PSYCHOLOGIA STOSOWANA 18.10.12.

PTSD

Zespół stresu pourazowego, zaburzenie stresowe pourazowe, PTSD (ang. posttraumatic stress disorder) - rodzaj zaburzenia lękowego będący efektem przeżycia traumatycznego wydarzenia

Zaburzenie lękowe spowodowane przez stres o dużej sile, powodujący kryzys psychiczny, przekraczający ludzkie przeżywanie (wojna, zgwałcenie,). Jest to opóźniona lub przedłużona reakcja. Początek zaburzenia występuje po okresie latencji, który może trwać od kilku tygodni do kilku miesięcy. Przebieg ma charakter zmienny, ale w większości przypadków można oczekiwać ustąpienia objawów.

Czynnikami predysponującymi mogą być zaburzenia osobowości (osobowość anankastyczna, osobowość asteniczna) lub wcześniejsze dekompensacje nerwicowe.

U niektórych osób zaburzenie może utrzymywać się przez wiele lat i przejść w trwałą zmianę osobowości (ICD-10 F62.0 Trwała zmiana osobowości po katastrofach (po przeżyciu sytuacji ekstremalnej)).

Dzięki właściwej terapii można zredukować objawy traumatyczne. Im mniejsze dziecko tym bardziej objawy traumy są bardziej somatyczne.

- nie zmuszamy do rozmowy na temat trudnych przeżyć

- odnajdujemy sposoby na wyrażenie skomplikowanych stanów emocjonalnych,

-nie wypowiadamy pustych słów : „ wszystko będzie dobrze”

- dzieci powinny mieć poczucie bezpieczeństwa w domu, szkole,

- składamy tylko realne obietnice.

Wiele możemy zauważyć przez obserwację, błyskawicznie zachodzące zmiany.

Dzieci często mają poczucie, że są winne tego złego, co się dzieje. (magiczne myślenie).

Nie należy pozwalać dziecku na oglądanie „masowych katastrof”, gdyż takie obrazy pobudzają wyobraźnię, uruchamiają lęki, koszmary senne, które mogą odezwać się po pewnym czasie.

PO WYDARZENIACH URAZOWYCH POWODUJĄCYCH ZAGROŻENIE, ZALECA SIĘ DOROSŁYM JAK I DZIECIOM POWRÓT DO DAWNEGO PORZĄDKU. TO, CO ZANJOME, STAŁE, PRZYNOSI SPOKÓJ I POZWALA ODZYSKAĆ UTRACONE POCZUCIE BEZPIECZEŃSTWA.

Nie usuwamy kłód spod nóg, wracamy do normalności w starych ramach.

-MECHANIZMY OBRONNE

Mechanizmy obronne są strategiami umysłowymi, które pozwalają na ochronę ego, czyli świadomej części osobowości.

Mechanizmy obronne mogą być mniej lub bardziej dojrzałe.

Podstawowe i niedojrzałe mechanizmy obronne

Regresja jest cofnięciem się do wcześniejszych stadiów rozwoju. Jej celem jest redukcja lęku i wrogości. Wiąże się zwykle z infantylizacją myślenia i zachowania oraz obniżeniem aspiracji.

Projekcja polega na przypisywaniu innym osobom własnych, nieakceptowanych pragnień, obarczaniu ich winą za własne problemy.

Wyparcie polega na przemieszczeniu bolesnych lub niebezpiecznych treści ze świadomości do nieświadomości. Jest ono uznawane za podstawowy mechanizm obronny.

Hipochondryzacja polega na przywiązywaniu nadmiernej uwagi do funkcjonowania własnego organizmu, szczególnie objawów bólowych lub wyolbrzymianiu istniejących dolegliwości.

Somatyzacja jest przekształceniem problemów natury psychicznej, jak konflikty wewnętrzne, w objawy o charakterze somatycznym, jak np. bóle różnego rodzaju.

Przemieszczenie jest przeniesieniem silnych uczuć (zwykle negatywnych, jak wrogość) na obiekt, który jest bezpieczniejszy do ich rozładowania, niż ten, który tę emocję wyzwolił.

Racjonalizacja jest uzasadnianiem własnych, nieakceptowanych wcześniej, postaw i zachowań pozornymi dowodami słuszności i racjonalności swojego postępowania.

Narcystyczne mechanizmy obronne

Zaprzeczenie jest niedostrzeganiem pewnych bolesnych aspektów rzeczywistości, które ma na celu ochronę „ja”.

