Chrząstowska - Lektura i poetyka (Współczesne uwarunkowania odbioru literatury), Dydaktyka


Lektura i poetyka (Współczesne uwarunkowania odbioru literatury)

Pojęcie "lektura" oznacza zarówno "proces czytania", jak i "materiał do czytania". Proces ten obejmuje m.in. czytanie dzieł literatury pięknej. Warto zwrócić uwagę na swoistość dzieła literackiego. Składają się na nią:

Przy czym każde dzieło wyznacza inne progi trudności (proza - poezja, tradycyjna i awangardowa poetyka, wiersz współczesny i dawny). Intensyfikację w procesach lektury i pełniejszy odbiór zapewni rozpoznanie swoistości literatury, języka utworów literackich, cech rodzajowych i gatunkowych.

Dla polonisty istotna zdaje się być wiedza, że dobre rozwiązania dydaktyczne oparte są na trzech czynnikach:

Termin "odbiór" (proces odbiorczy) pojawił się dopiero pod koniec lat 70. (W. Pasterniak "Przygotowanie do odbioru dzieła literackiego", inni autorzy: Marzec, Polakowski, Chrząstowska, Uryga) za sprawą teorii Ingardena. Wcześniej (zamiast "recepcja", "odbiór") mówiono "czytanie", "lektura". Pojęcie konkretyzacji Ingardena utorowało drogę badaniom nad odbiorem i odbiorcą, w których dziś możemy wskazać następujące nurty:

Współcześnie problematykę tę wspiera semiologia (teoria znaku, nauka o istocie i funkcjonowaniu znaków). Bada ona także funkcjonowanie znaków między odbiorcą i nadawcą, czyli komunikację (proces porozumiewania za pomocą znaków).

Komunikacja dokonuje się przez proces emisji (nadawania) i recepcji (odbioru) znaku. Porozumiewamy się za pomocą znaków: świetlnych, dźwiękowych, ikonicznych i symbolicznych (umownych). Znaki językowe należą do znaków umownych (symbolicznych). Dzieło literackie jest systemem znaków literackich i samo (jako całość) także jest znakiem w szerszym systemie kultury.

Proces zachodzący między nadawcą i odbiorcą dzieła literackiego nazywamy komunikacją literacką.

Szczególnym przypadkiem komunikacji literackiej jest proces odbioru literatury w szkole. Jest on bowiem zapośredniczony - między autorem (nadawcą) i uczniem (odbiorcą) pośredniczą: podręcznik, program nauczania, opracowania pomocnicze, nauczyciel. Można więc powiedzieć, że odbiór szkolny jest wielorako uwarunkowany.

Rodzaje uwarunkowań:

Rozumienie wytworów kultury (w tym także utworów literackich) nie można wyjaśnić tylko za pomocą procesów psychicznych (spostrzeganie, wyobrażanie, pamięć, myślenie, emocje). W badaniach Kreutza i Szumana ustalone zostało, że nawet w rozumieniu zwykłych tekstów istotną rolę pełni znajomość przedmiotu. Zatem dla rozumienia tekstu literackiego ważna jest nie tylko zdolność do myślenia abstrakcyjnego (a jest ono niezbędne ze względu na obrazowość, niedosłowność i symboliczność tekstu literackiego), ale i kompetencja literacka (znajomość przedmiotu).

Problematykę rozumienia możemy rozpatrywać w dwóch aspektach:

Typowe mechanizmy odbioru szkolnego:

Czego uczniowie nie rozumieją?

Jak sprawić, by odbiór był łatwiejszy?

Wiedza szczegółowa z poetyki jest w szkole wtórna wobec procesu interpretacji. Proces interpretacji zaś uwarunkowany jest metodologią literaturoznawczą - przyjętą teorią dzieła.
A tymczasem w procesach rozumienia utworu ważniejsza niż szczegółowa jest ogólna wiedza z poetyki. Dlatego też Polakowski i Uryga mówią o "sytuacyjności" postaw estetycznych
w szkole. Doświadczenie i przeżycie estetyczne rodzi się bowiem w akcie poznania
i intelektualnej gotowości w procesach poznania. Kierują zatem swoją uwagę ku kompetencji literackiej.

1



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Współczesne uwarunkowania odbioru literatury, inibsrinib, dydaktyka
5. Chrząstowska - Lektura i poetyka, Polonistyka
Uwarunkowania odbioru utworu literackiego- c.d., inibsrinib, dydaktyka
DYDAKTYKA-uwarunkowania+odbioru, Anglistyka i polonistyka, Polonistyka
Bobiński - Konteksty kulturowe w dydaktyce literatury, dydaktyka
Poznawcze uwarunkowania odbioru przekazu reklamowego
Pierwszy krok w chmurach, LEKTURY, Lit. współczesna
Teoria Literatury - lektury, filologia polska i okolice, Teoria Literatury, UW
Fascynacja, czy poczucie obcości Człowiek współczesny wobec dzieł literatury staropolskiej
Wspolczesny Sylwy wobec literackosci
Książka współczesna - ćwiczenia (lektury), książka współczesna
Kartoteka, LEKTURY, Lit. współczesna
jezyk polski, Człowiek współczesny wobec dzieł literatury staropolskiej, Fascynacja, czy poczucie ob
U. Eco Poetyka dzieła otwartego, Teoria literatury(1)
CZŁOWIEK WSPÓŁCZESNY WOBEC DZIEŁ LITERATURY STAROPOLSKIEJ, CZŁOWIEK WSPÓŁCZESNY WOBEC DZIEŁ LITERATU
referat - poetyki romantyczne, Polonistyka, Teorie literatury
Inny swiat, LEKTURY, Lit. współczesna

więcej podobnych podstron