Diagnozowanie postaw uczniów wobec literatury., inibsrinib, dydaktyka


DYDAKTYKA- ZAGADNIENIA EGZAMINACYJNE

14. Diagnozowanie postaw uczniów wobec literatury.

Opracowane wg: Z. Uryga, Godziny polskiego…, Warszawa- Kraków 1996

Wypowiedzi uczniów o przeczytanych utworach, zwłaszcza pełniej przemyślane pisemne (i odpowiadające postulatowi Szyszkowskiego, który uważał, że pisanie jest środkiem wyrażania własnych uczuć i myśli oraz narzędziem wzajemnego porozumiewania się), umożliwiają diagnozowanie postaw uczniów wobec literatury. Umożliwiają tym samym:

- ujawnienie motywacji i emocji odbiorcy

- wyrażenie zainteresowań i chęci poznania (reakcja na problematykę dzieła)

- informują o sposobie czytania i nastawienia oraz o pewnych zachowaniach odbiorczych

Diagnozowanie postaw w konkretnym zespole klasowym ma- z perspektywy kształcenia literackiego- cel pragmatyczny. Ma służyć tworzeniu warunków do lepszego realizowania się podmiotowości uczniów w toku pracy na lekcjach polskiego.

W interpretacji postaw i zachowań odbiorczych uczniów pomocne może być Tatarkiewiczowskie rozróżnienie przeżyć odbiorczych:

1) przeżycia oparte na skupieniu uwagi na dziele w celu rozpoznania jego właściwości i kontemplacji jego piękna

2) przeżycia czerpiące z dzieła inspirację do marzeń, swobodnych skojarzeń, wzruszenia (osoby o niższej kulturze estetycznej i mniejszym doświadczeniu w obcowaniu ze sztuką)

Podobne rozróżnienie spotykamy u Gołaszewskiej. Wyróżnia ona -realizujące się w przestrzeni edukacyjnej- przeżycia:

- rozumiejące- bardziej wartościowe, skupione na strukturze i funkcjach dzieła

- ekspresyjne- wyraża się w nich odbiorca, skupiony na własnych doznaniach

Ujawnienie w toku pracy nad utworem tak odmiennych typów postaw może

dynamizować lekcję- jak się okazuje kwestia stosunku człowieka do sztuki to wciąż żywy problem.

A Tyszka, w swoich badaniach nad stylami uczestnictwa w kulturze, wyróżnił kontrastowe postawy:

- relaksu

- ascezy- akceptacja poznawczego trudu

Te postawy z kolei mogą pomóc w ustaleniu kryteriów doboru lektury przez uczniów.

Sułkowski z kolei zwraca uwagę na rozróżnienie intelektualistycznych i imaginistycznych nastawień percepcyjnych wobec literatury. Podstawą tego rozróżnienia są różnice w wykształceniu odbiorców. Podczas gdy pierwszy typ (realizujący się w sprawniejszym odczytywaniu metafory i symbolu, rekonstruowaniu sensów utworu i tworzeniu uogólnień) ujawnia się u osób lepiej wykształconych, drugi- charakteryzujący się bogatymi i konkretnymi wyobrażeniami odbiorcy, swego rodzaju pobudliwości wyobraźni- występuje o osób niewykształconych.

Zaskakujące może być, że rozróżnienie to nie prowadzi wcale do jednoznacznie pozytywnej oceny efektów edukacji.

I tak Sułkowski zauważa, że postawy, w które wykształcenie wyposaża inteligentów, jakkolwiek cechują się sprawnością rekonstrukcji ideowo- poznawczych treści utworu, to jednak często są uboższe o pewną ociężałość wyobraźni, niemożność konstruowania żywych obrazów.

Powyższa konkluzja wydaje się niezwykle istotna w świetle praktyki szkolnej. Należy zachować wyjątkową ostrożność delikatność w podejściu do uczniowskich konkretyzacji utworu. Szczególnie istotne wydaje się powściągnięcie negatywnych reakcji na naiwne, prymitywne reakcje uczniów na utwór (tak różne od intelektualnego odbioru nauczyciela!), ponieważ ich grak skojarzeń i wyobraźni może pomóc w budowie pewnych więzi z utworem.

