczeństwo publiczne funkcja redystrybucyjna - polega na wtórnym, podziale dochodu narodowego pozyskiwanie dochodu z publicznych sektorów prywatnych. Nie powinna naruszać równowagi podmiotów gospodarczych. Mierzenie funkcji redystrybucyjnej polega na relacji dochodu sektora finansów publicznych do PKB funkcja stabilizacyjna - polega na rozwiązaniu problemu tzw. magicznego czworoboka; zapewnieniu poziomu wysokiego zatrudnienia; stabilności cen; równowagi finansu płatniczego za granicą stały wzrost gospodarczy Formy organizacyjno-prawne podmiotów finansów publicznych - jednostka budżetowa - gospodarstwo pomocnicze - zakład budżetowy - fundusze celowe - skarb państwa - jednostki samorządu terytorialnego Dochody budżetu państwa (źródła): I Dochody krajowe 1. dochody podmiotowe (stanowią 89% dochodu budżetowego państwa) - podatek od towarów i usług; podatek akcyzowy; podatek dochodowy od osób prawnych; podatek dochodowy od osób fizycznych 2. dochody nie opodatkowane ( ok.11%) - jednostek budżetowych; dywidend; wpłaty z zysku NBP; cła II Dochody zagraniczne Klasyfikacja wydatków publicznych: - WG RODZAJU: 1) 56-59% - dotacje i subwencje 2) świadczenia dla osób fizycznych 3) wydatki bieżące jednostek budżetowych 4) wydatki majątkowe 5) rozliczenia z bankami 6) obsługa długu publicznego - WG DZIAŁÓW: 1) podstawowe działy gospodarki 2) nauka, oświata, szkolnictwo wyższe 3) ochrona zdrowia i opieka społeczna 4) ubezpieczenia społeczne 5) organy władzy i administracji 6) obsługa długu publicznego 7) inne wydatki Źródła finansowania deficytu budżetowego państwa: sprzedaż skarbowych papierów wartościowych na rynku krajowym i zagranicznym kredytów zaciąganych na rynkach krajowych i zagranicznych z pożyczek z prywatyzacji nadwyżki budżetu państwa z lat ubiegłych Źródła dochodu samorządu terytorialnego: dochody własne subwencja ogólna dotacje celowe z budżetu państwa środki pochodzące z budżetu UE Dochody własne gmin: (2478 gmin) wpływy z podatków: podatek od nieruchomości podatek rolny, leśny podatek od środków transportu podatek od osób fizycznych - karta podatkowa podatek od posiadania psów podatek od spadków i darowizn wpływy z opłat: targowa skarbowa miejscowa - klimatyczna administracyjna dochody z majątku gminy dzierżawa leasing spółka wysokość udziału we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych zamieszkałych na obszarze gminy (39,34%) wysokość we wpływach z podatku dochodowego od osób prawnych posiadających siedzibę na terenie gmin (6,39%) Dochody własne powiatu: (315 powiatów ziemskich, 65 powiatów grodzkich) udziały w podatkach dochodowych od osób fizycznych zamieszkałych na obszarze powiatu (10,25%) udział w podatkach dochodowych od osób prawnych zamieszkałych na obszarze powiatu (1,24%) dochody z majątku powiatu Dochody własne województwa: udział w podatku dochodowym od osób fizycznych zamieszkałych na terenie województwa udział w podatku dochodowym od osób prawnych zamieszkałych na terenie województwa dochody z majątku województwa Subwencja ogólna - środki pieniężne przekazywane bezzwrotnie z budżetu państwa na sfinansowanie zadań własnych samorządu terytorialnego, o przeznaczeniu pieniędzy decyduje rada samorządu. Sog = Sw + Sr + So Sog - subwencja ogólna gmin Sw - subwencja wyrównawcza Sr - subwencja równoważąca So - subwencja oświatowa Subwencja równoważąca - zależy od wielkości zadań w zakresie