Badanie HSG (histerosalpingografia)
Badanie pierwszego rzutu (podstawowe) w leczeniu niedrożności jajowodów, która często jest przyczyną niepłodności.
Dzięki HSG można ocenić:
kształt jamy macicy (stwierdzenie m.in. zmian rozwojowych, przegrody lub guzów macicy)
zmiany chorobowe endometrium (przerosty, polipy, zrosty śródmaciczne)
przebieg, drożność i kształtu jajowodów oraz zmiany w okolicy przydatków macicznych (rozpoznanie zrostów okołoprzydatkowych)
Bad. wykonywane jest od kilku dni do tyg. po zakończeniu miesiączki. Polega na uzyskaniu obrazu jamy macicy i jajowodów przy użyciu promieni rtg. Obraz uzyskuje się poprzez wprowadzenie przez drogi rodne środka cieniującego (kontrastu), który silnie pochłania promieniowanie rtg. O drożności świadczy rozlanie się środka cieniującego do jamy otrzewnej, zaś zaburzenia przepływu kontrastu sugerują nieprawidłowości, które trzeba dokładniej zbadać.
HSG jest zabiegiem inwazyjnym, często nieprzyjemnym. Uciążliwości są jednak sprawą indywidualną, dlatego przed wykonaniem podaje się środki przeciwbólowe, czasami potrzebne jest znieczulenie miejscowe/ogólne.
Badanie wykonywane jest u pacjentek w każdym wieku, ale nie w okresie krwawienia miesiączkowego i kobiet ciężarnych.
Wskazania:
diagnostyka niepłodności zw. z drożnością jajowodów i zmianami patologicznymi w obrębie jamy macicy
ocena skuteczności leczenia niedrożności jajowodów
podejrzenie niewydolności szyjki macicy w przypadkach niemożności donoszenia ciąży
podejrzenie gruźlicy narządu rodnego
Badanie HSC (histeroskopia)
Polega na oglądaniu wnętrza macicy w powiększeniu przy pomocy przy-rządu optycznego (wziernika) - histeroskopu, który wprowadzony jest przez pochwę do szyjki macicy, a następnie do jamy macicy. Przy pomocy dodatkowych instrumentów wprowadzonych przez histeroskop do jamy macicy można pobierać wycinki śluzówki do badania histopatologicznego oraz wykonywać niektóre zabiegi lecznicze.
HSC umożliwia ocenę zmian patologicznych endometrium i ustalenie ich zakresu. Badanie można połączyć z jednoczesnym wykonaniem zabiegu terapeutycznego - np. z usunięciem zrostów wewnątrzmacicznych.
Wskazania:
Krwawienia o nieustalonej etiologii
Ocena stanu endometrium, nieprawidłowy obraz w USG
Niemożność zajścia w ciążę lub jej donoszenia.
Wady macicy.
Podejrzenie zrostów wewnątrzmacicznych.
Oglądanie ścian kanału szyjki (cerwikoskopia).
Podejrzenie przerwania ciągłości ściany macicy.
Pobieranie wycinków celowanych.
USG narządu rodnego
Badanie pozwala w sposób nieinwazyjny wykryć nieprawidłowości w bud. narządu rodnego. Umożliwia ocenę mięśnia macicy, endometrium, określenie ich wielkości i położenia, a także wykrycie zmian i określenie ich lokalizacji, wielkości. Obejmuje też badanie jajników, określenie ich struktury, wymiarów, wykrycie ew. nieprawidłowości np. guzów jajnika. Pozwala na zróżnicowanie stwierdzonych zmian, czy mają charakter lity, torbielowaty. Przy pomocy USG możliwe jest również monitorowanie cyklu, pomiar pęcherzyków jajnikowych, określenie dnia owulacji co ma istotne znaczenie w diagnostyce niepłodności.
Uzupełnieniem klasycznego badania macicy w projekcji 2D jest bad. 3D. Aparat USG dokonuje przestrzennej rekonstrukcji (rendering) macicy w 3 wymiarach: podłużnym, poprzecznym oraz czołowym. Obrazowanie 3D pozwala wyraźnie rozgraniczyć błonę śluzową macicy od mięśniówki, a przestrzenna rekonstrukcja umożliwia dokładne obrazowanie ewentualnych zmian patologicznych, ułożenie wkładki wewnątrzmacicznej.
