Monteskiusz- u punktu wyjścia jego doktryny tkwił głęboki relatywizm. Monteskiusz uważał że człowiek, który posiada władzę, skłonny jest jej nadużywać; posuwa się on tak daleko, aż napotyka granicę. Istnieją trzy ustroje: republikański, monarchiczny i despotyczny. Republika to ustrój, w którym władza należy do ludu lub do jego części. W pierwszym przypadku przybiera postać demokracji w drugim arystokracji. Demokracja to struktura mało realna. Zasadą demokracji są cnota i skromność. Zasadą republiki jest umiarkowanie. Republika wymaga znacznie wyższego poziomu moralnego. Naturą monarchii są rządy zgodne z prawem, a jej zasadą jest honor. Natomiast naturą despocji są arbitalne rządy jednostki, zaś jej cechę stanowi to, że prawem jest wola suwerena, a zasadą działania państwem strach. Najlepszym ustrojem zatem jest monarchia, która jest najpewniejszą gwarancją odporności na despotyzm. Monarchia umożliwia respektowanie praw stanowych szlachty, duchowieństwa i miast. Tama dla despotyzmu jest parlament. Monarchia najlepiej strzeże interesów narodowych. Domagał się parlamentu dwu izbowego. Izbę niższą mieli wybierać w wyborach cenzusowych wszyscy natomiast izba wyższa miała być dziedziczna i reprezentować ludzi wyróżniających się rodem, bogactwem, cnotami.
Voltaire- dowodził, że duch ludzki stanowi wypadkową klimatu, religii i rządu. Traktował absolutyzm oświecony jako podstawę ustroju dla społeczeństwa opartego na mieszczańskich ideałach wolności i własności. Ideałem dla niego był ustrój angielski. Równość może polegać tylko na równości w stosunku do praw naturalnych, co na przykład oznacza, że każdy może swobodnie decydować o sobie, swojej rodzinie i majątku. Natomiast równość w sferze politycznej jest osiągalna tylko w przypadku, gdy wszyscy są jednakowo zamożni, a to przecież niemożliwe. Odrzucał oparty na przywileju system stanowy, odwracał się od idei arystokratyczno- mieszczańskiego kompromisu, kpił z pasożytnictwa kleru i szlachty, brał w obronę chłopa, opowiadał się też za interwencjonizmem gospodarczym państwa. Był zdania, że monarchia absolutna, tyle, że oświecona to właściwa oprawa dla gospodarczego liberalizmu.
Diderot- głosił program filozofii otwartej. Twierdził, że przyroda tworzy nieprzerwalny łańcuch od pierwotnych, jakościowo różnych molekuł, będących podstawą materii, do najbardziej złożonych jej stanów. Odrzucał wyobrażenia o istnieniu niezmiennego boskiego ładu w przyrodzie i był zwolennikiem ewolucji. Uważał, że człowiek jest z natury dobry, ale tylko warunki zły ustrój polityczny, niedostatek kultury wypaczyły jego naturę. Chciał oświecić ludzi. Głosił konieczność radykalnej reformy ustroju we Francji. Dzielił pogląd innych encyklopedystów, głoszących, że bogacenie się jednostek prowadzi do powszechnego dobrobytu, domagał się wolności handlu, poszanowania prawa własności; chciał by rząd był tani.
Smith- jego koncepcja brzmiała, że gospodarką rządzą określone prawa ekonomiczne o walorze obiektywnym, a wszelka wartość jest rezultatem produkcyjnej pracy ludzkiej. Praca jest źródłem bogactwa niezależnie od tego, w jakim dziale produkcji znajduje zastosowanie. Następna teza polegała na uznaniu, że najbardziej naturalną i najpewniejszą ochronę praw jednostki zapewnia wolna konkurencja. Poglądy ekonomiczne Smitha prowadziły do wizji liberalnego państwa.