Zniekształcenie polega na dostrzeganiu zewnętrznej rzeczywistości w sposób zgodny z własnymi pragnieniami. Wybiórcze przyjmowanie faktów, które potwierdzają własną wizję świata lub jakiegoś jego aspektu.

Rozszczepienie to dzielenie otaczającego świata (również własnej osoby) na obiekty „całkowicie dobre” oraz „całkowicie złe”. Ocena siebie lub innych może ulec gwałtownej zmianie, z dobrej na złą i odwrotnie, brak w niej „odcieni szarości”.

Dojrzałe mechanizmy obronne

Humor, czyli otwarte, swobodne wyrażanie uczuć, które nie jest związane z dyskomfortem i nieprzyjemnymi odczuciami dla osób z otoczenia.

Ascetyzm jest eliminacją przynoszących bezpośrednią przyjemność uczuć. Jest źródłem satysfakcji i specyficznej moralnej przyjemności.

Antycypacja polega na realistycznym przewidywaniu przyszłych problemów i sytuacji trudnych, które umożliwiać może zapobieganie i pomagać w ich rozwiązywaniu.

-nie wyprowadzamy z błędu na siłę

- u dzieci nie wyciągamy na siłę z mechanizmu obronnego np.: w zaprzeczeniach, wyparciach.

Wiele dzieci wyraża swój lęk poprzez zgłaszanie dolegliwości: ból żołądka lub głowy.

Analiza sytuacji życiowej i ostatnich wydarzeń przyniesie więcej informacji niż analiza jadłospisu. Niektóre dzieci próbują listownie lub telefonicznie kontaktować się z ważnymi osobami, które ich zdaniem mogą rozwiązać skomplikowane problemy. Nie należy im tego zabraniać.

Klasyfikacja wydarzeń kryzysowych (wg Allen, 2001):

1.Wydarzenia wynikające z sił przyrody: huragany, wichury,itp.

2.Wydarzenia związane z działalnością człowieka:
zamierzone - napady terrorystyczne,   przemoc (w rodzinie, przestępstwa)
niezamierzone - pożary, katastrofy komunikacyjne, lotnicze, budowlane, skażenia, utraty.

Zależy to od nasilenia zdarzenia, od odporności psychicznej osoby oraz od posiadanych, szeroko rozumianych zasobów.

Kryzys - to stan, kiedy osoba spostrzega lub doświadcza zdarzenie jako przeszkodę nie do zniesienia, której pokonanie przekracza jej dotychczasowe umiejętności i sposoby radzenia sobie z trudnościami. Każdy z nas doświadcza sytuacji kryzysowych. Jednak nie na każdą sytuację kryzysową reagujemy kryzysem.

Celem interwencji jest: ·złagodzenie objawów reakcji kryzysowej
przywrócenie równowagi psychicznej
zapobieganie przejściu ostrego kryzysu w stan chroniczny
przywrócenie samodzielnego radzenia sobie

PRZEMOC

Przemoc to zamierzone , nieprzypadkowe i wykorzystujące przewagę sił działanie naruszające prawa, wolności i dobra osobiste powodujące cierpienie i szkody jednostki, wykraczające poza normy wzajemnych kontaktów międzyludzkich.

WARUNKI PRZEMOCY;

1. Przemoc służy realizacji celów jednostki, która ją stosuje.

2. Przemoc jest działaniem możliwym, kiedy istnieje nierównowaga sił. ( .Nadużycie siły fiz. Społecznej, aby wymusić określone zachowanie.)

Klasyfikacja

1. Ze względu na dominująca formę

przemoc fizyczna - każde agresywne zachowanie skierowane przeciwko ciału ofiary, mogące prowadzić do bólu oraz fizycznych obrażeń (m.in. popychanie, odpychanie itp.), obezwładniania, przytrzymywanie, policzkowanie, szczypanie, kopanie, duszenie, bicie

przemoc psychiczna - agresywne zachowania, które mają na ogół charakter poniżający lub budzący poczucie zagrożenia i wywołują emocjonalny ból lub cierpienie (m.in. wyzywanie, poniżanie, zawstydzanie, stosowanie gróźb, wmawianie choroby psychicznej, kontrolowanie i ograniczanie kontaktów z innymi osobami, domaganie się posłuszeństwa, wyśmiewanie poglądów, religii, pochodzenia, narzucanie własnych poglądów, karanie poprzez odmowę uczuć, zainteresowania, szacunku, stała krytyka, ograniczanie snu i pożywienia, i inne)

przemoc seksualna - wymuszenie pożycia seksualnego lub nieakceptowanych i niechcianych praktyk seksualnych (m.in. gwałt, wymuszanie seksu z osobami trzecimi, sadystyczne formy współżycia, demonstrowanie zazdrości,  zmuszanie do oglądania pornografii i inne).

