Formy Pobożności Maryjnej
Różaniec
Jest szczególnie zalecaną formą pobożności maryjnej, ponieważ służy kształtowaniu właściwych postaw duchowo religijnych chrześcijanina.
Niektórzy uważają, że jest to przestarzała, i tylko zewnętrzna forma modlitwy, Paweł VI przeczy temu zdaniu w adhortacji Marialis Cultus. Pisze, iż nadaje się do pielęgnowania modlitwy kontemplacyjnej.
Także Jan Paweł II mówi: „Jest to modlitwa, którą bardzo ukochałem. Przedziwna to modlitwa! Przeciwna w swej prostocie i głębi zarazem…”
Serce człowieka może wprowadzić w dziesiątki różańca sprawy osobiste, naszych bliźnich, tych, o których się troszczymy. W tym aspekcie ta modlitwa pulsuje życiem.
Praktyka odliczania modlitw na sznurze z paciorkami jest znana już od tysiącleci. Wówczas ulubioną, powtarzaną modlitwą było Ojcze nasz. W oparciu o to około XII wieku powstał zwyczaj powtarzania 150 razy Ave Maria, odpowiednio do 150 psalmów - odmawianych obowiązkowo przez mnichów.
Podziału na tajemnice i dziesiątki dokonał Henryk Egher de Kalkar - kartuz z Kolonii. Inni karuzi dopowiadali tzw. klauzuly do każdego Ave Maria - ściśle nawiązujące do trści biblijnych.
Wielki udział w rozpowszechnianiu różańca mają Dominikanie. Wielkim zwolennikiem i propagatorem tej modlitwy jest też Jan Paweł II, który w październiku 2002 roku dodał do różańca rozważanie w czwartki tajemnic światła.
Różaniec składa się zasadniczo z 3 części:
formuły modlitw biblijnych
Z Ewangelii wydobywa się większość formuł modlitw - Ojcze nasz, Zdrowaś Maryjo. Dzięki temu, jak pisze Paweł VI różaniec jest modlitwą ewangeliczną.
prosta forma rozmyślania nad głównymi wydarzeniami zbawczymi
Ma w tym pomóc 20 tajemnic - przede wszystkim wydarzenia z życia Chrystusa. Dzięki temu różaniec staje się modlitwą chrystologiczną. Jest to rozmowa z Maryją o Jezusie i dzielenie z nią radości, bólu, męki, entuzjazmu Zmartwychwstania.
proces psychologiczny
Dzięki rytmicznemu powtarzaniu głębokich treściowo formuł aktualizuje się dynamizm doznawania, będący podstawą wszelkiego twórczego działania. Różaniec dzięki przesuwaniu paciorków „modlitwą rąk”, a dzięki rozważaniu tajemnic modlitwą umysłu.
W tym wszystkim jest więc bardzo podobny do technik modlitw medytacyjnych. Dlatego różaniec trzeba uznać za swoistą szkołę medytacji i kontemplacji.
Są zasadniczo dwie formy odmawiania różańca:
najbardziej popularny - znak Krzyża, wierzę w Boga, modlitwa o przymnożenie wiary, nadziei i miłości, kolejne rozważanie pięciu tajemnic (Ojcze nasz, 10 razy Zdrowaś Maryjo i Chwała Ojcu).
Forma, której nie grozi rutyna, wymaga dużego skupienia i pewnego wysiłku intelektualnego. Różni się on dopowiadaniem na końcu każdej Zdrowaś Maryjo (nie mówimy już święta Maryjo…) myśli nawiązującej treściowo do danej tajemnicy, np.: „…Jezus, który Cię wybrał przed wiekami na swoją matkę.”
W międzyczasie pojawiło się wiele projektów zreformowania różańca. Jednak dotychczasowe propozycje nie znalazły szerszego odbioru. Proponowano nową strukturę tajemnic - 38 zamiast 15, mniejszą ilość Zdrowaś Maryjo w każdej tajemnicy itp.
