PASOŻYTYNICTWO I PASOŻYTY
Forma antagonistycznego współżycia dwóch organizmów, z których jeden czerpie korzyści ze współżycia, a drugi ponosi szkody, zwykle pasożyt jest także chorobotwórczy dla żywiciela ale ta cecha nie zawsze jest widoczna. Medycznie istotne są dla nas:
pierwotniaki
robaki pasożytnicze
stawonogi
PIERWOTNIAKI
Podstawowe cechy wspólne
eukariotyczne drobnoustroje jednokomórkowe
zwykle rozmnażają się bezpłciowo ale są wyjątki
niektóre gatunki wytwarzają stadia rozwojowe odporne na czynniki zewnętrzne, dzięki temu mogą przetrwać poza organizmem gospodarza przez dłuższy czas.
Oto najważniejsi przedstawiciele
GARDIA INTESTINALIS
występuje powszechnie na całym świecie
Trofozoity bytują na błonie śluzowej jelita cienkiego
Cysty są wydalane z kałem - to one są odpowiedzialne za przenoszenie zakażenia
droga zakażenia fekalno - oralna (cysty mogą przeżyć nawet 3 m-cy. poza organizmem żywiciela), a następnie przenoszone z człowieka na człowieka (rodziny, duże skupiska)
OBJAWY - zapalenia j. Cienkiego (biegunki, bóle, wymioty), zaburzenia wchłaniania, czasami gorączka, także bezobjawowo (przez lata) z samoistnym wydaleniem pasożyta.
DIAGNOSTYKA - badanie kału w poszukiwaniu cyst rzadziej trofozoitów.
LECZENIE - metronidazol, tynidazol, albendazol, ważna higiena
TRICHOMONAS VAGINALIS - rzęsistek pochwowy
występuje na całym świecie
beztlenowe pierwotniaki
bytuje w śluzowce dróg moczowo płciowych, nie mają cyst
przenoszą się głównie przez stosunek płciowy ale także w czasie porodu
czasami także przez wilgotne ręczniki, na basenach w jaquzi
człowiek jest jedynym rezerwuarem tego pierwotniaka
bardzo szybko giną poza organizmem żywiciela
OBJAWY u 20 -50 % kobiet bezobjawowo, u pozostałych po 1-2 dniach zapalenia pochwy,
ropna wydzielina lub zapalenia cewki moczowej.
U większości mężczyzn bezobjawowo lub zapalenie cewki moczowej
DIAGNOSTYKA - oglądany pod mikroskopem preparat z wydzieliny lub specjalne hodowle
LECZYMY ZAWSZE OBOJE PARTERÓW!!!!! doustne formy metronidazolu, tynidazolu, nie wolno ich jednak podawać we wczesnej ciąży.
Zapobieganie - JAK W POZOSTAŁYCH CHOROBACH PRZENOSZONYCH DROGA PŁCIOWĄ
ENTAMEBA HISTOLYTICA - pełzak czerwonki
szczególne rozpowszechniony w krajach o klimacie ciepłym,
trofozoity bytują w jelicie grubym człowieka
cysty są wydalane z kałem są dość odporne na czynniki zewnętrzne, człowiek jest rezerwuarem ameby a zakażenie przenosi się z człowieka na człowieka
mogą także dostać się z krwioobiegiem do wątroby (ropień pełzakowy wątroby) i innych narządów
OBJAWY
-bez lub objawowa pełzakowica jelitowa - zmiany w ścianie j. Grubego, obrzęk, zaczerwienienie, owrzodzenia, nawet do perforacji. Pacjent skarży się na bóle, biegunki z krwią, zwykle mija samoistnie ale może przejść w formę przewlekłą
-ropień wątroby - gorączka, bóle powiększenie wątroby,
- zachorowanie nie powoduje odporności na kolejne zachorowania
DIAGNOSTYKA - cysty w kale, można także badać antygeny lub przeciwciała
LECZENIE - metronidazol, tynidazol, paromomycyna (miejscowy w jelicie)
TOXOPLAZMA GONDII
występuje na całym świecie
może bytować w u ludzi, psów, kotów, ptaków i dzikich ssaków
cykl życiowy składa się z 3 faz jelitowej, zewnętrznej i pozajelitowej.
- jelitowa - powstają formy płciowych pasożyta - KOT - zaraża się surowym mięsem i wydala formy zakażne oocysty
- zewnętrzna - oocysty dojrzewają, są inwazyjne nawet 5 LAT!!!! i nie da się ich zniszczyć standardowymi formami dezynfekcji (temp powyżej 60 st. C- TAK)
- pozajelitowa - np. u człowieka po spożyciu cyst, zajmuje różne narządy
może zajmować m. szkieletowe, serce, siatkówkę, macicę - cysty mogą tam przetrwać żywe przez lata NIE DAJĄC OBJAWÓW
ODPORNOŚĆ - gdy już jesteśmy „nosicielami” toxoplazmozy bezobjawowej nie zakazimy się innym typem ,
OBJAWY
- z. Pierwotne u immunokompetentnych - bezobjawowe
- z. Pierwotne podczas ciąży - ( jeśli pierwszy kontakt W CIĄŻY!!!!, jeśli kobieta już ma utajone zakażenia NIE MA RYZYKA DLA PŁODU!!!!!), uszkodzenie mózgu,wodogłowie, zwapnienia, zapalenie naczyniówki i siatkówki,
- zakażenie pierwotne przy obniżonej odporności- uogólniona ch, gorączkowa z wysypką, zajęciem wątroby płuc opon mózgowych
- reaktywacja toxoplazmozy w przypadku niedoborów odporności - najczęściej objawy mózgowe
DIAGNOSTYKA - u osób immunokompetentnych - serologia (IgM - po tygodniu, IgG - po około 2-3 m-cach) u osób z obniżoną odpornością (forma mózgowa) - badania obrazowe.
Diagnostyka prenatalna - PCR płynu owodniowego
LECZENIE - ostre przypadki choroby u dorosłych i dzieci, objawowe i bezobjawowe zakażenia pierwotne u kobiet w ciąży.
ZAPOBIEGANIE - uwaga na surowe mięso i koty !!!! szczególnie y okresie ciąży
INNE MNIEJ CZĘSTE W POLSCE: Plasmodium, Babesia, Trypanosoma (Leishmania
Śpiączka afrykańska, ch. Chagasa, Lejszmanioza.