Definicja objawowa choroby: pewien stan objawów
Definicja zdrowia Stan swoistej równowagi między organizmem człowieka i otaczającym go środowiskiem, równowagi umożliwiającej………..
Kryteria stanu zdrowia
-obiektywne jakość struktur i funkcji organizmu
-odczucia subiektywne
-dostępność oraz skuteczność działania służby zdrowia
Mierniki stanu zdrowia
Pozytywne:
-wzrost i masa ciała
-płodność kobiet
-przyrost naturalny
negatywne:
-zapadalność (zachorowalność)
-chorobowość
-umieralność
-śmiertelność
narażenia:
-absencja chorobowa
Podział medycyny wg WHO
Medycyna profilaktyczna
-cechy genetyczne i osobnicze
-środowisko życia ludzi
-profilaktyka nieswoista
-zapotrzebowanie na usługi medyczne
Medycyna lecznicza
-zgłaszalność chorych
-leczenie ambulatoryjne
-leczenie szpitalne
Medycyna rehabilitacyjna
-badania niepełnosprawności
-rehabilitacja -sanatoria
-inwalidztwo -praca chroniona lub domy opieki
-śmiertelna choroba -łagodzenie cierpień
-opieka preagonalna -hospicja
-zgon -lekarskie potwierdzenie
Higiena Zajmuje się badaniem czynników wpływu środowiska na zdrowie fizyczne i psychiczne człowieka
Epidemiologia Nauka o przyczynach i prawach szerzenia się chorób populacji ludzkiej, o ich natężeniu i zapobieganiu im. Badanie czynników określających częstotliwość rozprzestrzenianie się chorób wśród ludzi. Badanie warunków występowania chorób inwalidztwa w ludzkich grupach oraz czynników, które mają na to wpływ.
Deontologia
-salus aegroti sumplema lex - dobro chorego naczelnym prawem
-nie będzie dobrym lekarzem ten, kto nie będzie dobrym człowiekiem
Zasady deontologii medycyny
-rola i miejsce medycyny we współczesnym świecie
-zawody medyczne
~ich miejsce wśród innych zawodów
~solidarność zawodowa
-postawa wobec nieuleczalnie chorych
-zasady deontologiczne związane z postępami wiedzy medycznej
-etyczne granice eksperymentu medycznego
-transplantologia
-przetaczanie krwi a wierzenia religijne
-badania prenatalne ( ten rozwój nastąpił w latach 60-tych)
~inwazyjne oparte na amiopunkcji, które ogólnie nie zagrażają płodu
~nieinwazyjne z krwi matki w 80% pewności wykrycia ewentualnych schorzeń genetycznych
Podział epidemiologii
-ogólna
-chorób zakaźnych i inwazyjnych
-chorób zawodowych
-chorób cywilizacyjnych
-profilaktyka
-promocja zdrowia
-organizacja służb sanitarnych
-polityka zdrowotna
Źródła danych na temat stanu zdrowia populacji
-dokumentacja medyczna
~karta statystyczna szpitala
~informacje z lecznictwa otwartego
-obowiązkowa zgłaszalność niektórych grup chorych
~choroby zakaźne
~zawodowe
~nowotworowe
~weneryczne
Zarazki
Organizmy stanowiące czynnik etiologiczny choroby zakaźnej
-bakterie, wirusy, grzyby, pierwotniaki
-są pasożytami przystosowanymi do życia w organizmie człowieka lub zwierzęcia
Źródło zakażenia
-chorzy ludzie i chore zwierzęta
-nosiciele (tzn. zdrowi i ozdrowieńcy)
-zwłoki przez krótki okres po śmierci
-laboratoria laboratoria hodowlami drobnoustrojów
-oddziały szpitalne głównie oddziały dializoterapi
Nosicielstwo Stan specyficznej równowagi immunologicznej między drobnoustrojami i zakażonym organizmem.