W klasyfikacji postaw i przeżyć, niezależnie od kryterium ich wyodrębnienia, wyodrębniają się dwa ciągi skojarzeniowe:

  1. skupienie, intelekt, zgoda na trud poznawczy, chęć zrozumienia

  2. marzenie, relaks, wyobraźnia, ekspresja własnej osobowości

W przestrzeni szkolnej- warto o tym pamiętać- realizują się oba.

Rozwinięcie tej właśnie problematyki w aspekcie dydaktycznym zawdzięczamy J. Polakowskiemu- Badania odbioru prozy artystycznej w aspekcie dydaktycznym. Zarys teorii badań- próby diagnozy, Kraków 1980.

Rozprawa Polakowskiego wiąże próbę tworzenia zrębów teorii kształcenia literackiego z empiryczną diagnozą postaw ucznia wobec literatury (konkretnie: prozy artystycznej), sięgającą w głąb ich uwarunkowań.

Szkoła jest miejscem, gdzie niewątpliwie kształtuje się postawy poznawcze. Związane jest to przede wszystkim z pedagogicznego widzenia sztuki jako kondensacji ludzkiego doświadczenia ( formowanie spojrzenia na świat, doskonalenie wiedzy o człowieku, ułatwianie społecznej adaptacji ucznia).

Niestety- zauważono także, że w szkole wiąże się postawy poznawcze z mimetycznym i instrumentalnym stylem odbioru ( traktowanie tekstów literackich jako dokumentów lub obrazów odbijających rzeczywistość, a także narzucanie lekturze kodów aktywizujących: moralistyczno- wychowawczych lub społeczno- ideologicznych).

Postawy kompensacyjne związane są z potrzebami psychicznymi dorastającej młodzieży i wyrażają się szukaniem w literaturze moralnego oparcia , aprobaty dla własnych postaw, ucieczki od przykrej rzeczywistości i niepowodzeń w świat fikcji, stymulacją dla określonych przeżyć. W postawach tych widzi się liczne zagrożenia dla prawidłowej konkretyzacji dzieł (brak dystansu wobec świata przedstawionego utworu, identyfikacja z postaciami, projekcja własnych przeżyć.

3



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Postawy uczniów wobec prozy artystycznej, inibsrinib, dydaktyka
Uwarunkowania odbioru utworu literackiego- c.d., inibsrinib, dydaktyka
Współczesne uwarunkowania odbioru literatury, inibsrinib, dydaktyka
Konteksty dzieła literackiego, inibsrinib, dydaktyka
Badanie postaw uczniow-ankieta skalowana , Materiały dydaktyczne EFS
Postawy uczniów wobec niepełnosprawnych rówieśników w klasach integracyjnych szkoły podstawowejx
Teoria literatury w szkole, inibsrinib, dydaktyka
Postawy uczniow szkoły masowej wobec dzieci niepełnosprawnych-AU, praca licencjacka - materiały
Postawy pełnosprawnych uczniów wobec uczniów niepełnosprawnych uczących się w klasach integracyjnych
Różne postawy ludzi wobec okrucieństw drugiej wojny światowej Scharakteryzuj je , odwołując się do
Różne postawy ludzi wobec okrucieństw drugiej wojny światowej Scharakteryzuj je , odwołując się do
postawa polaków wobec i wojny
Typologia bledow i sposoby ich oznaczania, inibsrinib, dydaktyka
Kształtowanie pojęć teoretycznoliterackich, inibsrinib, dydaktyka
diagnoza-postawy, Oligofrenopedagogika, Różnice programowe, Diagnoza psychopedagogiczna osób z upośl
Diagnoza srodowiska uczniowskiego
POSTAWY MŁODZIEŻY WOBEC RUSYFIKACJI SYZYFOWE PRACE
ZAWSZE FRAGMENT, inibsrinib, dydaktyka

więcej podobnych podstron