przemoc ekonomiczna - uniemożliwienie dostępu do rodzinnych środków finansowych (m.in. odbieranie zarobionych pieniędzy, uniemożliwianie podjęcia pracy zarobkowej, zakazy używania sprzętów domowych. Niezaspokajanie podstawowych materialnych potrzeb rodziny, nadmierna kontrola wydatków, zmuszanie do proszenia o pieniądze, i inne)

zaniedbywanie - przemocą jest także zaniedbanie i niezaspokajanie podstawowych potrzeb członka rodziny (dziecka, osoby starszej czy niepełnosprawnej), które prowadzi do jego cierpienia, chorób, utraty normalnych warunków życia.

Nadopiekuńczość - ograniczenie właściwego rozwoju ofiary, pozbawiając ją prawidłowego rozwoju psychofizycznego, doprowadzając do okaleczenia psychicznego i społecznego.

A także zachowania intencjonalne, prowadzące do uszkodzenia lub niosące takie ryzyko.

Przy opisie przemocy uwzględnia objawu, ale także wskazania do konsultacji i leczenia, jak również skutki odległe.

2. TYPOLOGIA ZE WG. NA STAN EMOCJONALNY SPRAWCY :- wg. J. Melibrudy

- „ gorąca”-

furia czyli dynamiczne i naładowane gniewem zjawisko pękania tamy emocjonalnej, uruchamiające agresywne zachowanie. Furia jest wybuchem skumulowanych i niemożliwych do powstrzymania uczuć złości lub wściekłości. Jest to nie tylko groźne ale również fascynujące i wstydliwe doznanie. Doświadczanie furii uruchamiającej akt przemocy miewa czasem charakter ekstatyczny i sprawcy "upajają się" stanem zmienionej świadomości, który temu towarzyszy. Najczęściej rozładowuje się w aktach bezpośredniej agresji fizycznej i psychicznej. Towarzyszy jej pragnienie wywołania cierpienia i spowodowania jakichś szkód u drugiej osoby. U podstaw gorącej przemocy znajdują się negatywne i intensywne przeżycia związane z frustracją, z zablokowaniem jakiś dążeń, z nie spełnianiem pragnień i oczekiwań agresora. Nie dająca się powstrzymać agresja. Istotnym czynnikiem jest przekonanie sprawcy.

- „ chłodna” : skrywa silne emocje, skutecznie tłumione i kontrolowane. Sprawca realizuje specyficzny scenariusz zapisany w jego umyśle, a czasem również w obyczajach i środowiskowej kulturze. Zmierzając do jakiegoś celu. Znajduje dla tego usprawiedliwienie nawet wtedy, gdy staje się świadomy cierpienia, które spowodował. Przemoc chłodna bywa oddziaływaniem zmierzającym nieraz do wzniosłych celów, które zdaniem sprawcy uzasadniają bolesne dla bliskiej osoby środki.

, ponieważ znajduje uzasadnienie nawet dla wyraźnego okrucieństwa

. W przypadku przemocy wobec dzieci chłodna przemoc przybiera często formę tzw. "surowych i konsekwentnych" metod wychowawczych lub "sprawiedliwego karania" . Czasem krzywdzenie dzieci dokonuje się w trakcie prób kształtowania u nich pożądanych cech charakteru, a czasem jest tylko rezultatem mechanicznego powtarzania metod wychowawczych

PRZEMOC SEKSUALNA WOBEC DZIECI.

1. Bez kontaktu fizycznego.

a. - wyrażanie swoich pragnień,

- wyrażanie opinii na temat atrakcyjności erotycznej dziecka lub własnej

- wyrażanie swoich pragnień erotycznych.

b. - ekspozycja anatomii i czynności seksualnych

-c. podglądactwo np.: w kąpieli lub czynnościach fizjologicznych, czemu towarzyszy podniecenie lub masturbacja.