Drogi szerzenia się zakażeń
1.Bezpośrednia
-droga przez łożyskowa i pochwowa (płodu przez matkę)
-kontakty bezpośrednie: pocałunki, kontakty płciowe
-ukąszenia i podrapania przez zwierzęta
-bezpośrednie kontakty z chorymi podczas badań i zabiegów medycznych
2.Pośrednia
-droga powietrzno - kropelkowa (jedno ogniwo: człowiek-> kropelka śluzu-> człowiek)
~pałeczki dżumy
~wirus ospy wietrznej
~wirus grypy
~pneumokoki i dwoinki zapalenia opon mózgowych
~prątki gruźlicy
-droga pokarmowo - wodna (zwykle składa się z kilku ogniw: człowiek(kał)-> woda-> produkty sporz.-> człowiek)
~cholera
~dur brzuszny i paradur
~czerwonka
~zatrucia pokarmowe
~gruźlica
-przedmioty codziennego użytku jak pościel, ręczniki, książki: rzeżączka, grzybice, świerzb
-droga jatrogenna podczas diagnozowania lub leczenia: igły, strzykawki
-gleba: laseczki beztlenowe przy skaleczeniach i zranieniach
-owady:
~wszy przenoszą riketsje wywołujące dur plamisty
~muchy zarazki wywołujące dur brzuszny, czerwonkę
~komary zarodźce malarii
~kleszcze wirusy zapalenia mózgu
Zakażenie Wniknięcie i namarzanie się drobnoustrojów w organizmie gospodarza: odnosi się do bakterii, wirusów i grzybów
Zarażenie Odnosi się do pierwotniaków, robaków płaskich i obłych
Epidemia
1.Nadmierna zapadalność na określoną chorobę w określonej czasowo i terytorialnie populacji ludzkiej
2.Zasięgiem może obejmować rodzinę, wieś, miasto, część lub cały kraj
3.Jest to pojęcie względne
-rozpoznanie 500 przypadków grypy w mieście 100-tys nie jest epidemią
-rozpoznanie zatrucia laseczką jadu kiełbasianego 10-15 osób w tym samym mieście jest epidemią
Endemia
1.Występowanie choroby wśród ludności na określonym terenie w liczbie utrzymującej się przez wiele lat na podobnym poziomie
2.Ma to związek z warunkami naturalnymi np. bagno-> malaria, puszcza-> kleszcze i zapalenie mózgu
3.Tereny endemiczne są miejscami, z którego wychodzą epidemie i pandemie niektórych chorób zakaźnych
Pandemia To epidemia szybko rozprzestrzeniających się chorób zakaźnych obejmujących zasięgiem kilka państw, jeden z kontynentów lub cały świat.
Znane są pandemie: dżumy, cholery, czarnej ospy, śpiączki afrykańskiej, grypy, żółtej gorączki
Sanityzacja Czynność polegająca na zmniejszeniu liczby drobnoustrojów w określonym środowisku do tzw. Bezpiecznego poziomu
Metody
-wietrzenie pomieszczeń
-mycie rąk, ciała, powierzchni, sprzętów
-odkurzanie, zamiatanie
- malowanie ścian
-pranie bielizny
-filtrowanie powietrza
Dezynfekcja - odkażanie
Zespół czynności zmierzających do unieszkodliwienia(zniszczenia, zabicia) drobnoustrojów chorobotwórczych znajdujących się poza organizmem żywiciela (roślin, zwierząt) oraz czynników (owad, drobne gryzonie) biorące udział w ich rozprzestrzenianiu
Odróżniamy
-dezynfekcję właściwą
-dezynsekcję
-deratyzację
Dezynfekcja właściwa Zniszczenie form wegetatywnych drobnoustrojów chorobotwórczych znajdujących się poza organizmem żywiciela, za pomocą związków chemicznych nazywamy środkami odkażającymi. Niektórzy zaliczają tu też takie procesy jak pasteryzacja, tyndalizacja, naświetlenie promieniami UV
Dezynsekcja Niszczenie szkodliwych owadów, pasożytów, skorupiaków, które prz4enoszą zarazki
Najczęściej jest to:
-odwszawianie
-walka z muchami, komarami, kleszczami
Deratyzacja Zwalczanie małych gryzoni: szczurów, myszy, które często przenoszą zarazki chorobotwórcze.
