Wojciech Piekarz gr. 1 OiO
Organizacje zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi
Artykuły od 104 do 110 odnoszą się do organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi.
Artykuł 104 ustawy o prawie autorskim informuje nas czym są organizacje zbiorowego zarządzania oraz jaką pełnią funkcje. W rozumieniu ustawy są to stowarzyszenia zrzeszające twórców, artystów wykonawców, producentów lub organizacje radiowe i telewizyjne. A ich główną funkcja jest zarządzanie i ochrona powierzonych im praw autorskich lub praw pokrewnych oraz wykonywanie uprawnień wynikających z tej ustawy. Z tym, że do tych organizacji stosuje się przepisy takie jak: członkiem może być osoba prawna, podjęcie jakiejkolwiek działalności określonej w ustawie wymaga zezwolenia ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, który także sprawuje nadzór nad organizacjami. Artykuł ten mówi nam także o tym, że w przypadku naruszenia udzielonej zgody minister właściwy wzywa organizację, która ma na celu zlikwidować je w wyznaczonym terminie z zagrożeniem cofnięcia tego zezwolenia. A może być ono cofnięte, jeżeli organizacja: nie wykonuje należycie obowiązków w zakresie zarządzania powierzonymi jej prawami autorskimi lub niestosuje się do przepisów prawa w zakresie udzielonego jej pozwolenia. Gdy takowa zgoda zostanie cofnięta lub udzielona zostaje ona ogłoszona w Dzienniku Urzędowym Rzeczpospolitej Polskiej „Monitor Polski”.
Zgodnie z treścią artykułu 105 organizacja jest uprawniona do zarządzania i ochrony w odniesieniu do pól eksploatacji objętych zbiorowym zarządzaniem oraz ma legitymację procesową w tym zakresie. Jest to domniemanie prawne istnienia określonych uprawnień Stowarzyszenia, których nie trzeba dodatkowo potwierdzać zawartymi z poszczególnymi twórcami umowami. Może ono zostać obalone jedynie w przypadku wskazania przez konkretnych twórców ściśle oznaczonych utworów, że powierzyli swe prawa do ochrony innym podmiotom. Organizacja taka może, także zażyczyć sobie udzielenie informacji lub dokumentów określających wysokość dochodzonych przez nią wynagrodzeń i opłat.
Artykuł 106 informuje nas o prawach jakie musi stosować taka organizacja. Musi ona jednakowo traktować swoich członków oraz innych podmiotów przez siebie reprezentowanych, nie może bez podania ważnych powodów odmówić zezwolenia na korzystanie z utworów w granicach wykonywanego przez siebie zarządu oraz odmówić podjęcia zarządzania prawem autorskim lub pokrewnym, gdyż jest to jej statutem.
Artykuł 107 mówi o tym, jeżeli na danym obszarze działa więcej niż jedna organizacja to organizacją właściwą staje się taka, do której należy twórca lub artysta, a gdy taki nie należy do żadnej to ustala to Komisja Prawa Autorskiego.
Artykuł 108 zawiera informacje o Komisji Prawa Autorskiego, z nich dowiadujemy się, że powołuje ją minister właściwy spośród kandydatów. A kandydatami mogą stać się członkowie zgłoszeni przez swoje stowarzyszenie. Komisja taka w składzie sześciu arbitrów oraz przewodniczącego jako superarbitra ma na celu zatwierdzanie lub odnawianie przedstawionych przez organizacje tabel wynagrodzeń za korzystanie z utworów oczywiście stosując się do przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego. Gdy pojawiają się jakieś spory dotyczące stosowania tabel lub z zawarciem umowy wybierana jest specjalna Komisja, spośród sześciu arbitrów wybieranych jest trzech, a z kolei przez nich jeden superarbiter, jeżeli jakaś strona nie wybierze takiego to robi to minister właściwy. W rozwiązywaniu tych sporów stosuje się odpowiednio Kodeks postępowania cywilnego o postępowaniu przed sądem polubownym. Gdy jakaś strona nie zgadza się z orzeczeniem Komisji może w ciągu 14 dni od tego dnia wnieść apelację do właściwego sądu okręgowego. Za udział w posiedzeniach arbitrzy są odpowiednio wynagradzani. A zadaniem ministra właściwego jest stworzenie rozporządzenia zawierającego szczegółowe zasady i tryb działania Komisji oraz wysokość wynagrodzenia i wysokość opłat za postępowanie przed Komisją.
Artykuł 109 oznajmia, że jeśli w ramach postanowienia umownego twórca miałby otrzymać wynagrodzenie niższe niż wynikające z tabel wynagrodzeń, wówczas jest ono nieważne i stosuje się wynagrodzenia zgodne z wytycznymi w tabelach.
Według artykułu 110 wysokość wynagrodzeń jakie mogą uzyskać organizacje zbiorowego zarządzania prawami autorskimi za wykorzystywanie utworów twórców zrzeszonych w tej organizacji musi uwzględniać wysokość wpływów jakie uzyskuje podmiot wykorzystujący te utwory oraz sposób i zakres wykorzystania tych twórców.
Czołową organizacją zbiorowego zarządzania prawami autorskimi jest w Polsce Stowarzyszenie Autorów ZAiKS.
Inne ważne organizacje to:
- Stowarzyszenie Artystów Wykonawców Utworów Muzycznych i Słowno-Muzycznych (SAWP)
- Związek Producentów Audio-Video (ZPAV)
- Związek Stowarzyszeń Artystów Wykonawców (STOART)
- Związek Polskich Artystów Fotografików (ZPAF) itp.