Meslier- rozwinął zasady przyrodniczego naturalizmu, przyjmując, że w przyrodzie działają prawidłowości i związki przyczynowe. Tylko rozumne działanie może bowiem człowiekowi umożliwiać poznanie własnych naturalnych skłonności i pragnień, a także pomóc w krytycznej ocenie zasad organizacji społeczeństwa. Dyskredytował też monarchie oświeconych zdawał się przyjmować, że między oświeconą a despotyczną monarchią nie ma istotnych różnic. Wzywał więc do walki zbrojnej przeciwko tyranii, do obalania tronów i wypędzania księży. Był przekonany o tym, że komunizm likwidując warstwy pasożytnicze, zapewni powszechny dobrobyt.
Anarchizm- jest zespołem poglądów wykluczających potrzebę istnienia państwa.
Godzin- stworzył wersję anarchizmu związanego blisko zasadami myśli liberalnej, takimi jak naturalne prawa człowieka. Był wyznawcą utylitaryzmu, a jego projekt ładu społecznego oparty był na przesłankach racjonalnych. Postulował więc likwidację wojen, równość majątkową, zniesieni instytucji małżeństwa, likwidację kary śmierci i zastąpienie wszelkich kar środkami wychowawczymi dzięki wprowadzeniu powszechnego systemu wychowania opartego na wysoce kryteria moralne oraz całkowitą decentralizację władzy. Nie postulował natychmiastowego i całkowitego zniesienia państwa, przeciwny był raczej centralizacji władzy, a przede wszystkim stosowanemu w państwie przymusowi jako degradującemu moralne jednostki i będącemu zaprzeczeniem wszelkiej sprawiedliwości.
Proudhon- jego koncepcja jest nazywana anarchoindywidualizmem. Był przeciwnikiem własności. Twierdził, ze komunizm nie da się pogodzić z postulatem likwidacji instytucji państwa. Krytyką objął parlament, atakując głównie system większościowy i nie przyznając organom przedstawicielskim prawa reprezentowania suwerennego ludu. Jego koncepcja ekonomiczna nosi nazwę mutualizmu czyli systemu wzajemnych świadczeń. Nie proponuje zniesienia własności w ogóle, lecz zniesienie własności, która nie pochodzi bezpośrednio z pracy lub nie jest proporcjonalna do wykonywanej pracy. Proponował zniesienie pieniądza, który w tym systemie wymiany tracił swą przydatność. Gospodarkę pieniężną miał zastąpić bank wymiany produktów, udzielający również bezprocentowych kredytów rzeczowych. Planował przejście do społeczeństwa bezpaństwowego, federacyjnego, w drodze reform. Zakładał także istnienie naturalnych praw człowieka do wolności równości i godności, które w kapitalizmie ignorowane i gwałcone staną się w przyszłości podstawą budowy naturalnego porządku społecznego, opartego na idei moralnej, tożsamej ze sprawiedliwością.
Bakunin- zakładał, że lud należy doprowadzić do ostateczności, kiedy nędza i brak wolności nie pozostawia mu innej drogi wyjścia niż podjęcie buntu, z którego narodzi się rewolucja. Proponował by w przyszłości miejsce nie tylko państwa, lecz i narodu zajęła uniwersalnie pojmowana ludzkość. Negatywnie odnosił się do nauki, która jego zdaniem ogranicza w sposób istotny wymogi życia, spontaniczność procesu historycznego i absolutyzuje swoją rolę we współczesnym świecie. Drogą do osiągnięcia wolności jest zniesienie państwa i własności środków produkcji, zniesienie dziedziczenia. Własność indywidualna dotyczyć może jedynie dóbr konsumpcyjnych. Państwo zastąpić miała luźna federacja stowarzyszeń pracy. Uznawał państwo za instytucję szkodliwą i wymierzoną przeciw wolności.