Metody deratyzacji dzielimy na:
-biologiczne: np. hodowla zwierząt tępiących myszy i szczury
-mechaniczno-fizyczne: pułapki, trutki itp.
Sterylizacja Niszczenie wszystkich drobnoustrojów, zarówno ich form negatywnych jak i form przetrwalnikowych (spory)
Kordon sanitarny Przymusowe i całkowite przerwanie wszelkiej łączności z obszarem objętym epidemią określonej choroby zakaźnej. Kordonem sanitarnym można otoczyć jedno miasto, kraj, teren kraju.
Kwarantanna Odosobnienie, poddanie obowiązkowej obserwacji zdrowych ludzi i zwierząt, którzy zetknęli się z chorymi lub przyjechali z terenów endemicznych. Czas kwarantanny nie może być krótszy od średniego okresu wylęgania danej choroby. W ten sposób wykrywa się jednostki zakażone.
WZW typu B
-kilka tysięcy zachorowań rocznie
-skuteczna szczepionka
-w niektórych krajach zaliczana do chorób wenerycznych
-10% zakażeń przechodzi w stan przewlekły
WZW typu C
-nie ma szczepionki
-(podawanie interferonu) czasem są dobre efekty, ale potem mogą wystąpić powikłania nie tylko ze strony wątroby, może dochodzić do immunoagresj i np. całkowite wypadanie włosów, zębów, ale na razie interferon jest jedyną szansą.
-chorują głównie pracownicy służby zdrowia
Dane epidemiologiczne WZW
-liczba zakażonych wirusem HIV na świecie ~300 mln
-liczba zakażonych wirusem HCV na świecie ~150 mln
-w Polsce nosicieli HIV i HCV może być ponad 1 mln
Gruźlica
-zapadalność utrzymuje się na wysokim poziomie
-poziom zapadalności jest wyższy niż w latach 70-tych
-w Polsce udział późnych postaci klinicznych choroby jest znaczący
HIV
-zakażonych wirusem HIV lub chorych na AIDS jest ok. 40 mln ludzi na świecie
-każdego dnia zakaża się ok. 15 tys osób
-w Polsce wykryto ponad 10 tys zakażeń HIV
-wzrasta liczba zakażeń w krajach postkomunistycznych
Choroby układu oddechowego i trawiennego
-co 15-sty zgon w Polsce jest wynikiem chorób
-choroby układu oddechowego- najczęstsza przyczyna zgonów
~przewlekła choroba obturacyjna płuc: mężczyźni
~zapalenie płuc: kobiety (kwasica ustrojowa przez niewydolność płuc ph spada poniżej 6,9 i człowiek umiera
-choroby układu trawiennego - najczęstsza przyczyna zgonów
~marskość wątroby
Choroby zawodowe
-stwierdzanych jest ok. 10 tys przypadków rocznie
-wzrasta skuteczność wykrywania tych chorób
Inwalidztwo i niepełnosprawność
-liczba osób niepełnosprawnych w Polsce wynosi 4,8 mln - inwalidzi prawni
-najczęstsze przyczyny to schorzenia narządu ruchu
~układu krążenia ( ludzie po transplantacji serca nie są inwalidami, wracają do pracy)
-ok. 30 % to następstwa urazów
Próchnica zębów i choroby przyzębia
-na próchnicę choruje ok.
~90% dzieci
~98%dorosłych
-na choroby przyzębia ok.
~50% dzieci 12-letnich]
~92% dorosłych poniżej 45 roku życia
-wczesna utrata zębów
Umieralność niemowląt
-wzrost umieralności zanotowano w latach 90-tych
-obecnie występuje spadek tego zjawiska
-umieralność jest związana z wcześniactwem i małą masą urodzeniową.
