ustawa o ochronie zwierząt
zał 2 wykaz chorób zakażnych zw podlegającyh obowiązkowi zglaszania i zwlaczania
pryszczyca
wscieklizna
waglik bruceloza bo
ospa owiec i koz
trzesawka owiecv
krwotoczna choroba zw lownej
zal 3 choroby podlegajace obowiazkowi zglaszania
choroby nigdy nie notowane w pl
pecherzykowe zap j.u.
pomor malych Ru
guzowata choroba skory bo
goraczka doliny rif - jest obecnie w turcji
choroba niebieskiego jezyka- moze nigdy nie wystapi, najwyzej na polnoc w oslo
afrykanski pomor koni
afrykanski pomor su
influenza drobiu
pryszczyca
wysoce zrazliwa przewaznie ostra goraczkowa choroba zw racicowych, smiertelnosc rozna, na bl sl i skorze i w m-cach nieowlosionyhc poj sie wysypka pecherzykowa,moga same z siebie ulec wygojeniu lub przechodzaca w owrzodzernia. zawsze na 1. m-cu u Ru, dawniej zaraza pyska i racic FMD foot mouth desaese
wyst:
na calym swieicie, charalkter pandemii, nie mozna pzrewidziec kiedy i gdzie jak szybko sie pojawi, nie ma systemu profilaktyki tam gdzie wyst, tylko monitornig serologiczny i leczenie zw chorych,
afryka, am pold, azja- najbardziej niebezpieczny obszar, slaby system nadzoru i kontroli, sporadycznie w europie (kazde ognisko jest szybko likwidowane, dobre systemy zwalczania), nie ma ognisk nad basenem morza srodziemnego- jak juz to w centrum kraju, wiele drunych ognisk
od wielu lat nie ma - nowa zelandia, am pół
etiologia
7 typow, w obrebie tytpow podtypy rodzaj aphtaevirus rodzina picornaviridae, miedzy typai i podtypami nie ma odpornosci krzyzowej, A O S SAT 1,2,3, Asia 1, kilkadziesiat podtypow, azjatycki i O nie maja tendencji do rozprzestrzeniania, z reguly wyst na tamtych terenech
rozna zjadliwosc zalezna od stanu odpornosci i opornosci gospod i jego gat
tropizm: dermo, metro, neuro
wrazliwosć gat:
zw hodowlane: Bo im mlodsza tym bardziej wrazliwa, im starsza tym mniejsze objawy, Ov, Cap, Su
zw dzikie parzystokopytne: jelenie, sarny, dziki, bawoly, antylopy, wielblady, jeze
wyjatkowo czlowiek (choroba dojarzy) i inne gat zw
niewrazliwe gryzonie, kon- bierni przenosiciele, ale nie choruja
wrazliwosc na warunki srod:
wrazliwy na kways, zasady, temp
na wolnym powietrzu do 48h
promienie sloneczne 5min
oh 7,2-7,6
ph ponizej 6 lub powyzej 11 ginie natychmiast
im wyzsza temp tym krocej zyje
gotowanie zabija wirus
temp 56oC
peklowanie i solenie nie zabija
sery nie zaw wirusa
moze byc obecny w prod poch zw (w kwasnym mleku po 24h ginie)
srodki dezynfekcyjne: niszcza wszytsko- wirusa i podloze
1% soda kaustyczna
2% kw cytrynowy
0,3% kw ortofosforowy
0,5% podchloryn sodu
4% soda kalcynowa
4% formalina
epizootiologia
drogi zak 1. droga bezposr
zw zak- nie ma objawow, ale wirus jest juz wydalany z mlekiem, ze slina, chore, ozdrowiency- przechorowaly ale dalej wydalaja wirusa, bezobjawowi nosiciele czesto u Su, zakazenia kontaktowe- obora, pastwiska, tranposrt
2. dr posrednia
wektory ozywione: czlowiek-hadlarze, hodowcy zw- czesto odwiedzaja innych hodowcow, jezdza ogladaja zapraszaja sie na obiekty, dojarze- bezporednio zwiazani ze zw, rzeznicy, zw- gryzonie, koty, psy, owady ?
