Znaczenie uwagi w integrowaniu cech w kompozycje, które rozpoznajemy jako odrębne całości, ilustrują eksperymenty. Kiedy poprosić badanych o zlokalizowanie granicy miedzy rejonami pola widzenia, twierdza oni ze granice te zjawiają się natychmiast, jeśli określają je różnice w kształcie pojedynczej, prostej cechy, jak barwa, kształty zarysowane liniami prostymi czy krzywymi lub kierunek linii jak to pokazuje przykład A na rysunku 1. granice miedzy czerwonym a niebieskim oraz „V” i „O” w przykładzie B są wyraźne. W przeciwieństwie do tego, dostrzeganie granic między czerwonymi „V” a niebieskimi „O” oraz czerwonymi „O” a niebieskimi „V” w przykładzie C wymaga wysiłku umysłowego. Granice oparte na pojedynczej cesze wychwytujemy w sposób mimo wolny, natomiast granice zdefiniowane przez kombinacje cech wymagają skupienia uwagi.

Kiedy tylko szybko rzucimy okiem na taki obraz jak na rys. 1, dużo dokładniej zlokalizujemy granice oparte na jednej cesze niż oparte na kombinacji cech. Jeżeli nawet pozostawimy obraz w polu widzenia i zmierzymy czas reakcji, lokalizacja granic opartych na pojedynczych cechach okaże się szybsza.

Rysunek 1. Lokalizacja granic pomiędzy regionami w polu widzenia

VV VV VV VV VV

V V V V V V V V V V V V V V

a b

Bardziej dobitna demonstracje roli uwagi we właściwej kombinacji cech znajdziemy w badaniach nad odwracaniem uwagi lub jej przeciążaniem. W takich warunkach błędy w kombinacji cech zdarzają się często- tego typu błędy percepcyjne nazywamy złudnymi związkami. Złudne związki pojawiają się, kiedy przez chwile (krócej niż 1\5 sekundy) popatrzymy na trzy barwne litery z cyframi po obu stronach

5XOT7

Zdaniem badanych jest najpierw podanie cyfr, a potem wszystkich połączeń

barwa- litera. W 1\3 prób badani popełniają błędy w tym drugim zadaniu. Na przykład mówią o czerwonym X zamiast o niebieskim X lub czerwonym O. Rzadko natomiast popełniają błędy polegające na podawaniu liter lub barw, które nie były eksponowane,np. żółtego X czy niebieskiego Z.

Badani często tez rozpoznawali symbol dolara ($) przy krótkiej ekspozycji obrazka zawierającego „S” i linie, pokazanego na rysunku 2.ten sam efekt uzyskano nawet wtedy, kiedy eksponowano „S” i trójkąty. Wynik ten wskazuje, ze badanie nie łącza ze sobą natychmiast linii trójkąta; w pewnej fazie przetwarzania percepcyjnego linie błąkają się nie powiązane i jedna z nich może zostać „wypożyczona” przez system wzrokowy jako pionowa linia w symbolu dolara.

Rysunek 2. kombinacje cech

Rzeczywiście obserwowane

Odtwarzanie ze złudnym $

Rysunek 3 Sprawdź swoje mechanizmy uwagi

Kolumna pierwsza Kolumna druga

Według autorów takich eksperymentów, badanym więcej czasu zabiera odczytanie drugiej kolumny, ponieważ w rzeczywistości przetwarzają oni nieświadomie zielone litery i muszą hamować reakcje na nie. Kiedy po takim zahamowaniu danej litery, badani są proszeni o reagowanie na nią, potrzebują więcej czasu, ponieważ muszą odblokować (odhamować) tę literę, by reakcja na nią stała się dostępna. Na przykład kiedy czytasz pierwszą literę czerwoną w drugiej kolumnie, musisz zignorować lub zahamować zielone H. Ale drugą czerwoną literą w tej kolumnie jest akurat H. A więc kiedy starasz się odczytać czerwone H, musisz odblokować, czyli odhamować literę H. Nic takiego się nie zdarza, kiedy czytasz pierwszą kolumnę liter- tutaj czerwone litery nigdy nie pojawiają się jako litery zielone.

---