Źródłem większości przyjemności ludzkich jest życie społeczne. Nie tylko umożliwia ono udział w czynnościach, gdzie udział innych jest konieczny, ale nadaje sens czynnościom, które jednostka mogłaby wykonywać sama, ale jest to o wiele mniej przyjemne.
Cierpienia i ludzkie szczęście mają źródła w działaniu innych ludzi. Warunki życia grupowego sprawiają, że jedno wynika z drugiego - to co jednym sprawia przyjemność innym wyrządza przykrość. Jednak nie można powiedzieć żeby większość związków społecznych była grą gdzie jednio zyskują, a inni tracą. Przeciwnie, jednostki wchodzą ze sobą w związki ponieważ wszyscy czerpią z tego korzyści, chociaż nie wszyscy w równym stopniu. Większość ludzi lubi pomagać innym i wyświadczać im przysługi ponieważ czynią one drugą stronę wdzięczną, co stanowi nagrodę społeczną, a dodatkowo poprzez kolejne działania na zasadzie wzajemności buduje się wieź społeczna. Osobom, które nie odwzajemniają przysług, zarzuca się niewdzięczność, ponieważ odwzajemnienie przysługi jest społecznie oczekiwane. Zarzut taki ma skłaniać ludzi do pamiętania o swoich zobowiązaniach. Nawet zachowania z pozoru czysto altruistyczne, są w istocie motywowane chęcią zdobycia mniej lub bardziej wymiernych nagród społecznych. Ludzie są skłonni wchodzić w związki z innymi kierując się pragnieniem osiągania nagród społecznych, a wynikająca z tego wymiana korzyści kształtuje strukturę stosunków społecznych.
Podstawowe procesy społeczne rządzące związkami między ludźmi mają swoje korzenie w elementarnych procesach psychologicznych, takich jak te, które leżą u podstaw uczuć atrakcyjności pomiędzy jednostkami i pragnień uzyskiwania nagród różnego rodzaju.
Przyciąganie społeczne jest siłą, która powoduje, że ludzie tworzą więzy społeczne z własnej inicjatywy i która skłania ich do rozszerzania zakresu raz ustanowionych związków. Jednostka jest przyciągana przez inną, jeśli oczekuje, że związek z tą drugą osobą będzie dla niej w jakiś sposób nagradzający, zbliża zaś ją do niej zainteresowanie oczekiwanymi nagrodami społecznymi. Potrzeby psychologiczne i skłonności jednostek określają jakie nagrody są dla nich szczególni ważne, a zatem kto będzie je ku sobie przyciągał.
Osoba przyciągana przez innych jest zainteresowana wykazaniem swojej atrakcyjności ponieważ jej możliwości związania się z innymi i otrzymywania ich wzmocnień zależą od uznania ją za atrakcyjnego partnera i rozpoczęcia interakcji. Wzajemna atrakcyjność skłania ludzi do nawiązywania więzi, a nagrody, których sobie dostarczają w toku interakcji społecznej podtrzymują ich wzajemne przyciąganie i trwanie więzi. Procesy przyciągania społecznego prowadzą zatem do procesów wymiany społecznej.
Często powstaje jednak sytuacja gdy jednostka potrzebuje czegoś co inna ma do zaoferowania, ale sama nie ma niczego co mogłaby dać w zamian. Osoba taka jeśli nie chce zmuszać ofiarodawcy do dawania, ani znaleźć innych źródeł danego dobra, musi podporządkować się drugiej osobie i stosować do jej życzeń - w ten sposób za pożądaną pomoc wynagradza partnera interakcji zgodą na władzę nad sobą.
Procesy wymiany powodują zatem różnicowanie się władzy - osoba która dysponuje usługami jakich potrzebują inni, i niezależna od usług innych uzyskuje nad nimi władzę.
Władza może dotyczyć tak jednostek ja i całych grup. W tym drugim wypadku uprawomocnia ją zbiorowe uznanie. Ludzie którzy uważają, ze odnoszone przez nich korzyści płynące ze sprawowania władzy przez zwierzchnika przewyższają koszty jakie ponoszą podporządkowując mu się, zwykle wytwarzają wewnątrz grupy zbiorowy nacisk na stosowanie się do poleceń sprawującego władzę, co zwiększa jego możliwość kontroli i uprawomocnia władzę. Prawomocna władza jest podstawa organizacji - sprawia że możliwe jest podejmowanie zbiorowych skoordynowanych działań na rzecz celów, które indywidualnie nie mogłyby zostać zrealizowane.
Następstwem wymiany między jednostkami jest różnicowanie tych jednostek, a następstwem wymiany zachodzącej między grupami jest różnicowanie grup. Jednostki zostają włączone do prawomocnych organizacji, które z kolei staja się częścią większych tworów władzy. W ten sposób tworzy się i zmienia struktura społeczna. Trwałość struktury zapewnia wspólnota wartości i norm pozwalająca na procesy wymiany i tworzenie więzi między jednostkami i grupami.
Silna identyfikacja ludzi ze wspólnie uznawanymi wartościami i ideałami sprawia, że chcą oni zachować je dla przyszłych pokoleń. Dlatego zaczynają powstawać sformalizowane procedury, które mają uniezależnić trwanie struktur bez względu na życie poszczególnych członków. Ta instytucjonalizacja z jednej strony pozwala istnieć w czasie społecznym strukturom, z drugiej przyczynia się do ich stopniowego kostnienia, co może wywoływać powstanie ruchów opozycyjnych dążących do zmian istniejącego stanu rzeczy.
P.M.Blau - „Wymiana nagród społecznych”
2