pomocy społecznej realizowanych w gminie w tym wpłatę dodatków mieszkaniowych Subwencja wyrównawcza - zależy od dochodów powiatowych danej gminy na jednego mieszkańca i gęstości zatrudnienia Subwencja oświatowa - zależy od liczby dzieci w wieku szkolnym i dotyczy również awansu zawodowego nauczycieli Sop = Sw + Sr + So Sop - subwencja ogólna powiatu Sw - subwencja wyrównawcza Sr - subwencja równoważąca So - subwencja oświatowa Subwencja wyrównawcza - zależy od dochodów podatkowych w danym powiecie i od stopy bezrobocia Subwencja równoważąca - zależy od wydatków na realizację zadań pomocy społecznej i sieci dróg powiatowych Subwencja oświatowa - zależy od liczby młodzieży chodzących do szkół średnich i awansu zawodowego nauczycieli Sow = Sw + Sr + So Sow - subwencja ogólna województwa Sw - subwencja wyrównawcza Sr - subwencja równoważąca So - subwencja oświatowa Subwencja wyrównawcza - zależy od dochodów podatkowych na jedną osobę i liczby mieszkańców Subwencja równoważąca - zależy od stopy bezrobocia i od powierzchni dróg wojewódzkich przypadających na jednego mieszkańca jest większa od przeciętnej w kraju produktu krajowego brutto jest niższy niż 70% PKB Subwencja oświatowa - zależy od liczby młodzieży w wyższych szkołach zawodowych i awansu zawodowego nauczycieli Znaczenie poszczególnych stawek VAT: 22% - stawka podstawowa - charakter fiskalny, podstawowe źródło finansowania państwa 7% - stawka obniżona - jest stosowana dla towarów i usług o podstawowym znaczeniu dla kosztów utrzymania ludności 3% - stawka obniżona - produkty rolne nie przetworzone, rolnicy - rachunkowość rolnicza 0% - eksport, poza Unią Europejską Formy opodatkowania dochodów z działalności gospodarczej osób fizycznych - opodatkowanie przy zastosowaniu skali podatkowej - ryczałt ewidencjonowany - karta podatkowa Podatek dochodowy od osób prawnych (19%) Podatek od dochodów spółek (przedsiębiorstw)) - rodzaj podatku bezpośredniego obciążającego dochody uzyskiwane przez osoby prawne. Podatnikami tego podatku są wszelkie osoby prawne, niezależnie od faktu w jaki sposób osobowość tę nabyły oraz spółki kapitałowe w organizacji. Podmiotami tego podatku mogą też być jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej, z wyjątkiem spółek nie mających osobowości prawnej (np. spółek cywilnych, jawnych, partnerskich, komandytowych, komandytowo-akcyjnych). Podatek dochodowy od spadków i darowizn - reguluje ustawa z 28.07.1983r o podatku od spadków i darowizn, jest to podatek majątkowy obciążający przyrost majątku osiągnięty nieodpłatnie przez osoby fizyczne Zasady opodatkowania: Wyodrębniono trzy grupy: (od stopnia pokrewieństwa - spadkobierca, darczyńca - darbiorca; kwota zwolniona od podatku i zwolnienie od podatku) najbliżsi (I grupa) - małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synowa, rodzeństwa, ojczyma, macochę i teściów (3%, 5%, 7% kwota zwolniona 9 637 zł) linie boczne pokrewieństwa: zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych (7% kwota zwolniona 7 276 zł) inni nabywcy (12% kwota zwolniona 4 902 zł) Podatek od nieruchomości Zasady opodatkowania nieruchomości: regulowane ustawą z 12.01.1991r. o podatkach i opłatach lokalnych. Podmiotem opodatkowania są: grunty zajęte na prowadzenie działalności gospodarczej budynki i budowle nie objęte działalnością rolniczą i leśną Podstawą opodatkowania są: w przypadku