W4
Treści kształcenia w Trzecim Tysiącleciu Krytyka treści kszt. jako punktu wyjścia do ich zmiany 1.encyklopedyzm: dominuje faktograficzna wielowiedza w programach nauczania, werbalizm, 2. historyzm: w treściach dominuje wiedza o przeszłości nad wiedzą o teraźniejszości i przyszłości 3. addytywizm: dodawanie nowych treści, haseł programowych bez eliminacji dotychczasowych 4.przeciążenie: przeładowanie programów nauczania 5. uniformizm: jednolitość, brak dyferencjacji treści są jednolite, uniformistyczne 6. jednostronność: brak treści kształcenia, preferowanie określonego profilu kszt. 7. akademizm: przeteoretyzowanie” dzielenie włosa na czworo” treści sztucznie dzielone na przedmioty nauczania 8. izolacjonizm- brak powiązania z życiem życie sobie- szkoła sobie, oderwanie treści od codzienności 9. nieprzystosowanie treści do psychofizycznych możliwości ucznia: treści mogą być trudne, nie zawsze zbyt łatwe 10. Niedostateczne uwzględnianie potrzeb społeczeństwa: Kwestie Podolskiego-zagrożenia nuklearne ( konflikt zbrojny, awarie elektrowni atomowych), nieracjonalna gospodarka surowcami naturalnymi, złożami energii, zagrożenia cywilizacyjne( choroby, terroryzm, przestępczość). Sugestie dydaktyków dotyczące budowy nowoczesnego kanonu kształcenia ogólnego 1.łączne ujmowanie treści i celów kształcenia i zakładanych wyników(przy wzgl.. stosowanych metod pomiaru i oceny)metod i organizacji pracy dyd- wych. 2.zmierzać do złagodzenia ostrych progów programowych między niższymi i wyższymi szczeblami kształcenia. 3. należy mieć na uwadze że szkoła nie stanowi jedynego źródła wiedzy. 4. należy pamiętać że współczesny czł musi uczyć się przez całe życie. 5. integrowanie pokrewnych przedmiotów nauczania we wspólne obszary treściowe grupy czy bloki tematyczne. 6 należy zastąpić postulat uczyć się corazz więcej i cora dłużej przez postulat uczyć tyle ile trzeba i jak długo należy. Kierunki zmian w treściach kształcenia 1. aktualizacja i korelacja, koncentracja, integracja materiału( dbać o aktualizowanie treści) 2. daleko idące zróżnicowanie treści na różne co do zakresu i stopnia trudności warstwy 3.faworyzowanie nie tyle pamięciowego opanowania wiadomości co raczej rozwoju zdolności poznawczych( zwłaszcza myślenie) 4.faworyzowanie treści kształtujących umiejętności, przekonania, postawy(zamiast uczenia się określonych formuł, reguł postępowania 5. Treści maj a służyć kształtowaniu umiejętności skutecznego funkcjonowania w dobie przemian: -zdolność do zmian, -możliwość wielostronnej komunikacji, umiejętność życia i pracy w społ. informacyjnym -negocjacja, przedsiębiorczość -właściwe sprzedanie się pracodawcy, autoprezentacja. 6. określenie innych niż dotąd proporcji między wiedzą o przeszłości, teraźniejszości, przyszłości. Więcej miejsca dla wiedzy dotyczącej współczesności i przyszłości. 7. Rezygnacja przy doborze treści z oddzielnego rozpatrywania potrzeb bądź ucznia bądź społeczeństwa bądź poszczególnych przedmiotów nauczania na rzecz łącznego traktowania tych potrzeb. 8. prowadzą do samoedukacja uczniów 9. Dostarczają wiedzy typu „wiedzieć, że jak i dlaczego” 10.w miejsce zatomizowanych treści edukacji szkolnej wprowadza się ich bloki tematyczne i interdyscyplinarne. Przykazania dla oświaty przyszłości w kontekście treści kształcenia 1. umiejętność skutecznego porozumienia się w mowie i piśmie 2.gruntowne podstawy literatury i nauk społ 3. zrozumienie zasad matematyki wraz z umiejętnością stosowania w życiu codziennym 4. znajomość nauk fizycznych w ich powiązaniu ze środowiskiem 5. Biegła znajomość co najmniej jednego obcego języka i kultury 6znajpomość komputerów i innych technik przetwarzania 7.zrozumienie sztuk pięknych 8. znajomość funkcjonowania władz państwowych i gospodarki 9 troska o zdrowie 10 zdolność rozpoznawania i rozwiązywania problemów( umiejętność myślenia) 3 prawa pedagoga wobec treści kształcenia 1. prawo do interpretacji i integracji treści 2.prawo do adaptacji treści 3.prawo do eliminacji treści.