Ostatnim dokumentem papieskim jest List Apostolski Jana Pawła II „Rosarium Virginis Mariae”. Ten akcentując wagę różańca jako modlitwy medytacyjnej, nie reformuje go zbytnio od strony „technicznej”. Pojawiły się tylko nowe tajemnice - światła.
Anioł Pański.
Jest to modlitwa na głos dzwonu trzy razy dziennie dla uczczenia wcielenia syna Bożego. Składa się z trzech Zdrowaś Maryjo mówionych na przemian z wersetami poprzedzającymi trzy główne momenty tajemnicy wcielenia: zwiastowania anioła, zgodę Maryi, zrealizowanie się wcielenia.
Anioł Pański - wywodzi się ze środowiska franciszkańskiego i sięga I połowy XIII w. Zakonnicy na wieczorny głos dzwonu, którym dawano znak do gaszenia ogni w obejściach odmawiali Zdrowaś Maryjo, wyrażając powszechne wówczas przekonanie, że zwiastowanie dokonało się po zachodzie słońca, zachęcając wiernych do głośnego odmawiania kilku Zdrowaś Maryjo na głos wieczornego dzwonu. W całym chrześcijaństwie rozpowszechnił się w XIV w. Wówczas zaczęto go odmawiać także rano na cześć Maryi jako „Porannej Jutrzenki”. Zwyczaj odmawiania go w południe wprowadził w 1456 r. papież Kalikst III w celu uproszenia u Maryi ratunku przed najazdem tureckim.
Współcześnie wiele uwagi tej modlitwie poświęcali Pius XII, a zwłaszcza Paweł VI oraz Jan Paweł II. On to w Pompei w 1979 roku powiedział: „Istnieje bardzo ścisły związek miedzy modlitwą Anioł Pański i Różańcem. Obie te modlitwy są wybitnie chrystologiczne i jednocześnie Maryjne. To sanktuarium nieustannie rozbrzmiewa modlitwą różańcową, tą prosta maryjną modlitwą; modlitwą pokorną - ale przez to nie mniej bogatą w treści biblijne i teologiczne; modlitwą tak drogą w swej długiej historii - wiernym wszystkich warstw i klas, zjednoczonych w wyznawaniu wiary w Chrystusa, który umarł i zmartwychwstał dla naszego zbawienia”.
Praktyka Modlitwy Anioł Pański
- Ześrodkowuje uwagę chrześcijanina na prawdzie Wcielenia, czym kształtuje duchowość,
stawia Maryję jako wzór odpowiadanie na Bożą inicjatywę a w modlitwach końcowych modlący zwraca się do niej jak do Orędowniczki.
Godzinki
Są jedną z tych form pobożności maryjnej, którą przez wieki kształtował profil zwłaszcza polskiego katolicyzmu. Do czasów współczesnych są bardzo popularne. Zainspirowane były, jak się przypuszcza sporem szkotystów z tomistami - którzy mieli zastrzeżenia do przywileju maryjnego. Godzinki miały utwierdzić w prostym ludzie pobożność maryjną.
Powstały prawdopodobnie dzięki Franciszkaninowi z Werony Leonardowi de Noyarolis. Ułożył on bowiem oficjum Sicut lilium ku czci Niepokalanego Poczęcia, to oficjum w 1576 roku zatwierdził Sykstus IV.
Historia początku powstania Godzinek budzi wiele zastrzeżeń. Zadania są podzielone, jedni twierdzą, że miały swój początek już w X wieku na Monte Casino, inni, że zapoczątkowane zostały w Opactwie Szwajcarskim. Przypuszcza się, że prawidłową wersję godzinek wprowadzili w X wieku benedyktyni - ujednolicili formę modlitwy maryjnej. Niebawem po ich wprowadzeniu, zaczęły obowiązywać cały kler i zakony, jako dodatkowa część brewiarza.