budynków i gruntów - powierzchnia w m^2 budowle (silosy) - 2% podstawy autoryzacji Podatek rolny Reguluje ustawa z 15.11.1984r. o podatku rolnym wartość opodatkowania zależy od ha przeliczeniowych okręgi przeliczeniowe zależą od jakości gleb. Gospodarstwo rolne - uznaje się gdy przekracza 1 ha fizyczny albo przeliczeniowy użytków rolnych. W konstrukcji podatku rolnego można wyróżnić: * ulgę, dotyczącą gruntów położonych na terenach górskich i podgórskich * ulgę inwestycyjną, na budowę i modernizację budowli inwestycji i urządzeń melioracyjnych, deszczowni (25%) Współzależności pomiędzy rentownością, płynnością i ryzykiem operacji finansowej Instrumenty rynku pieniężnego: certyfikaty depozytowe bony pieniężne banku centralnego bony skarbowe weksle handlowe bony komercyjne Funkcje rynku pieniężnego: alokacja zasobów czyli przepływ pieniężny od podmiotów posiadających nadwyżkę pieniądza do podmiotów z jego niedoborem; zapewnia optymalne wykorzystanie pieniędzy na rynku utrzymanie płynności czyli zamiana gotówki na instrumenty rynku pieniężnego i na odwrót transformacja terminów pasywów na długoterminowe pasywa Indeksy rynku pieniężnego: - WIBOR - określona jako roczna stopa procentowa po jakiej bank jest skłonny udzielić kredyty innym bankom - WIBID - określana jako roczna stopa procentowa, którą bank jest gotów zapłacić za środki przyjęte w depozyty od innych banków Funkcji bonów skarbowych: instrumenty zarządzania płynnością finansową państwa mogą być wykorzystywane przez bank centralny jako instrumenty polityki pieniężnej w operacjach otwartego rynku REPO w przedsiębiorstwach jako narzędzie zarządzania płynnością oraz osiąganiu zysków z lokat Funkcje rynku kapitałowego: alokacja kapitału - czyli finansowanie przedsięwzięć gospodarczych przez drobnych inwestorów mobilizacja kapitału - polegająca na informowaniu inwestorów o możliwościach rynku na świadczenia usług w zakresie podejmowania decyzji inwestycyjnych maklerskie doradztwo finansowe zarządzanie oszczędnościami przez fundusze inwestycyjne transformacja kapitału - polegająca na przybieraniu przez kapitał różnych postaci w zależności od stopy zwrotu i oceny ryzyka wycena kapitału - na rynku wtórnym codziennie przez notowania papierów wartościowych informacja o sytuacji bieżącej i trendach w gospodarce - pełniąc funkcję barometru gospodarczego Papiery wartościowe rynku pieniężnego Instrumenty rynku pieniężnego: - papiery wartościowe mogą mieć charakter wierzycielski (obligacje) własnościowy (akcje) jest to dokument stwierdzający własność rynkową kształtuje się pod wpływem podaży i popytu Prawa: - jedna akcja jeden głos - udział w zyskach firmy w postaci dywidendy - udział w majątku firmy gdy spółka zostanie rozwiązana a majątek sprzedany - poboru nowych akcji emitowanych przez firmę Obligacje - papiery wartościowe poświadczające wierzytelność na określoną sumę wraz z zobowiązaniem do wpłaty oprocentowania. Emitować może Skarb Państwa, podmioty gospodarcze i samorządy terytorialne. Obligacje mogą mieć charakter: - aktywny - gdy służy do pozyskiwania pieniędzy na potrzebach np. Budżetu Państwa - pasywne - służy do regulacji istniejących zobowiązań Skarbu Państwa Metody inwestowania na rynku kapitałowym: analiza fundamentalna rynku Polega na badaniu warunków ekonomicznych funkcjonowania przedsiębiorstwa w celu określenia wartości jego akcji. Analizie