W5
ZASADY KSZTAŁCENIA. Trojaki sposób rozumienia terminu „zasada” 1. Twierdzenia oparte na prawie naukowym rządzącym jakimś procesem- twierdzenia o charakterze normatywnym które wynikają z występujących w procesie kształcenia prawidłowości przyczynowo-skutkowych, np. Wł. Szewczuk- lista 9 zasad wychowania: -motywacji, -aktywności -praktyczności -bezpośredniości -receptywności -systemowości -trwałości -zespołowości -indywidualizacji 2. Norma(intuicyjnie przyjęta) postępowania uznanego za obowiązujące. 3.Teza wywiedziona z jakiejś doktryny np. Konstanty Lech- owładnięty pasją łączenia teorii z praktyką.5 ogólnych zasad organizacji pracy: 10 zasada humanizacji pracy 2)kooperacji i harmonii pracy 3) ekonomii w pracy 4)karności, ładu i porządku w pracy 5) racjonalizacji pracy 4. kompleksowe systemy zasad( zasady są pogrupowane)- powstają gdy uwzględnia się wszystkie 3 lub 2 wymienione sposoby rozumienia zasad np. system zasad K. Kruszewskiego 7 grup zasad: 1)dotyczące materiału nauczania 2) dotyczące motywacji 3)pracy ucznia 4)zharmonizowania syst. pedagogicznych 5)stosunków społ w klasie 6) czynności nauczania 7)warunków zewnętrznych. W każdej z grup jest wiele zasad szczegółowych. Mają postać przykazań „pamiętaj Nauczycielu” np. system zasad Klingberga 3 grupy zasad1) zorientowane na cel 2)związane z materiałem nauczania 3) dotyczące ucznia, jego pozycji, aktywności, rozwoju w nauce.
REASUMUJĄC: -zasada kształcenia rozumiana jako: ogólne normy postępowania dyd. które służą realizacji celów kształcenia i obowiązują w pracy, szkole, i placówkach różnych typów i szczebli oraz w zakresie realizacji różnych treści kształcenia.-zasady kształcenia odpowiadają na pyt dlaczego? dlaczego należy uczyć tak lub inaczej np. systematycznie, poglądowo, aktywizując uczniów -wytyczaja ogólny kierunek pracy dydaktycznej -ustalone są na podstawie analizy procesu kształcenia i wynikają z prawidłowości występujących w tym procesie -liczba zasad nie jest stała bowiem poznanie nasze nie jest ograniczone. Stanowisko to potwierdza historii polskiej dydaktyki.
Klasyfikacje zasad dydaktycznych Zasady dyd. wg Kulisiewicza: -poglądowości, -przystępności w nauczaniu -świadomego i aktywnego udziału U w procesie kształcenia, -systematyczności -trwałości wiedzy U, -operatywności wiedzy U -wiązania teorii z praktyką.
Zasady dyd. wg Okonia -systematyczności czyli podporządkowania wiedzy w głowach uczniów -poglądowości czyli respektowanie drogi między konkretem a abstrakcją -samodzielności czyli ograniczonej zależności ucznia od N -przystępności, stopniowania trudności czyli pokonywania trudności U w poznaniu i przekształcaniu rzeczywistości -związku teorii z praktyką -efektywności czyli związku między celami a wynikami kształcenia -indywidualizacji i uspołecznienia czyli związku interesów jednostki i zbiorowości
Zasada Poglądowości-jej postrzeganie przez N ma się przyczynic do usuniecia z procesu nauczania- uczenia się wszelkiego werbalizmu. Jeden z prekursorów zasady poglądowości Wolfgang Ratke sformułował następująco treść tej zasady. „naprzód rzecz poznana na niej samej, potem mówienie o rzeczy”. Jego poglądy kontynuował Komeński. Wskazywał na potrzeby uczenia z niej zasady obowiązującej w nauczaniu wszelkich przedmiotów w różnych szczeblach pracy dyd.- wych. Nazwał ją złotą zasadą. Istotabezpośrednie lub pośrednie poznawanie rzeczywistości przy udziale wielu zmysłów. Opiera się na 3 rodzajach poznania: -bezpośrednim, -pośrednim -polisensorycznym Zasada Przystępności czyli stopniowania trudności. dostosowanie metod nauczania doboru treści form organizacyjnych do poziomu umysłowego uczniów w ten sposób by umożliwić w maksymalnym stopniu ich samodzielną pracę. W nauczaniu należy przechodzić od: od tego co jest dla ucznia bliskiedo tego co dalsze, od co łatwiejszedo co trudniejsze, co znanedo tego co nie znane. T. Lewowickinależy uwzględniać różnice w tempie pracy w stopniu zaawansowania w nauce poszczególnych uczniów.