2. Kontakty oparte na pobudzaniu intymnych części ciała dziecka przez dotykanie, całowanie , pobudzanie ręczne.

3. Pełen kontakt fizyczny

MITY

P. dotyczy tylko patologii - spychana do środowisk „marginesu”, występuje z innymi negatywnymi zjawiskami.

Przemoc dotyczy wszystkich środowisk, róznice dotyczą sposobu przejawiania i „ pomysłowości „ sprawców.

Przemoc jest wtedy, gdy są widoczne ślady na ciele ofiar.

Przemoc to także poniżanie, obelgi, zmuszanie do określonych zachowań, grożenie, zastraszanie.

Jeśli ktoś jest bity to znaczy, że na to zasłużył . Nikt nie zasługuje na bicie, krzywdzenie, maltretowanie bez względu na to co zrobił czy powiedział. Nikt nie ma prawa znęcać się, poniżać, bić innych.

Ofiary przemocy w rodzinie akceptują przemoc

Ofiary przemocy domowej zawsze próbują się bronić, ich działania są jednak mało skuteczne. Wypróbowują różne, często nieracjonalne strategie obronne, które w konsekwencji powodują nasilenie przemocy.

To był jednorazowy incydent, który się nie powtórzy. Przemoc domowa rzadko jest jednorazowym incydentem, przemoc się powtórzy. Policja zwykle jest wzywana w ekstremalnych sytuacjach, gdy przemoc ma już długą historię.

Gdyby naprawdę ofiara cierpiała odeszłaby od sprawcy. To, że ofiary nie odchodzą od sprawcy wynika zwykle z ich zależności od sprawcy, z trudności mieszkaniowych, z przekonań odnośnie małżeństwa, z nacisków jakim są poddawane ofiary ze strony sprawcy, a także rodziny, kolegów, sąsiadów, religii.

Przyczyną przemocy w rodzinie jest alkohol . Nawet uzależnienie od alkoholu nie zwalnia od odpowiedzialności za czyny dokonywane pod jego wpływem. Alkohol jedynie ułatwia stosowanie przemocy, sprawcy często piją po to, by znęcać się i bić swoich bliskich, a stanem nietrzeźwości próbują usprawiedliwiać swoje zachowania, by uniknąć odpowiedzialność.

Osoby używające przemocy muszą być chore psychicznie. Nie ma bezpośredniego związku między przemocą a chorobą psychiczną. Przemoc jest demonstracją siły i chęcią przejęcia całkowitej kontroli i władzy nad drugą osobą.

Prawdopodobieństwo użycia przemocy ze strony obcego mężczyzny jest większe niż ze strony własnego męża partnera Przemoc w rodzinie jest zjawiskiem częstszym niż ta na jaką jesteśmy narażeni na ulicy, w barze lub miejscu pracy. Przemoc wobec kobiet w rodzinie stanowi jedną czwartą wszystkich zgłoszonych organom ścigania aktów przemocy.

Gwałty na kobietach najczęściej dokonywane są przez osoby obce. Nieprawda!!! W 83% przypadków sprawcami gwałtów są osoby, które kobieta zna i którym ufa. W 20% są to kochankowie a w 33% mężowie ofiar.

Jeśli kobieta nie została pobita i nie stawiała oporu, to nie był to gwałt. Nieprawda!!! Gwałciciele często używają broni lub grożą użyciem przemocy w celu zastraszenia swoich ofiar. Fakt, że nie ma ewidentnych śladów stosowania przemocy nie oznacza, że kobieta nie została zgwałcona.

Gdy mężczyzna zostanie seksualnie pobudzony musi odbyć stosunek płciowy. Nieprawda!!!! Większość gwałtów to przestępstwa popełniane z premedytacją. Gwałt jest aktem przemocy, a nie zaspokojeniem seksualnym. Mężczyzna gwałci lub w inny sposób wykorzystuje seksualnie kobietę z chęci upokorzenia jej, pokazania swojej władzy i kontroli nad nią.

Mężczyzna był pod wpływem alkoholu / narkotyków / w depresji / w stresie / nie był sobą dokonując aktu przemocy. Nieprawda!!!! Mężczyźni używają różnych argumentów aby usprawiedliwić popełnione przez siebie przestępstwo. Nic nie usprawiedliwia gwałtu . Trudno nam jest pogodzić się z faktem, że osoby, którym ufałyśmy i które kochamy mogą być wobec nas okrutne, znęcać się nad nami fizycznie lub psychicznie, wykorzystywać nas seksualnie., wymusza współżycie lub znęca się psychicznie. Pamiętaj, nic nie usprawiedliwia przemocy!!!

