W tej sytuacji znaczenie rozstrzygające może mieć język nauki; w nim wyraża się jej tożsamość metodologiczna; przejęcie języka innej dyscyplin może oznaczać unicestwienie możliwości określenia, nie tyle przedmiotu, ile aspektu (względu), w jakim ma on być badany - a tym samym wyrażenia wyników, wnoszących nową, istotną, a przede wszystkim oryginalną wiedzę o przedmiocie. Można spotkać opinie, że pojęcia występujące w pracach zaliczalnych do nauki administracji cechuje brak jednorodności i spójności. Dobrać i przydatne dla konkretnych zadań badawczych, w ujęciach całościowych pojęcia te tworzą swoistą mozaikę. Wśród różnych ich postaci wskazać można m.in. pojęcia zawarte w podręcznikach prawa administracyjnego, dobrze i zadomowione od kilkudziesięciu lat, które mogą służyć zarówno kwalifikacyjnego konstrukcji zawartych w przepisach prawnych, jak też kwalifikacji rozliczny przejawów praktyki ustrojowej, daleko wychodzących poza determinacji ściśle prawną. To pojęcia, już wspomniane, administracji publicznej, a tał pojęcia centralizmu i jego odmian, dekoncentracji, administracji centrali i terytorialnej, hierarchicznego podporządkowania i jego odmian, pojęcia 3 dań i misji administracji, pojęcia stanowiące ciągle przedmiot dezorientacji ustawodawcy: kierownictwa i nadzoru, pojęcie kontroli, a nawet pojęcie dezorientacji jako nośnika demokracji i wolności politycznej samorządu terytorialnego (jak w europejskich Kartach samorządu). Pojęcia te, wyjaśniane w sposób opisowy (jako właściwości organizacji) lub normatywny (jako relacje prawne między podmiotami), lub łącznie (co bywa przyczyną kontuzji), można traktować jako historyczny wkład nauki administracji do nauki prawa administracyjnego, chociaż są one, co się niekiedy podkreśla, metodologicznym balast( z punktu widzenia dogmatyczno-prawnej koncepcji tej nauki. Założenia i wyniki badań, wyrażane za pomocą tych pojęć sytuują się, z nielicznymi wyjątkami, w obszarze szeroko rozumianej nauki prawa administracyjnego i najczęściej dotyczą uwarunkowań, celu, zakresu lub konsekwencji regulacji prawnej. Do innej kategorii można zaliczyć pojęcia, które określają założenia wyjściowe konkretnych badań administracji, a są zawarte w zazwyczaj szczegółowo prezentowanych, koncepcjach i teoriach różnych (pokrewnych) nauk społecznych (np. teorie budowy struktur organizacyjnych i ich pochodne teorie dotyczące konfliktów w zespołach pracowniczych, teorie decyzji, politologiczne lub socjologiczne teorie władzy, socjologiczne teorie lub modele kierowania, biurokracji, prakseologiczne lub ekonomiczne teorie planowania i liczne inne). Wyniki badań opartych wyłącznie na takich założeniach, jak i same ich prezentacje, merytorycznie wartościowe, są usytuowane metodolo­gicznie w obszarze nauk macierzystych dla tych teorii. Czy mimo to można przyjąć, że są to wyniki nauki administracji?

W miarę łatwiej jest ustosunkować się do metod badania administracji. Metody te, w swym głównym korpusie wywodzące się z badań socjologii,

362

psychologii społecznej, socjometrii, socjotechniki, statystyki, a także metody historyczne i porównawcza, mają zastosowania uniwersalne w badaniach zjawisk społecznych, więc również, z koniecznymi modyfikacjami i uzupełnieniami w badaniu administracji publicznej. Uwagę tę można odnieść również do często postulowanej i stosowanej z powodzeniem metody badań systemo­wych aczkolwiek, jak wiadomo, ona właśnie otwarła drogę wytyczania odręb­ności nauki administracji Nie sposób natomiast, w tym poszukiwaniu tożsa­mości metodologicznej nauki administracji, zaliczyć do jej metod badawczych, metodę formalno-dogmatycznej analizy prawa dotyczącego administracji;

można tylko przyjąć, że uzyskane nią wyniki są koniecznym składnikiem nauki administracji. Tak zatem metody badania administracji, jako zjawiska społecznego nie są argumentem uzasadniającym odrębność metodologiczną nauki administracji, a raczej przeciwnie - wskazują w tym względzie jej ścisły związek z innymi naukami społecznymi (pokrewnymi).

7. Uwarunkowania -jako przedmiot nauki administracji

Odpowiedź na pytanie, czym jest nauka administracji i na czym może polegać oryginalność uzyskiwanych przez nią wyników, wymaga zapropono­wania dodatkowych założeń metodologicznych. Założenia te, implikowane w piśmiennictwie, i szerzej - w opisanej tu ogólnie sytuacji badawczej, zostaną tu przedstawione w sposób syntetyczny i w ustalonym porządku, jako schemat, będący punktem wyjścia dyskusji tej problematyki:

- nauka administracji ma niewątpliwie charakter nauki złożonej; złożo­ność ta jest konsekwencją skomplikowania przedmiotu badań (administracji publicznej), jej wyrazem jest dążenie do ukazywania tego przedmiotu względ­nie najszerzej, z tym zastrzeżeniem jednak, że jest on badany również przez inne nauki (administracyjne i społeczne, określane w tym kontekście jako nauki pokrewne);

- dlatego należy przyjąć założenie, że nauka administracji nie może i nie powinna dążyć do powiedzenia o administracji publicznej wszystkiego, mieć charakter wszechogarniający i zupełny. Wówczas bowiem, w sposób nieunik­niony sytuuje się w obszarze badań innych dyscyplin, ich podstaw metodolo­gicznych, metod badawczych, a także uzyskanych wyników, wikłając się w zarysowane wyżej trudności ustalenia podstaw wyodrębnienia i tożsamości

badawczej. Zakładam zarazem, że związek nauki administracji z innymi dyscyplinami jest oczywisty, aczkolwiek nie powinien zacierać oryginalności

363

---