wskaźnikowej i rentowności. Celem jest wyszukanie firmy mającej dobre podstawy (fundamentu) pomyślnego rozwoju. Zakłada się że w długim okresie wzrasta wartość rozwijającej się firmy a wraz z tym zwiększa się cena księgowa akcji. Dotyczy więc inwestycji długookresowych i polega na zastosowaniu czterech następujących kroków określających: warunki makroekonomiczne warunki branżowe badać kondycję finansową przedsiębiorstwa określamy wartość akcji przedsiębiorstwa i porównujemy z ceną rynkową na giełdzie analiza techniczna rynku - spekulacyjna - doinwestowania na krótkie okresy w wyniku analizy można tanio kupić i drogo sprzedać. Obejmuje analizy trendu (rosnący czy malejący) i analizy formacji analizy wartości obrotów oraz teorię tzw. cykli. analiza portfelowa rynku - stosowana przez otwarte fundusze inwestycyjne ograniczanie rynku przez dawersyfikację Zadania rynku walutowego: - transfery siły nabywczej w formie pieniądza między różnymi krajami - tworzenie możliwości wyrównywania obrotów zagranicznych nie kompensowanych w ujemnych obrotów towarów i usług między krajami lub podmiotami gospodarczymi może być sfinansowanie zagranicznymi pieniędzmi - ochrona zagranicznych pieniędzy przed deprecjacją sprawozdawczą zmianą kursów walut poprzez wykorzystanie transakcji terminowych forward i swap. Czynniki wpływające na kursy walutowe: Generalnie kurs walutowy kształtowany jest przez podaż i popyt, a czynniki które to kształtują to: - długookresowe (długoterminowe tendencje zwyżki) 1) punktem wyjścia w jaki sposób są wyznaczone kursy walutowe w długim okresie jest idea nazywana prawem jednej celi 2) na kształtowanie kursów walutowych wpływają cła i kontyngenty celne ograniczające ilość dóbr zagranicznych, które można sprzedać w kraju. Cła mają powodować wzrost kursu waluty krajowej i spadek zagranicznej. 3) referencje względem dóbr krajowych i zagranicznych - krótkookresowe - są to czynniki powodujące wahania kursu, przepływ spekulacyjnych kapitałów do Polski będzie powodował wzrost kursu złotego: 1) zmiana stóp procentowych - krótkoterminowe zmiany są podyktowane tym jak zmieniają się stopy procentowe na innych rynkach Cele instrumentów pochodnych: Instrumenty pochodne są wykorzystywane przez inwestorów do trzech podstawowych celów: - zabezpieczenia (hedging) - transakcje zawierane w celu ograniczenia strat wynikających z inwestycji na rynku kasowym, czyli zabezpieczenie inwestora przed zmianami ceny instrumentu podstawowego. - spekulacji - zawierane w celu osiągnięcia zysku wynikającego z przekonania o wzroście lub spadku wartości instrumentu pochodnego, uzyskanie ponadprzeciętnych dochodów przy założeniu, że inwestor poniesie ryzyko większe niż przeciętne. - arbitrażu - zawierane w celu osiągnięcia zysku bez ponoszenia ryzyka dzięki jednoczesnemu zawarciu transakcji na rynku kasowym i terminowym. Celem stosowania instrumentów pochodnych jest więc nie transfer kapitału jak w przypadku akcji, obligacji lub walut, lecz transferów zobowiązań i ryzyka. Skład sprawozdania finansowego: - bilans - rachunek zysków i strat - rachunek przepływów pieniężnych Wskaźnikowa płynność finansowa: - wskaźniki płynności finansowej - wskaźniki produktywności majątku - wskaźniki struktury finansowej (zadłużenia) - wskaźniki rentowności (zyskowności) - wskaźniki wartości rynkowej firmy

r - rentowność

b - bezpieczeństwo

p - płynność

---