Metody wyceny środowiska

1. Waloryzacja środowiska

Ocena elementów środowiska (waloryzacja przyrodnicza) - określenie lub oszacowanie ich wartości za pomocą wielkości liczbowych bezwzględnych (w jednostkach naturalnych lub

wartościowych) lub przynajmniej porównań względnych, wyznaczających hierarchię ważności poszczególnych składników.

Wycena elementów środowiska (waloryzacja ekonomiczna)- kolejny etap oceny, polegający na określeniu lub oszacowaniu ich ceny w wyrazie pieniężnym.

2. Kategorie wartości środowiska:

1. bezpośrednia wartość użytkowa związana ze zużyciem zasobu

2. bezpośrednia wartość użytkowa nie związana ze zużyciem zasobu

3. wartość usług środowiska

4. wartość operacyjna

3. Po co wyceniać środowisko?

• Szacowanie kosztów zewnętrznych działalności produkcyjnej i konsumpcyjnej - podstawa do nakładania danin ekonomicznych w różnorakiej formie.

• Konieczność określania wartości środowiska w projektach inwestycyjnych - jej utrata jest dodatkowym, często zaniedbywanym kosztem inwestycji.

• Konieczność określania korzyści płynących z inwestycji proekologicznych - dysponując ograniczonym budżetem, należy wybrać optymalny sposób jego wykorzystania tak, aby maksymalizować korzyści dla środowiska.

• Uwarunkowania prawne związane z obowiązkiem wyceny skutków oddziaływania planowanych inwestycji na środowisko.

4. Zalety wyceny środowiska

• Miary pieniężne wyrażają w sposób jasny i bezpośredni stopień społecznego zaangażowania w problem środowiska oraz gotowość członków społeczeństwa do zapłacenia za dobro środowiskowe - mierzą intensywność społecznych preferencji i stopień zaangażowania w problemy środowiskowe.

• Miary pieniężne stanowią dodatkowy argument na rzecz środowiska - politycy i opinia publiczna są przyzwyczajeni do tego, że korzyści i straty są wyrażone w jednostkach pieniężnych.

• Istnieje możliwość porównania z innymi korzyściami i kosztami wynikającymi z alternatywnej alokacji publicznych funduszy.

5. WTA i WTP w wycenie środowiska

WTP (Willingness to Pay) - kwota, która skłonna byłaby wydać jednostka w celu otrzymania danego dobra w taki sposób, że zachowałaby ona taki sam poziom dobrobytu, jak w sytuacji, gdyby nie posiadała dobra, ale pieniądze.

WTA (Willingness to Accept) - kwota, która trzeba by zapłacić jednostce za odstąpienie dobra, tak aby jednostka zachowała taki sam poziom dobrobytu, jak w sytuacji, gdyby zatrzymała dobro i nie otrzymała pieniędzy.

6. Metody wyceny środowiska

1. Metoda kosztów podróży

2. Metoda kosztów choroby

3. Metoda cen hedonicznych

4. Metoda płac hedonicznych

5. Metoda kapitału ludzkiego

6. Metoda deklarowanych preferencji

7. Metoda wyceny warunkowej

8. Metoda efektów produkcyjnych

9. Metoda nakładów prewencyjnych i kosztów restytucji

10. Metoda opierająca się na funkcji produkcji zdrowia

11. Metoda oparta na funkcji produkcji gospodarstwa domowego

12. Analiza następstw ekonomicznych

13. Analiza energetyczna

1. Metoda kosztów podróży

1. ang. Travel Cost Method - TCM

2. Wartość określona przez czas i poniesione koszty w celu dotarcia do miejsc atrakcyjnych pod względem przyrodniczym.

• Obszary turystyczne, działalności rekreacyjnej - kempingi, żeglarstwo, pływalnie, obserwacja dzikiej przyrody.

• Parki narodowe.

• Rezerwaty.

1. Metoda kosztów choroby

1. ang. Cost Of Illness Method - COIM

2. Wartość określona redukcją skutków zdrowotnych wywołanych zanieczyszczeniem środowiska.

• Wycena korzyści ekonomicznych wynikających z poprawy zdrowia.

• Ocena zmian w prywatnych i publicznych wydatkach na opiekę zdrowotną i wartość utraconej produkcji.

Funkcja dawka - skutek: odnosi utratę zdrowia lub życia do poziomu zanieczyszczenia środowiska.

1. Metoda płac hedonicznych

1. Wartość walorów środowiska wyznaczona na podstawie różnic płac na rynku pracy, jakie pojawiają się ze względu na różnice jakości środowiska w różnych miejscowościach na tych samych lub podobnych stanowiskach pracy.

• Programy mające na celu redukcję umieralności wśród ludzi, na których wpływ może mieć zanieczyszczenie środowiska.

• Obliczanie płac dla pracowników pracujących w warunkach wyższego ryzyka.

1. Metoda kapitału ludzkiego

1. ang. Wage Risk Method - WRM

2. Przedmiotem analizy są straty w zarobkach uwarunkowane czynnikami środowiskowymi oraz związane z nimi koszty leczenia i opieki zdrowotnej.

• Wycena skutków działalności przemysłowej, złych warunków sanitarnych, niebezpiecznych i niezdrowych warunków pracy oraz skażenia wody i zanieczyszczeń powietrza.

1. Metoda wyceny warunkowej

1. ang. Contingent Valuation Method - CVM

2. Podstawą wyceny jest określenie, poprzez odpowiednie badania ankietowe, jakie kwoty ludzie gotowi są zapłacić za dostęp do walorów środowiska lub też otrzymać jako rekompensatę za utratę możliwości korzystania ze środowiska.

• Metoda szeroko stosowana przy ocenie skutków erozji gleb, hałasu, zanieczyszczenia wody i powietrza, jak również przy określaniu wartości istnienia gatunków lub habitatów.

1. Metoda efektów produkcyjnych

1. Metoda badająca zależności przyczynowo-skutkowe w działalności człowieka. Jest bezpośrednio związana z określaniem efektów zewnętrznych.

• Metoda stosowana do badania skutków takich zmian w środowisku jak erozja gleb, deforestacja, pustynnienie, niszczenie raf koralowych i obszarów podmokłych.

1. Metoda nakładów prewencyjnych i kosztów restytucji

1. Wartość środowiska jest określana na podstawie wysokości kwot, które należy zapłacić w celu powstrzymania degradacji lub przywrócenia stanu środowiska, istniejącego przed pojawieniem się zniszczeń.

• Metoda szczególnie użyteczna tam, gdzie związane z danym procesem efekty fizyczne są dobrze zbadane oraz gdy istnieje możliwość zapobiegania lub odtwarzania, szeroko stosowana przy określaniu skutków erozji gleb, zamulenia, hałasu, zanieczyszczenia wody i powietrza oraz niszczenia obszarów podmokłych.

---