6.4 Pomoc postpenitencjarna i społeczna readaptacja w swe tle rozwiązań prawnych
(nie ma pytań do tego rozdz.)
3 okresy, w których można rozpocząć działania wspierające późniejszą readaptację:
Okres podstawowy, tj. okres wykonywania kary,
Okres bezpośrednio przed końcem kary,
Okres po wykonaniu kary, a więc po zwolnieniu z zakładu.
O działaniach pomocowych dla skazanego mówią:
Reguły 80 i 81 Reguł Minimalnych Postępowania z Więźniami z roku 1995 (akcentują potrzebę rozpoczęcia tych działań zaraz po osadzeniu skazanego, konieczność pomocy w utrzymywaniu więzi społecznych),
Europejskie Reguły Więzienne z roku 1987 (podkreślają znaczenie utrzymywania przez więźnia kontaktów ze światem zewnętrznym),
Ustawodastwo poolskie (akcentuje ono okres post penitencjarny)
Pobyt w więzieniu ma 3 cele:
Wywołanie dolegliwości, będącej forma odpłaty z przestępstwo (dyrektywa sprawiedliwościowa)
Wychowanie i poprawa przestępcy (dyrektywa resocjalizacyjna)
Kara sama w sobie pogarsza sytuację społ. skazanego, więc środki pomocowe powinny być stosowane od razu po rozpoczęciu pobytu w więzieniu. Pośrednio rolę tę spełniają ustawowe środki pracy penitencjarnej: zatrudnienie, nauczanie, środki terapeutyczne. Ujemne skutki pionizacji mogą być łagodzone przez dobre warunki pobytu w zakładzie.
Skazany ma prawo do:
Dobrego wyżywienia
Odzieży
Warunków bytowych
Opieki lekarskiej, leków, opatrunków, a nawet protez (chodzi o to, by skazany wychodził z więzienia w jak najlepszym stanie psychofizycznym)
Kontakt ze światem zewnętrznym: (jest to kolejny istotny element służący późniejszej readaptacji)
Pośredni (Tv, radio, prasa, korespondencja, rozmowy telefoniczne)
Bezpośredni (spotkania na terenie zakładu karnego, widzenia)
Przepustki (zgody: na widzenia z bliską osobą na <30h, na opuszczenie zakładu <14dni)
Łączny czas przepustki może wynosić 2-28 dni w roku, przepustki mogą być udzielane więźniom, którzy odbyli co najmniej połowę tej części kar, po której mogliby być zwolnieni warunkowo
Zwolnienie z zakładu jest obwarowane masą przepisów i może mieć 2 postacie:
Zwolnienia warunkowego - nagroda
Zwolnienia definitywnego - po odbyciu całości kary
Przesłanką do warunkowego zwolnienia, o którym decyduje sąd, jest dobra prognoza kryminologiczna. Skazany, który nie był wcześniej karany, może zostać zwolniony po upływie połowy kary, nie mniej jednak niż 6 miesięcy, recydywiści po upływie 2/3 kary, recydywiści wielokrotni po upływie 3/4 kary. Po zwolnieniu warunkowym następuje okres próby, który trwa od 2-5 lat, w przypadku młodocianych od 3-5, nie krócej jednak niż do 21. Roku życia.
Skazany ma prawo zwrócić się sam do sądu penitencjarnego z wnioskiem o zastosowanie wobec niego dozoru zawodowego kuratora. Wymagana jest to własna aktywność skazanego. Kurator może pomóc mu po odbyciu kary w readaptacji (znalezieniu miejsca zamieszkania, pracy itp.)
Minimum wsparcia regulowane przez Reg. Min. Postępowania z Więźniami:
Uzyskanie dokumentu tożsamości,
Zaopatrzenie w środki do utrzymania na najbliższy okres po zwolnieniu,
Ubranie odpowiednie do pory roku,
Środki finansowe na dotarcie do miejsca, do którego osoba zwolniona się udaje,
Pomoc w znalezieniu zakwaterowania i zatrudnienia.
Pomoc postpenitencjarna - działalność państwowa i społeczna, której celem jest materialne i psychiczne wspieranie więźniów zwalnianych z zakładów karnych.
Istota i formy pomocy postpenitencjarnej regulowane są przez:
Kodeks karny wykonawczy z 6 czerwca 1997 (Rozdział VII - „Uczestnictwo społeczeństwa w wykonywaniu orzeczeń oraz pomoc w społecznej readaptacji skazanych”, Oddział XII rozdziału X - „Zwalnianie skazanych z zakładów karnych i warunki udzielenia im pomocy”)
Ustawa z 12 marca 2004r. o pomocy społecznej
Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 22 kwietnia 2005r. w sprawie Funduszu Pomocy Postpenitencjarnej
Wg Rozporządzenia Ministra pomoc postpenitencjarna obejmuje również pomoc rodzinie pokrzywdzonego i pokrzywdzonemu. Jest to dość dziwne, że akurat pod pojęciem „post penitencjarna” się to znajduje, ale ok…
Dziwi również nazwa „Fundusz…”, bo przecież w opiece tej nie tylko o pomoc finansową chodzi.
Pomoc postpenitencjarna staje się częścią zakreślonego systemu pomocy społecznej, gdyż osoby wychodzące z więzienia można zaliczyć do grona nieumiejących sobie samodzielnie poradzić z trudną sytuacją życiową.
Działania pomocowe mogą wykonywać: instytucje, fundacje, osoby zaufane, Kościoły, organy administracji rządowej itp.
Pomoc ta może być więc w bardzo szerokim zakresie, by jednak nie była zbyt rozproszona powołano Radę Główną ds. Społecznej Readaptacji i Pomocy Skazanym.
Pomoc postpenitencjarna może trwać najdłużej do 3 miesięcy od momentu wyjścia z zakładu. W szczególnych wypadkach może zostać przedłużona do 6 miesięcy.
Formy pomocy postpenitencjarnej z funduszu tej pomocy:
Pokrywanie kosztów czasowego zakwaterowania
Organizacja i finansowanie poradnictwa prawnego, kursów przygotowania zawodowego
Pokrywanie kosztów specjalistycznego leczenia
Pomoc rzeczowa (np. odzież, leki, jedzenie)
Okresowa dopłata np. do czynszu
Finansowanie przejazdów komunikacją
Pokrycie kosztów związanych z wydaniem dowodu osobistego