wektory nieozywione: prod poubojowe, odpady rzeznickie, skory wlosy, racice, prod spozywcze, wody podskorne, studnie, zanieczyszczenia, scieki, muł, odzież, narzedzia, srodki transportu, konwie, szczepionki z wirusem zjadliwym, wiatr (gl zrodlo skazenia srod, zwl przy duzym wietrze nawet do 65km jesli nie ma pzreszkod, np budynki, lasy)
wrota zak
donosowo
doustnie
transplancentarnie
uszkodzona skora, zwl na konczynach (zwiazane z podlozem), pierwsze zmiany poj sie w obrebie konczyn (a nie jamie ustnej!), kulawizny, co latwo przeoczyc
droga jatrogenna
siewstwo wirusa
bydlo wydala 3tyd x wiecej wirusa niz Ov
slina (po 9h p.i.), mocz, kal, mleko
rezerwuar:
prod zw poch
nosiciele wirusa: bydlo 2-3 lata, owce do 9 m-cy, su nie stwierdzono
po wyst objawow znaj sie:
patogeneza
m-ce wnikniecia namnazanie wirusa w kom nablonkowych (bl, sl j. ustnej uszkodzona) , poj sie pecherze pierwotne (zw nie odczuwa dyskomfortu, kiedy one sie pojawia), ktore szybko znikaja, stad pzrechodzi do krwi (kilka 2-4 dni) + poj sie goraczka do 41,5 oC APATIA, OSOWIALOSC, niechec do jedzenie i picia, miejsce predylekcyjne- dziasla, policzki, jezyk, sluzawica, (tarcza ryja), zwacz, skora- szpara m-raciczna, koronka, podtsawy rogow, pachwiny, wymiona, krocza, jesli wszystko jest dobrze nie ma klopotow pecherze znikaja "ziwerze wraca do zdrowia", przy powiklaniach zak wtorne (czesto wydzielina ropna,
objawy
postac lagodna
nadmierne slinienie
Bo: krtokotrwaly wzrost temp, utrata apetytu, na wewn pow warg bezzebnym brzegui szvczeki, po wewn czesci policzkow poj sie pecherze wielkosci orzecha laskowego do jaja kurzego, ktore po 2-3? dniach pekaja a na ihc m-cu poj sie saczace nadzerki otoczone walem przekrwinia, ltore nast
Ov Cap zwykle przebieg lekki, bardziej podatne jagnieta, pocz wzrost temp do 41o, nast
su niska wrazliwosc, pecherze na bl sl j. ustnej, jezyku, tarczy ryjowej., skorze szpary m-racicznej. u prosiat pzrebieg ma charakter
ho objawy grypopodobne wzrost temp bole glowy, slaba wrazliwosc,
rokowanie
smiertelnosc dorosle 2-3%, mlode kilkadziesiat%
przy braku powiklan pomyslne- wyzdrowieie po 2-3 tyg lub zropienia ubytkow szpary m-racicowej, koronki, stawu, zaleganie, odlezyny, ropowica i smierc
nie ma ronien!!!! moze byc przejsciowa nieplodnosc, ale to jest zwiazane z ogolnym zlym stanem
zmiany ap
diagnostyka laboratoryjna
pobieramy: nablonek z niepeknietych pecherzy, plyn z pecherzy, sluz gardzielowo-przelykowy, krew pelna i na surowice, mleko
przeslanie materialu: opowiednia ilosc zalezna od materialu, szczelny pojemnik, dokladnie opisany, niska temp (RNA wirusy, ktore nie lubia wysokich temp), szybkie przeslanie do laboratorium
badania rozpoznawcze: izolacja wirusa na hodowlach kom, badania obecnosci wirusa testem elisa, nadanie obecnosci Ab testem elisa, potwierzdenie ww testem seroneutralizacji, PCR (stos przy braku zywego wirusa)
metody: postep choroby a wykrycie choroby
przwidywane wydalanie wirusa -1 - 8 dni
goraczka -3- 4
wykrycie metoda pcr we krwi -3- 8
wykrycie testem paskowym lpd 0-7
wykrycie antygenu
diagnostyka roznicowa
stomatits cvesicularis koie, su
exanthema vesicularis su
cho pecherzykowa
stomatitos pulpusa
glowica
bv dv
ibr ipv
ksiegosusz
btv
ehd
pomor malych ru
ospa
niesztownica ov
fotodermatitis
stachbotrymykoza
poparzenie sloneczne
su bo pecherze
zwalczanie
szybka izolacja, szybkie okreslenie typu wirusa
likwidacja wsyztskich ognisk, zw racicowych w ognisku
administracyjna izolacja kolejnych ognisk
szczepienia pierścieniowe bydla w zagrodach (za zgoda UE, po udowodnieniu ze inne spospby nie poskutkoaly)
odszkodowania
stała dewastacja zarazka w srodowisku
wszystkie zw w stadach zak i podejrzanych i wszytskie wrazliwe ktore mialy kontakt z goposr=darstwami zapowietrzonymi w promieniu.......
szczepienia
stos w krajach gdzie ch wyst endemicznie
konwencjoinalna inaktywowana
podjednostkowe
oparte na syntetycznych polipeptydach
dna
rozwoj idzie w kierunku ich zast
szczepienia min 1 raz na pol roku, ogromne koszty- szczepimy wszyztskie wrazliwe zw
w europie i pl są zakazane, wirus zmienny- moze roznic sie opd szczdepionkowego
oznakowanie zw i paszporty
wokol sterfyszczepien wyznaczyc okreg bszar 10km
szczepienie zapobiega szezreniu sie choroby, ale jej nie zpaobiega
specjlane postepowanie z mlekiem