PAŃSTWOWA INSPEKCJA SANITARNA
Struktura organizacyjna
I.szczebel centralny
~Główny Inspektor Sanitarny
^ centralny organ administracji rządowej, podlega ministrowi właściwemu do spraw zdrowia (teraz - dr Wojtyło)
^ jest powoływany i odwoływany przez Prezesa Rady ministrów na wniosek Ministra właściwego do spraw zdrowia.
^ nadzór nad jego pracą sprawuje Minister właściwy do spraw zdrowia.
~Posiada dwóch zastępców, których powołuje i odwołuje Minister właściwy do spraw zdrowia na wniosek Głównego Inspektora Sanitarnego( jeden z nich odpowiada za sprawy sanitarne świata mundurowego, drugi cywilnego.
^ kieruje głównym inspektorem sanitarnym
~(główny Inspektor Sanitarny - zadania)
^ ustala ogólne kierunki działania Państwowej Inspekcji Sanitarnej
^struktura organizacyjna
1.Departament przeciw epidemiologiczny
2. Departament Higieny Żywności, Żywienia i Przedmiotów Użytku
3. Departament Higieny Środowiska
4. Departament Promocji Zdrowia i Oświaty Zdrowotnej
5. Departament Organizacji Prawnej
6. Departament Ekonomiczno - Administracyjny
7.Wydzał Dyrektora Generalnego
8.Wydział Higieny Pracy
^ Rada Sanitarno - Epidemiologiczna
1.Organ doradczy i opiniotwórczy Głównego Inspektora Sanitarnego
2.Złożony z pracowników nauki i osób posiadających wybitne przygotowanie
3.Radą kieruje przewodniczący rady i sekretarz rady
4.Członków tej rady powołuje i odwołuje Minister właściwy do spraw zdrowia na wniosek Głównego Inspektora Sanitarnego.
II. Szczebel Regionalny
-Państwowy Wojewódzki Inspektorat Sanitarny
~powoływany i odwoływany przez Głównego Inspektora Sanitarnego po zakończeniu postępowania kwalifikacyjnego przeprowadzonego z udziałem wojewody
~stoi na czele wojewódzkiej stacji Sanitarno - Epidemiologicznej
-Państwowy Graniczny Inspektor Sanitarny
~powoływany i odwoływany przez Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego po zakończeniu postępowania kwalifikacyjnego przeprowadzonego z udziałem wojewody.
~stoi na czele granicznej stacji Sanitarno - Epidemiologicznej
- Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny
~powoływany i odwoływany przez Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego po zakończeniu postępowania kwalifikacyjnego przeprowadzonego z udziałem wojewody.
~stoi na czele Powiatowej stacji Sanitarno - Epidemiologicznej
III. Resortowe Inspekcje Sanitarne
-wojskowa inspekcja sanitarna
-państwowa inspekcja sanitarna MSWiA
Państwowym Inspektorem Sanitarnym może być osoba, która:
-jest obywatelem polskim
-ma pełną zdolność do czynności prawnych oraz korzysta w pełni z praw publicznych
-jest lekarzem i uzyskała kierunkową specjalizację
-swoją postawą daje rękojmię należytego wykonywania zadań pracownika
-jest osobą zdrową
Zadania
Została powołana w celu ochrony zdrowia przed wpływem czynników szkodliwych i uciążliwych, a w szczególności w celu zapobiegania powstaniu chorób zakaźnych i zawodowych.
Zajmuje się nadzorem nad warunkami:
-higieny środowiska
-higieny pracy w zakładach pracy
-higieny radiacyjnej
-higieny w szkołach i placówkach opiekuńczo - wychowawczych
-zdrowotnymi żywności i żywienia
-higieny wypoczynku i rekreacji
-sanitarnymi opieki zdrowotnej
7