Nie ujawnia się tajemnic rodzinnych. Przemoc domowa nie może być tajemnicą. Nie ma innej drogi do wyjścia z przemocy, niż ujawnienie jej i przeciwdziałanie.

CHRONICZNY charakter przemocy wynik ze specyfiki mechanizmów wznowień. Wyładowanie agresywne daje sprawcy więcej korzyści niż sankcje. Pozwala na szybkie rezultaty.:

1. Spadek napięcia - łagodzący patologiczne lęki i frustracje.

2. Osiganie pożądanych zachowań u ofiary

3. Możliwość wzmocnienia własnego ja, poczucie zwiększenia własnej wartości, przejęcie kontroli.

CYKL PRZEMOCY

Cykle przemocy:

Badania wykazały, że związki, w których osoby doznają przemocy ze strony swoich partnerów, przechodzą przez trzy fazy powtarzającego się cyklu:

1 .Faza narastania napięcia - w tej fazie pojawiają się nieliczne, o małym nasileniu incydenty przemocy.

Agresorowi nie są potrzebne fakty i wydarzenia, on tworzy własny obraz świata.

- Przeciek, nieznaczne pobudzenia nerwowe. Fakty nie są potrzebne. Agresor reaguje tylko na to co ma w środku. Każdy drobiazg wywołuje jego irytacje, za byle co robi awanturę, zaczyna więcej pić, prowokuje kłótnie i staje się coraz bardziej niebezpieczny. Kobieta uczy się rozpoznawać symptomy. stara się opanować sytuację i oddalić zagrożenie. Często pojawiają się u niej różne dolegliwości fizyczne, bóle żołądka i głowy, bezsenność i utrata apetytu. Wpada w apatię lub ogarnia ją silny niepokój. Czasem, nie mogąc wytrzymać tego oczekiwania sama prowokuje spięcie, żeby już wreszcie "mieć to za sobą".

Agresywne pobudzenie - ogromne napięcie nie do zatrzymania

2.Faza gwałtownej przemocy - w tej fazie dochodzi do niekontrolowanego rozładowania napięcia. Cechą, która odróżnia tę fazę od pierwszej jest całkowity brak kontroli sprawcy nad zachowaniami.

Agresor uczy się uzależnienia od tego rodzaju rozładowania napięcia, jedyny znany mu sposób pozbycia się przykrych uczyć.

Ofiara stara się A uspokoić staje się bezradna. Tu jednak przemocy nie da się już zatrzymać.

A po wyładowaniu jest zwykle w szoku nie potrafi przyjąć zdarzenia do świadomości.

3.Faza „miodowego miesiąca” - w tej fazie dominują zachowania sprawcy, polegające na okazywaniu miłości, uprzejmości i wszelkich miłych zachowań wobec partnera, okazuje skruchę i jest o niej przekonany, stara się usprawiedliwić.

Na tym etapie możliwe jest leczenie, jednakże ofiara czuje się bezpieczna i kochana, co zatrzymuje ją w cyklu przemocy.

Charakterystyczne dla cyklu przemocy jest to, że przemoc w każdym następnym cyklu jest zazwyczaj gwałtowniejsza i narasta, a faza miodowa demobilizuje ofiarę i utrwala poczucie bezkarności sprawcy.

Niebieskie karty powinny być stosowane także przez personel medyczny.

MECHANIZMY PODTRZYMUJĄCE PRZEMOC

Pułapka psychiczna
Osoba doświadczająca przemocy czując się osobiście odpowiedzialna za jakość związku. Dlatego też usiłuje usprawiedliwić czas i wysiłek jaki włożyła w przeszłości w jego podtrzymywanie.

Rozpoczyna się gdy jednostka dojdzie do przekonania ,że zbyt duzo zainwestowała by zrezygnować z celu.

Czynniki ryzyka:

- nieodwracalne koszty,

Związek był samodzielnym wyborem,

Świadmośc ryzyka opuszczenia związku

Rozłożenie kosztów w czasie, co sprzyja rozmyciu konfliktu i sprzyja bezradności,

Zachowania agresora postrzegane jako mieszczące się w ramach obyczajowych.

Pułapka sytuacyjna
Osoba doświadczająca przemocy decyduje, że korzyści z pozostawania w związku są większe niż zysk z odejścia.

