BADANIE W DZIAŁANIU:

Koncepcję badań w działaniu stworzył K. Lewin nazywając badanie cykliczną spiralą. Idea jest ta wywodzi się z tzw. Koła hermeneutycznego, gdzie każdy cykl spirali zawiera kolejne fazy:

1. Pojawienie się / dostrzeżenie problemu

2. Rozpoznanie go (zebranie informacji)

3. Stworzenie głównego planu działania

4. Wprowadzenie planu w życie

5. Ewaluacja

6. Ewentualne stworzenie planu naprawy

•Badanie w działaniu polega na diagnozie sytuacji społecznej, w której znajduje się badacz oraz na próbie zmiany, ulepszenia danej sytuacji w trakcie trwania badania.

•Istotny jest fakt, że badacz jest aktywnym uczestnikiem, który dostrzega możliwości poprawy sytuacji na lepsze, właśnie przy jego udziale. Nie uczestniczy tylko w danej sytuacji, ale próbuje ją przekształcić.

•Badanie w działaniu charakteryzuje się tym, że badana sytuacja ma znaczenie dla badacza. Jego zadaniem nie jest tylko opisanie i rejestracja zjawiska, ale wyraźnie wywołanie zmian. Efektem tego staje się refleksja nad własnym działaniem i jego skutkami.

•Ten rodzaj badań ma za zadanie lepsze zrozumienie praktyki poprzez działanie, a nie potwierdzenie teorii praktyką (badania ilościowe)

•Przedmiotem tych badań są zależności między zjawiskiem a obserwowanymi zmianami, zachodzącymi w toku zamierzonej aktywności badacza. Daje to satysfakcję badaczowi, że działania pozostawiają zmiany w danym środowisku zarówno w trakcie, jak i po zakończeniu.

•Porównując badanie w działaniu i obserwację uczestniczącą można zauważyć, że badanie w działaniu poza aktywnym uczestnictwem w danej sytuacji, ma wpływ na kształtowanie tej sytuacji. Widoczny jest tutaj podwójny cel poznawczy: w trakcie badania uczy się zarówno badacz jak i badany.

• Według S. Kemnisa w spirali autorefleksyjnego cyklu najistotniejszymi, powtarzającymi się sekwencjami kolejnych kroków w badaniu są fazy:

-planowania zmian

- wprowadzenie zmian

- faza refleksji nad obserwowanymi zjawiskami

- powtórnego planowania

•Fazy te są usystematyzowaniem przebiegu badania w działaniu, jednak w rzeczywistości proces ten jest dość płynny i każdy etap badania nie jest pozbawiony refleksji badacza.

•Cechy badania w działaniu:

- jest to proces społeczny, dotyczy relacji międzyludzkich albo działań jednostkowych

- aktywne uczestnictwo badacza

- udoskonalenie relacji z ludźmi, co pozwala wytworzyć nowe jakości w praktyce

- jest to badanie krytyczne ponieważ pozwala badaczowi spojrzeć na siebie i dostrzec swoje ograniczenia

- jest to badanie refleksyjne, ponieważ zmusza do rozważań, ciągłych zmian i ulepszeń.

OBSERWACJA UCZSTNICZĄCA:

• badanie społeczności z pozycji jej uczestnika

•stopień aktywności badacza zależny jest od specyfiki zjawiska i miejsca gdzie prowadzone są badania

• Trzy stopnie aktywności:

1. Pełnoprawny uczestnik -> badanie przez wspólne doświadczenie

-przeżywa emocje

- zapiski robi po zakończeniu obserwacji

- obserwator nawiązuje bezpośrednią osobistą relację z badanymi

- konsultuje z nimi swoje spostrzeżenia

2. Uczestnik jako obserwator

- badacz i obserwowani świadomi są swojej roli

- badacz wchodzi do środowiska jako osoba z zewnątrz

3. Obserwator jako uczestnik

- badacz jest obcym uczestnikiem

- zaznacza swą rolę, jest bardziej obserwatorem niż uczestnikiem

- rzadko wchodzi w interakcji z członkami grupy

-> W badaniu ilościowym : badacz nie wchodzi w interakcji z obiektem, uczestniczy w zjawisku wyłącznie poprzez swoja obecność

• Obserwujący nie dzieli badanej rzeczywistości na siebie i świat zewnętrzny

•świadomie sytuuje się wewnątrz zjawiska

•swoją obecnością wpływa na sytuację, w której się znajduje

•stopnie aktywności mogą być traktowane jako etapy wchodzenia w grupę w obserwacji uczestniczącej

• Im pełniejsze zaangażowanie tym:

- wnikliwsza obserwacja chwytająca jego istotę

- lepsze rozumienie poznawanego wycinka rzeczywistości

- mniejszy obiektywizm

- rosnąca rola emocji

- bardziej wybiórcze spostrzeganie

• obserwacja uczestnicząca ze względu na identyfikację z obserwowanymi nie zakłada tworzenie szczegółowego kwestionariusza obserwacji

•społeczna interakcja badacza, interpretacja zjawiska

•rozumienie i wyjaśnianie odbywa się w trakcie obserwacji

• Na co zwracać uwagę (wg S. Lamnek'a)

- jak zachowują się uczestnicy w określonej stuacji

- wzajemne wpływy jakie wywierają na siebie

- częstotliwość społecznych interakcji

- relacje współuczestników na błędne działania jednostki

- różnice pomiędzy słowem a czynem

• opis zjawiska bezpośrednio po zakończonej obserwacji

•obserwacja uczestnicząca ma ograniczenie przestrzenne i czasowe

• możliwość dokonywania zmian -> otwartość obserwacji

•Trudność w obserwacji uczestniczącej:

1. Zdobycie zaufania badanych, okazywanie i życzliwości

2. Dorosły w świecie dziecka- obcy w świecie dorosłego - równy

3. Wyjaśnienie braku zainteresowania osobami, które nie są objęte obserwacją

4. Świadomość badanych, że nie próbuje się ich oceniać i porównywać ze wzorcami

5. Badacz musi być dyskretny. Tajność notatek

6. Unikanie chodzenia z ołówkiem i notatnikiem, jeśli nie chce się podkreślać roli obserwatora

7. Badacz pozostaje neutralny wobec konfliktu

8. Okazywanie pozytywnych emocji badanym, próba ich zrozumienia, postawa empatii.

---