Kropotkin- uważał, że państwa reformować się nie da trzeba je zlikwidować. Wychwalał samorządność miast opartą na ustroju cechowym, swobodę rzemieślników i kupców, kształtujących swe rzemiosło na podobieństwo sztuki, wysoki poziom moralny i materialny ludności. Podział dóbr powinien zaspokajać wszelkie potrzeby ludzi, niezależnie od ich wkładu pracy w wytwarzanie dóbr. Uważał, że rewolucja dokonać się może w niewielkiej terytorialnie strefie np. w Paryżu. Przemocą posługują się religia prawo i wszelkie instytucje życia społecznego. Z przymusem można walczyć jedynie stosując również przymus. Uważał, że przyszłość jest zapisana w logice rozwoju historycznego, lecz że wymaga do swego zaistnienia poważnego wysiłku ludzkiej woli. Zwycięstwo rewolucji oznacza likwidację instytucji państwa, co jest równoznaczne z likwidacją przymusu. W wyniku rewolucji powstanie społeczność oparta na związkach zawodowych.
Marks, Engels- filozofią na której opierali swoją doktrynę była w ich założeniu konsekwentnie materialistyczna. Marks interpretował gospodarkę kapitalistyczną jako narzędzie wyzysku klasowego. Krytykowali ustrój kapitalistyczny, historyczne spojrzenie na rzeczywistość, postulaty dotyczące funkcjonowania przyszłego, socjalistycznego państwa. Kładli nacisk na to, że pokojowa droga przejścia do ustroju socjalistycznego, proponowana przez utopistów jest nierealna i jedynie rewolucja podjęta we właściwym czasie i miejscu może zagwarantować sukces i obalić porządek kapitalistyczny. Zdaniem Marksa człowiek posiada zmienną i uwarunkowaną historycznie naturę. Główny wpływ na naturę człowieka posiada wykonywana przez niego praca. Jedyną drogą, która może odmienić taki stan rzeczy, jest zasadnicza przebudowa stosunków własnościowych, likwidacja własności prywatnej i podziału pracy. Proces historyczny kształtuje się w zależności od stopnia rozwoju stosunków produkcji, a więc od zjawisk ekonomicznych. Tworzą one materialną bazę życia społecznego, pojawia się nadbudowa, a w skład jej wchodzą wytwory życia duchowego i intelektualnego, w tym również religia, moralność, filozofia, państwo i prawo. Wyróżnia pięć form społeczno-ekonomicznych: wspólnota pierwotna, niewolnictwo, feudalizm, kapitalizm, socjalizm. Rewolucja socjalistyczna ma szanse powodzenia jedynie w krajach o rozwiniętych stosunkach kapitalistycznych, a takie pozostają w mniejszościach. Marks i Engels przewidywali, że rewolucja może najprędzej wybuchnąć w Niemczech lub w W. Brytanii.
Lenin- w zasadniczy sposób głosił, że model marksistowskiej filozofii historii ma walor uniwersalny, a teoria społeczno-ekonomicznych formacji i ich rozwoju dotyczy całego świata. Podstawową teorią jaką wprowadził do systemu Marksa musiał być teoria uzasadniająca wybuch rewolucji w Rosji. Powstanie państwa imperialistycznego odmieniło zasadniczo oblicze kapitalizmu, czego Marks nie mógł przewidzieć . Lenin uważał więc, że rewolucja ma szanse powodzenia w kraju będącym najmniej rozwiniętym spośród krajów kapitalistycznych, które weszły na drogę ostatniego stadium tej formacji, jaką był jego zdaniem imperializm, okres koncentracji i co najważniejsze, umiędzynarodowienia kapitału. Konsekwencją słabego rozwoju klasy robotniczej była występująca dążność do przekazywania losów rewolucji i budowy państwa socjalistycznego w ręce awangardy partyjnej, złożonej z warstw nieproletariackich zawodowych rewolucjonistów. Nie doszło do zapowiadanej rewolucji światowej, a Rosja mieniąca się pierwszym krajem socjalistycznym, nie wykazywała oznak obumierania państwa. Przeciwnie po pierwotnych próbach przekazywania władzy w ręce Rad Delegatów Robotniczych i Żołnierskich. System radziecki ulegał systematycznej centralizacji, hierarchizacji, biurokratyzacji. Przyjęto pogląd, że państwo nie może całkowicie obumrzeć, jeśli pozostaje w izolacji, otoczone państwami kapitalistycznymi, gotowymi w każdej chwili dokonać jego likwidacji.