MRI (rezonans magnetyczny)
Polega na umieszczeniu pacjenta w komorze aparatu, w stałym polu magnetycznym o wysokiej energii. Powoduje to, że linie pola magnetycznego jąder atomów - w organizmie - ustawiają się równolegle do kierunku wytworzonego pola magnetycznego. Dodatkowo sam aparat emituje fale radiowe, które docierając do poszczególnych tkanek wzbudzając w nich powstanie podobnych fal radiowych (to zjawisko nazywa się rezonansem), które z kolei zwrotnie są odbierane przez aparat. Jako "rezonator" wykorzystuje się jądro atomu wodoru. Liczba jąder wodoru w poszczególnych tkankach jest różna, co umożliwia powstawanie obrazu. Komputer przedstawia uzyskane dane w formie obrazów struktur anatomicznych.
Jest to badanie nieinwazyjne, gdyż nie wykorzystuje promieniowania rtg, lecz nieszkodliwe pole magnetyczne i fale radiowe. Obecnie badanie za pomocą MRI należy do najdroższych badań w radiologii.
MRI umożliwia ocenę struktur anatomicznych w dowolnej płaszczyźnie i także trójwymiarowo, a szczególnie dobrze ocenę OUN (mózg i kanał kręgowy) i tkanek miękkich kończyn (tkanki podskórne, mięśnie i stawy). Obecnie jest to metoda pozwalająca w najlepszy sposób ocenić struktury anatomiczne oraz ewentualną patologię z dokładnością do kilku milimetrów. Badanie służy także ocenie naczyń (tzw. angiografia rezonansu magnetycznego). Jest jeszcze dokładniejsze niż CT.
Do pomieszczenia w którym znajduje się aparat, nie wolno wchodzić z żadnymi metalowymi przedmiotami. Unika się wykonywania badania u osób z klaustrofobią, z metalowymi zastawkami serca, wszczepionymi płytkami ortopedycznymi lub innymi metalowymi przedmiotami wewnątrz ciała. Badania nie wykonuje się u osób mających wszczepiony rozrusznik serca oraz pooperacyjne metalowe klipsy na tętniakach w mózgowiu. Wskazane jest podanie środka uspokajającego.
Podczas trwania całego badania (średnio około 40 minut) pacjent nie może się ruszać, gdyż jakiekolwiek ruchy powodują niemożność prawidłowego odczytania obrazu.
Badanie może być powtarzane wielokrotnie. Wykonywane jest u chorych w każdym wieku, a także u kobiet ciężarnych.
CT (TK, tomografia komputerowa)
To rodzaj tomografii rentgenowskiej, pozwalającej na uzyskanie obrazów tomograficznych (przekrojów) badanego obiektu. Wykorzystuje złożenie projekcji obiektu wykonanych z różnych kierunków do utworzenia obrazów przekrojowych (2D) i przestrzennych (3D). Urządzenie do CT nazywamy tomografem, a uzyskany obraz tomogramem.
Źródło promieniowania i detektory poruszają się po okręgu prostopadłym do długiej osi pacjenta (dookoła obrazowanego narządu), wykonując szereg prześwietleń wiązką promieniowania. Strumień danych z detektorów zawiera inf. na temat pochłaniania promieniowania przez poszczególne tkanki. Dane zostają zapisane na twardym dysku. Informacje z uzyskanych prześwietleń są poddawane obróbce komputerowej w celu uzyskania czytelnego obrazu. Za pomocą skomplikowanej analizy, uwzględniającej ile promieniowania zostało pochłonięte przy napromieniowaniu obiektu z danej strony, tworzone są obrazy przedstawiające kolejne przekroje badanego narządu.
Badanie trwa od 10 do 30 minut; wykonuje się je w pozycji leżącej, w unieruchomieniu.
Badanie CT jest podstawową metodą stosowaną w diagnostyce mózgowia, a także odcinka lędźwiowo-krzyżowego kręgosłupa. Inne zastosowania: urazy czaszki, udary mózgu, tętniaki/krwawienie w obrębie OUN, podejrzenie guza mózgu/nowotworów płuc, niejasny obraz USG brzucha, tętniaki aorty, nowotwory pęcherza moczowego, jajnika, macicy, prostaty.