Wiadomości ogólne
W czasie pracy silnika spalinowego w jego cylindrach wywiązuje się znaczna ilość ciepła, z którego tylko 25÷38% jest zamieniane na pracę użyteczną. Reszta ciepła mogłaby spowodować przegrzanie się silnika, gdyby nie była odprowadzana na zewnątrz wraz z gazami spalinowymi oraz gdyby nie były stosowane urządzenia do chłodzenia części silnika. Dlatego silnik musi mieć układ chłodzenia, który utrzymuje temperaturę wszystkich części w określonych granicach. Prawidłowe działanie układu chłodzenia jest warunkiem osiągnięcia przez silnik optymalnych parametrów pracy. W razie braku chłodzenia temperatura elementów stykających się z czynnikiem roboczym silnika wzrosłaby do ponad 1000°C. Stan taki doprowadziłby do zniszczenia silnika z powodu:
• zmniejszenia wytrzymałości materiałów stosowanych na tłoki, zawory, głowicę itp.,
• spalania oleju w silniku i pogorszenia warunków smarowania,
• nadmiernej rozszerzalności cieplnej materiału, głównie tłoka i unieruchomienia silnika,
• zniszczenia uszczelnień silnika.
Zbyt wysoka temperatura silnika powoduje jednocześnie obniżenie jego parametrów pracy ze względu na:
• nadmierne nagrzewanie świeżego ładunku i spadek stopnia napełnienia cylindra, . wzrost prawdopodobieństwa wystąpienia spalania stukowego lub zapłonu powierzchniowego.
Chłodzenie silnika nie powinno być jednak zbyt intensywne, gdyż powoduje to:
• spadek sprawności ogólnej,
• wzrost lepkości oleju (zwiększone tarcie),
• osiadanie kropelek paliwa na zimnych ściankach cylindra, co pogarsza właściwości smarne oleju,
• obniżenie temperatury świeżego ładunku wpływające negatywnie na tworzenie mieszanki w silnikach benzynowych i samozapłon w silnikach wysokoprężnych (wzrost zanieczyszczeń w spalinach).
W silnikach spalinowych są stosowane dwa sposoby chłodzenia:
. pośrednie, w którym czynnikiem chłodzącym jest ciecz przenosząca ciepło
z elementów silnika do chłodnicy, gdzie przekazuje je do powietrza atmosferycznego;
• bezpośrednie polegające na bezpośrednim chłodzeniu elementów silnika przez omywający je strumień powietrza.