Pułapka lęku
Osoba doświadczająca przemocy ma nierealne bądź przesadzone wyobrażenie na temat tego, co się stanie, gdy odejdzie (np. przekonanie, że nie będzie w stanie przeżyć samodzielnie), przeżywa strach przed samotnością. Lęk przed nieznanym jest większy niż cierpienie wynikające z pozostania w dotychczasowych relacjach z partnerem.

Pułapka wyuczonej bezradności
Osoba dotknięta przemocą traci umiejętność przewidywania czy podejmowane przez nią działania, by zmienić sytuację będą miały zamierzony skutek. Używa coraz mniejszej liczby alternatywnych rozwiązań. O spostrzega ,że nie ma związku przyczynowego między jej aktywnością a działaniem sprawcy ( czy posprzątam czy nie posprzątam i tak żle). Po powtarzających się niepowodzeniach kontrolowania sytuacji jednostka zaniechuje działania. Koreluje to z depresją z braku kontroli.

Jest procesem dynamicznym. Na początku obejmuje tylko określoną sytuację ale z czasem przenosi się na wszelki strefy życia.

Skutkiem wyuczonej bezsilności są stany lękowe, depresje i uzależnienia.

Błędne koło - Dzieci powielają schematy wyniesione z domu. Wydaje się ,że każdy sprawca był ofiarą przemocy, ale nie jest to determinant.

Cele rozwojowe są zaburzone, a ubytki przenoszone są w dorosłośc.

Troskliwe środowisko może osłabić negatywny wpływ doświadczeń.

PTSD

. Do objawów zalicza się bolesne powracanie śladów doświadczeń urazowych, przeżywanie specyficznego paraliżu emocjonalnego i unikanie tego co przypomina uraz, a także stany hiperpobudzenia. Mimo upływu czasu od raniących sytuacji pojawiają się koszmary senne i bezsenność, wstrząsające wspomnienia i wizje na jawie, niezrozumiałe i bolesne stany emocjonalne i somatyczne. Ofiara czuje, jakby jej uczucia znajdowały się w stanie zamrożenia lub związania. Towarzyszy temu gotowość do nagłego pojawiania się reakcji ucieczki lub walki, bez sytuacyjnego uzasadnienia. Obawia się, że zwariowała, nie rozumie tego, co z nią się dzieje.

proces wiktymizacji, który w sposób degradujący zmienia poczucie tożsamości maltretowanej osoby (Mellibruda, 1996). Maltretowana osoba traci podstawowe poczucie bezpieczeństwa, zaufanie do siebie. zaczyna źle o sobie myśleć,i pragnie wycofywać się z normalnego życia i odizolowywać od innych.

wtórne zranienia, spowodowane niewłaściwymi reakcjami otoczenia, w formie niewiary w to, co osoba krzywdzona mówi, w pomniejszaniu tragizmu i ważności raniących doświadczeń, obwinianiu jej lub naznaczaniu negatywnymi określeniami

. Strategie radzenia sobie z przemocą:

Osoby w celu powstrzymania przemocy domowej stosują podobne strategie osobiste.
Są to:

• rozmowa z osobą stosującą przemoc

• uzyskiwanie obietnic niestosowania przemocy

• straszenie bez podejmowania działań

• chowanie się lub uciekanie w trakcie bicia

• pasywna obrona w celu ochrony przed poważnymi obrażeniami

• odpieranie fizyczne ataków przemocy (walka obronna)

• strategie poniżające, które polegają na całkowitym podporządkowaniu się i poniżaniu się przed sprawcą

• podejmowanie działań niesiłowych, typu kontakt z policją, zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa lub podejmowanie wątku separacyjnego/rozwodowego

Niektóre z powyższych strategii mogą być pomocne, ale nie zawsze są wystarczające, aby zatrzymać akty przemocy. Jedynie ostatnia z wymienionych wyżej strategii okazuje się najskuteczniejszym sposobem powstrzymania przemocy, przy współdziałaniu z instytucjami powołanymi do niesienia pomocy osobom doświadczającym przemocy (policja, sąd, ośrodki pomocy społecznej, ośrodki interwencji kryzysowej itp.)

Myślenie magiczne - pojęcie z zakresu psychologii i psychiatrii określające taką treść rozumowania, w którym (w przekonaniu podmiotu) myślenie jest tożsame z działaniem. Na przykład życzenie komuś śmierci powoduje (w przekonaniu podmiotu), że ten ktoś umiera (zobacz też: myślenie życzeniowe)

1979 Walker „ przemoc wobec kobiet”

10

---