Godzinki w Europie upowszechniły się po ogłoszeniu dogmatu o Niepokalanym Poczęciu w 1854 roku. W XVII wieku wprowadzono zwyczaj śpiewania godzinek przed pierwszą mszą.
Godzinki śpiewa się jednym ciągiem, powinny jednak zachować charakter „wędrowania przez czas”, mają nam uświadomić obecność Boga.
Wstępna część godzinek nosi na sobie piętno XVIII - wiecznych tendencji. Niemniej jej zakończenie (Chwała Ojcu…) ma wyraźne ukierunkowanie trynitarne.
Godzinki uczą postawy chrystocentrycznej umieszczając Maryję w scenie nabożeństwa. Wiele czasowników jest skierowanych ku Maryi jako przedmiotowi działania Bożego. To On jest ostatecznym punktem odniesienia pieśni - wpajającym wielkość Niepokalanie Poczętej Matki Jezusa.
Dodać trzeba, że godzinki o Niepokalanym Poczęciu Najświętszej Maryi Panny nie są jedyną tego typu formą pobożności.
Litania Loretańska
Źródłosłów pochodzi z języka greckiego litaneia i znaczy tyle co błagalna prośba, wzywanie. W praktyce litanie znane są od bardzo dawna, bo już w starożytności, czego przykładem jest Stary Test. Pierwowzorem litanii jest wezwanie do Wszystkich Świętych. Rozpowszechnianie tej litanii w Europie i na świecie odbywało się głównie za sprawą jezuitów i dzięki nim stała się ona istotą mariologii i efektywnym środkiem szerzenia duchowości maryjnej.
Składa się z trzech części, których głównym tematem jest Maryja jako Matka, Dziewica
i Królowa:
a) Pierwsza część - dogmatyczna
W tej części omówiona jest idea Bożego Macierzyństwa. Obok 4 wezwań trynitarnych jest 21 inwokacji maryjnych. Potem następuje lista 12 przymiotów Maryi jako Matki, ułożona w sześć par.
b) Druga część - Historiozbawcza
Jest pod względem stylistycznym i kompozycyjnym o wiele bardziej złożona niż pierwsza. Wymaga skupionej uwagi i wyostrzonej wrażliwości, zawiera bowiem w sobie wielorakie znaczenia.
c) Trzecia część - Eschatologiczna.
Ukazuje Maryję poza ziemską rzeczywistością - w niebie. Składa się z dwóch wyraźnie odrębnych cyklów wezwań. Pierwszy wylicza zakres królestwa Maryi, poczynając od aniołów a kończąc sumarycznym wezwaniem: Królowo wszystkich Świętych.
Podobnie jak inne litanie, Litania Loretańska kończy się potrójnym wezwaniem Jezusa Chrystusa „Baranka Bożego”. Stanowi to klamrę, jakoby dla kontemplowanej
w litanii mariologii.
Niewolnictwo Maryjne.
Jednym z przejawów duchowości maryjnej jest oddanie się jej w niewolę. Akt religijny oddania się w niewolę miłości polega na tym, by siebie i całe swe doczesne życie: ciało, duszę, rozum i wolę, myśli, pragnienia, czyny, cnoty - uznać za własność Maryi.
Do istoty niewolnictwa maryjnego należy cnota posłuszeństwa i pokory. Ta istota niewolnictwa została ujęta przez św. Ludwika w Cztery zasady:
Działać z Maryją - istotą praktyki tego nabożeństwa jest pełnienie wszystkich czynności z Maryją.
Działać w Maryi - stopniowo przyzwyczajać się do skupienia się w sobie, aby utworzyć w swym wnętrzu ideę czy obraz duchowy Najświętszej Dziewicy.
Działać przez Maryję - Do Pana naszego nie trzeba nigdy iść inaczej, jak tylko przez Maryję, przez Jej wstawiennictwo.
Działać dla Maryi - Wszystkie swoje czyny należy spełniać dla Maryi.
*** Formy Pobożności Maryjnej ***
5