OLIGOFRENOPEDAGOGIKA
oligofrenopedagogika (grec. oligos - mały, phren - umysł), czyli pedagogika upośledzonych umysłowo.
Oligofrenopedagogika - dział pedagogiki specjalnej zajmujący się wychowaniem
i nauczaniem osób upośledzonych umysłowo. Przedmiotem jest jednostka upośledzona umysłowo i proces jej rehabilitacji obejmujący wszechstronny rozwój i przystosowanie do życia w społeczeństwie ludzi pełnosprawnych.
Jest to szczegółowa dyscyplina pedagogiki specjalnej; w jej skład wchodzą trzy dyscypliny naukowe: teoria specjalnego wychowania upośledzonych umysłowo, teoria specjalnego nauczania upośledzonych umysłowo, teoria oddziaływania interwencyjnego na ujemne i dodatnie odchylenia rozwojowe. Jako dyscyplina naukowa bada warunki i prawidłowości procesu wychowania i kształcenia upośledzonych umysłowo. Jej przedmiotem jest kształtowanie całej osobowości i korektura istniejących nieprawidłowości. Rozwój opieki nad upośledzonymi umysłowo uwarunkowany jest wieloczynnikowo, w tym głównie stosunkiem społeczeństwa.
Upośledzenie umysłowe odnosi się nie tylko do sfery poznawczej człowieka, ale obejmuje całą jego osobowość.
Bywa również określane jako:
- niedorozwój umysłowy,
- opóźnienie w rozwoju umysłowym,
- obniżona sprawność umysłowa,
- oligofrenia.
Definicje upośledzenia umysłowego:
H. Spionek niedorozwojem albo oligofrenią nazywa „ogólne zmniejszenie możliwości rozwojowych, spowodowane bardzo wczesnym, a jednocześnie nieodwracalnymi zmianami patologicznymi w centralnym układzie nerwowym”.(H. Spionek, 1970).
Definicja Clarkow upośledzenie umysłowe określa jako opóźnienie zdolności przystosowania społecznego. Wg. autorów niedorozwój umysłowy to: „funkcjonowanie intelektu poniżej przeciętnej, upośledzenie to powstaje w okresie rozwojowym i towarzyszy mu obniżenie zdolności do przystosowania się”. (A.M. Clarke, 1969r.).
I.Wald podaje, że „...niedorozwój umysłowy obejmuje te przypadki, w których we wczesnym okresie życia doszło do zahamowania lub nieprawidłowego rozwoju ogólnej sprawności umysłowej jednostki”.(I. Wald, 1968r.).
J. Kostrzewski upośledzenie umysłowe określa jako „istotnie niższy od przeciętnego ogólny poziom funkcjonowania intelektualnego, występujący łącznie z upośledzeniem w zakresie przystosowania się, ze zmianami w ośrodkowym układzie nerwowym”.
M. Grzegorzewska oligofrenia nazywa niedorozwój umysłowy istniejący od urodzenia lub wczesnego dzieciństwa, powoduje wstrzymanie rozwoju mózgu i wyższych czynności nerwowych. Otępienie pojawia się później i polega na osłabieniu, rozpadaniu procesów korowych. Upośledzenie umysłowe wg. autorki charakteryzuje stan oligofrenika po zakończeniu jakiegoś procesu.
Niepełnosprawność - grupa osób niepełnosprawnych obejmuje osoby o różnych zaburzeniach i stopniu upośledzenia czynności biopsychospołecznych.
Przyjmując jako kryterium rodzaj niepełnosprawności, wyróżnia się:
osoby z uszkodzeniami sensorycznymi, do których należą osoby niewidome i słabo widzące oraz głuche i słabo słyszące,
osoby z niesprawnością motoryczną, czyli osoby z uszkodzeniem narządu ruchu oraz osoby z przewlekłymi chorobami,
osoby z niepełnosprawnością psychiczną, w tej grupie znajdują się osoby umysłowo upośledzone,
osoby psychicznie chore z zaburzeniami osobowości i zachowania oraz osoby cierpiące na epilepsję,
osoby z niepełnosprawnością złożoną (sprzężoną) - dotknięte więcej niż jedną niepełnosprawnością,
osoby z zaburzeniami komunikacji językowej,
osoby z zaburzeniami emocjonalnymi,
osoby z autyzmem dziecięcym i pokrewnymi schorzeniami - np. schizofrenią dziecięcą, zespołami: hospitalizacyjnym, deprawacyjnym, strachu, itp.,
osoby ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się - w tej grupie znajdują się osoby, które nie potrafią - w czasie przewidzianym przez program nauczania- przyswoić sobie określonej wiedzy i umiejętności lub postępy w nauce dokonują się kosztem wysiłku i nakładu pracy niewspółmiernych do uzyskiwanych efektów,
osoby z niepełnosprawnością społeczną - np. zagrożone patologią rodzinną lub środowiskową, itp.
osoby z przewlekłymi schorzeniami somatycznymi - to te osoby, które cierpią na chorobę nieuleczalną albo nawracającą lub postępującą, trwającą jeden rok lub więcej.
Należy pamiętać o jednym, że sama wada nie tworzy osobowości człowieka, a głębokość wady nie określa jego możliwości. Dzieci niepełnosprawne różnią się między sobą tak bardzo, jak wszystkie inne dzieci. Są wśród nich, są dzieci powolne i bardzo szybkie, jedne lubią rywalizację, inne unikają porównań, są dzieci wesołe, gadatliwe, pedanci i bałaganiarze są dzieci pracowite i leniwe, są pogodne i złośliwe. Wszystkie łączy jedno - potrzeba zrozumienia i akceptacji.