Artur Uścinowicz
Administracja I rok niestacjonarne
Gr.3
Temat: Prawo do Życia.
Prawo do życia jest podstawowym prawem człowieka, które nie bez przyczyny zajmuje zawsze pierwsze miejsce we wszystkich katalogach praw człowieka. Niemożliwa jest bowiem realizacja pozostałych praw, np. wolności słowa, sumienia czy ekspresji w systemie prawnym, który nie respektuje prawa do życia.
Początki prawa do życia można odnaleźć zarówno w religii i X przykazaniach jak i też w siedemnastowiecznej teorii praw naturalnych których koncepcja zakładała istnienie pewnej grupy praw fundamentalnych, które zawdzięczają swe istnienie umowie społecznej. Celem tych praw było ograniczenie arbitralności władzy. Za twórcę tej koncepcji uznaje się Johna Locke'a.
Genezy prawa do życia można doszukiwać się również w angielskiej Wielkiej Karcie Swobód z 1215 r., która m.in. zakazywała bezprawnego pozbawiania życia. Zasada ta weszła na stałe do angielskiego systemu prawnego. Stamtąd została przetransponowana do brytyjskich kolonii w Ameryce Północnej. Zakaz pozbawiania życia bez uczciwego procesu znalazł się w uchwalonej w 1791 r. piątej (a obecnie czwartej) poprawce do Konstytucji Stanów Zjednoczonych. W następnych stuleciach, za wzorem anglosaskim, prawo do życia znalazło się w wielu konstytucjach państw całego świata. W XX w. doszło do internacjonalizacji praw człowieka. Prawo do życia, wraz z innymi prawami jednostki, znalazło się w najważniejszych dokumentach tworzących międzynarodowy system ochrony praw człowieka: Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka, Międzynarodowym Pakcie Praw Obywatelskich i Politycznych oraz Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności.
Ja poruszając temat prawa do życia odwołam się do takich źródeł jak Konstytucja RP z 2 kwietnia 1997 roku, kodeks karny ustawa z dnia 6 czerwca 1997 , Ustawa o policji z 6 kwietnia 1990 roku oraz Konwencja o Ochronie Praw Człowieka z 4 listopada 1950 roku ze zmianami ( protokół 6 i 13). Na ich podstawie chcę przedstawić życie jako najważniejsze prawo przysługujące każdemu człowiekowi.
W konstytucji RP art. 38 ustawy nawiązuje do tematu mojej pracy. Jest on następujący: „Rzeczpospolita Polska zapewnia każdemu człowiekowi prawną ochronę życia”. Tyczy się ona nie tylko Polaków ale i różnych innych nacji przebywających w naszym kraju. Ponadto uświadamia nas ze najważniejsza wartością dla państwa jest każdy człowiek i państwo zrobi wszystko aby on mógł żyć. W tym celu utworzone zostały różne zaprzysiężone formacje mundurowe których celem jest zapewnienie bezpieczeństwa mieszkańcom.
Podstawową formacją jest policja. Policja - jest to umundurowana i uzbrojona formacja przeznaczona do ochrony bezpieczeństwa ludzi i mienia oraz do utrzymywania bezpieczeństwa i porządku publicznego. Jej prawa i kompetencje określa Ustawa o Policji z 6 kwietnia 1990roku. Najważniejszy punkt tej ustawy to art. 17 ust. 1 który odnosi się do prawa użycia broni. Jego treść jest następująca „ policjant ma prawo użyć broń w celu odparcia bezpośredniego i bezprawnego zamachu na życie, zdrowie lub wolność policjanta lub innej osoby oraz w celu przeciwdziałania czynnościom zmierzającym bezpośrednio do takiego zamachu”. Broń jest traktowana jako środek ostateczny podczas przeprowadzanych interwencji przez policje gdyż jego użycie może doprowadzić do najgorszych z możliwych konsekwencji czyli śmierci drugiej osoby. Mimo tego policjanci znając ewentualne konsekwencji wykorzystują broń w celu obezwładnienia napastnika niejednokrotnie zabijając go. Zanim do tego dojdzie policjanci ostrzegają osobę i nawołują do stosownego zachowania się mając na uwadze jego życie.
Innym organem chroniącym prawa do życia i obywatela jest prokuratura i sąd. Te dwa organy w swojej pracy posługują się przepisami kodeksu karnego z dnia 6 czerwca 1997 r . Najważniejszym artykułem w/w ustawy którego nie przestrzeganie grozi surowymi karami jest art. 148 kk który brzmi „ kto zabija człowieka podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 8 , karze 25 lat pozbawienia wolności albo karze dożywotniego pozbawienia wolności „ Już po same sankcji widać że życie ludzkie jest bardzo ważne gdyż jest to najwyższa kara w prawie Polskim. Do 1998 roku w Polsce byłą jeszcze kara śmierci ale została zniesiona.
Jeśli chodzi o sytuacje wykraczające poza nasze granice należy wspomnieć o Europejskiej Konwencji Praw Człowieka która została utworzona 4 listopada 1950 roku a następnie po uzyskaniu niezbędnych 10 ratyfikacji weszła w życie 3 września 1953r. Stronami tej konwencji jest wszystkie 47 państw członkowskich Rady Europy. Na podstawie tej Konwencji powołano do życia Europejski Trybunał Praw Człowieka z siedzibą w Strasburgu. Skargi do Trybunału mogą składać zarówno osoby indywidualne, grupy osób i organizacje pozarządowe (tzw. skargi indywidualne), jak i państwa-strony Konwencji (tzw. skargi międzypaństwowe). Najważniejszy artykuł tej konwencji to art. 2 który brzmi następująco:
1. Prawo każdego człowieka do życia jest chronione przez ustawę. Nikt nie może być umyślnie pozbawiony życia, wyjąwszy przypadki wykonania wyroku sądowego, skazującego za przestępstwo, za które ustawa przewiduje taką karę.
2. Pozbawienie życia nie będzie uznane za sprzeczne z tym artykułem, jeżeli nastąpi w wyniku bezwzględnie koniecznego użycia siły:
a) w obronie jakiejkolwiek osoby przed bezprawną przemocą;
b) w celu wykonania zgodnego z prawem zatrzymania lub uniemożliwienia ucieczki osobie pozbawionej wolności zgodnie z prawem,
c) w działaniach podjętych zgodnie z prawem w celu stłumienia zamieszek lub powstania.
W/w konwencja została zmieniana wielokrotnie ale najważniejszymi poprawkami które zostały wniesione to protokół 6 i 13 ich treść odnosiła się do stosowania kary śmierci w krajach Rady Europy. I tak 28 kwietnia 1983 w Strasburgu uchwalono protokół nr 6 do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka z 1950, znoszący wśród sygnatariuszy karę śmierci w czasie pokoju. Dodatkowo, 3 maja 2002 r. uchwalono w Wilnie protokół nr 13 do tej konwencji, bezwzględnie znoszący karę śmierci, także podczas wojny (nie został on ratyfikowany przez część członków Rady Europy).
Jest to przykład tego że zarówno w czasie pokoju jak i wojny życie ludzkie ma taką samą wartość.