Współczesne uwarunkowania odbioru literatury, inibsrinib, dydaktyka


DYDAKTYKA- ZAGADNIENIA EGZAMINACYJNE

12. Współczesne uwarunkowania odbioru literatury

Opracowane wg: B. Chrząstowska, Lektura i poetyka. Zarys problematyki kształtowania pojęć literackich w szkole podstawowej, Warszawa 1987

Pojęcie lektura oznacza zarówno sam proces czytania, jak i materiał do czytania. Proces ten, w obrębie przedmiotu język polski obejmuje czytanie dzieł literatury pięknej. Warto zwrócić uwagę na swoistość dzieła literackiego (które z pewnością różni się od książek czytanych na innych przedmiotach).

Na swoistość dzieła literackiego składają się:

- fikcyjny charakter świata przedstawionego

- obrazowość

- poetycka funkcja języka

Przy czym każde dzieło wyznacza inne progi trudności (proza a poezja, tradycyjna i awangardowa poetyka, wiersz współczesny i dawny). Intensyfikację w procesach lektury i pełniejszy odbiór zapewni nam rozpoznanie swoistości literatury, swoistości języka utworów literackich, cech rodzajowych i gatunkowych.

Dla nauczyciela- polonisty istotna zdaje się być wiedza, że dobre rozwiązania dydaktyczne oparte są na trzech czynnikach:

  1. wiedzy o literaturze

  2. wiedzy o procesie dydaktycznym

  3. wiedzy o uczniu

Termin odbiór czy też proces odbiorczy pojawił się w pracach z metodyki literatury dopiero pod koniec lat 70-tych ( W. Pasterniak, Przygotowanie do odbioru dzieła literackiego, Wrocław 1977, następnie kolejno: Marzec, Polakowski, Chrząstowska, Uryga) za sprawą teorii Ingardena. Wcześniej zamiast: recepcja, odbiór mówiono: czytanie, lektura. Pojęcie konkretyzacji Ingardena utorowało drogę badaniom nad odbiorem i odbiorcą, w których dziś wskazać możemy następujące nurty:

- zainteresowanie samym dziełem jako zorientowanym na odbiór

- badania historycznoliterackie ujmowane z perspektywy odbiorcy

- badania nad mechanizmami odbioru w kulturze literackiej

Współcześnie problematykę tę wspiera semiologia, czyli teoria znaku (nauka o istocie i funkcjonowaniu znaków). Bada ona także funkcjonowanie znaków pomiędzy odbiorcą i nadawcą, czyli komunikację (proces porozumienia za pomocą znaków).

Komunikacja dokonuje się poprzez proces emisji (nadawania) i recepcji (odbioru) znaku. Porozumiewamy się za pomocą znaków: świetlnych, dźwiękowych, ikonicznych, symbolicznych (umownych). Znaki językowe należą do znaków umownych, czyli symbolicznych. Dzieło literackie jest systemem znaków literackich i samo- jako całość- także jest znakiem szerszym systemie kultury.

Proces zachodzący pomiędzy nadawcą i odbiorcą dzieła literackiego nazywamy komunikacja literacką.

Szczególnym przypadkiem komunikacji literackiej jest proces odbioru literatury w szkole. Jest ona bowiem zapośredniczony. Pomiędzy autorem (nadawcą) i uczniem (odbiorcą) pośredniczą: podręcznik, program nauczania, opracowania pomocnicze, nauczyciel.

Odbiór szkolny jest zatem wielorako uwarunkowany.

Rodzaj

Wyszczególnienie

instytucjonalne

system oświaty, struktura szkolnictwa

wyposażenie bibliotek, szkół

przymus lekturowy

program nauczania, podręczniki szkolne, pomoce naukowe

kadra, system kształcenia kadry, instruktaż metodyczny, pomoce metodyczne, poradniki

socjologiczne

grupa uczniowska, szkolna

środowisko, podkultura dziecięca i młodzieżowa

komunikacja masowa

psychologiczne

uczeń- wiek, stadium rozwoju umysłowego, uzdolnienia, dyspozycje umysłowe i emocjonalne, wykształcone nawyki odbioru, osobista kultura literacka

nauczyciel- osobowość, temperament, zamiłowanie, kultura literacka, głos, wiek, powierzchowność, autorytet (jego brak), takt (nietakt)

prakseologiczno- pedagogiczne

model dydaktyki, teoria wychowania, poprawność prakseologiczna (ład, spójność, logika, celowość czynności dydaktycznych, konsekwencja w działaniu, wymagania, dyscyplina)

literackie

Tekst- treść, rodzaj i gatunek utworu, jego geneza,

odbiorca wirtualny

teoria dzieła literackiego, założenia metodologiczne procesu analizy i interpretacji

2



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Chrząstowska - Lektura i poetyka (Współczesne uwarunkowania odbioru literatury), Dydaktyka
Uwarunkowania odbioru utworu literackiego- c.d., inibsrinib, dydaktyka
Konteksty dzieła literackiego, inibsrinib, dydaktyka
Diagnozowanie postaw uczniów wobec literatury., inibsrinib, dydaktyka
Teoria literatury w szkole, inibsrinib, dydaktyka
DYDAKTYKA-uwarunkowania+odbioru, Anglistyka i polonistyka, Polonistyka
Typologia bledow i sposoby ich oznaczania, inibsrinib, dydaktyka
Poznawcze uwarunkowania odbioru przekazu reklamowego
Kształtowanie pojęć teoretycznoliterackich, inibsrinib, dydaktyka
Fascynacja, czy poczucie obcości Człowiek współczesny wobec dzieł literatury staropolskiej
ZAWSZE FRAGMENT, inibsrinib, dydaktyka
Wspolczesny Sylwy wobec literackosci
jezyk polski, Człowiek współczesny wobec dzieł literatury staropolskiej, Fascynacja, czy poczucie ob
CZŁOWIEK WSPÓŁCZESNY WOBEC DZIEŁ LITERATURY STAROPOLSKIEJ, CZŁOWIEK WSPÓŁCZESNY WOBEC DZIEŁ LITERATU
Szkolny przymus lekturowy a wychowanie czytelnicze w liceum, inibsrinib, dydaktyka
Prywatność czytania a obowiązek lekturowy, inibsrinib, dydaktyka
rejestr programów, inibsrinib, dydaktyka
Dramat i teatr na lekcjach języka polskiego, inibsrinib, dydaktyka

więcej podobnych podstron