Choroby wewnętrzne
W4 10.12.2006
Gospodarka wapniowa
Ca - calcium
Osoba ważąca 70 kg ma około 1 kg czystego wapnia.
Z 1 kg wapnia - 99% wapnia znajduje się w strukturach kostnych natomiast 1% wapnia, krąży w surowicy krwi (poza strukturami kostnymi). Ten 1% odgrywa szalenie ważną role w organizmie.
Funkcje wapnia
Odgrywa rolę w krzepnięciu krwi - jony wapnia stanowią IV osoczowy czynnik krzepnięcia krwi.
Istotne funkcje życiowe zależą od wapnia
Wapń do organizmu dostaje się z pożywieniem. Wchłanianie wapnia odbywa się w jelitach i wymaga udziału trzech hormonów:
Parathormon PTH
Kalcytonina
Aktywna Vitamina D3
Od aktywnej witaminy D3(OH)2 zależy wchłanianie wapnia w układzie pokarmowym. Aktywna Vitamina D3 podnosi poziom wapnia w surowicy (zwiększa pulę wapnia w surowicy krwi). Deficyt aktywnej witaminy D3 - zaburzenia wchłaniania wapnia.
Parathormon powoduje zwiększenie wapnia w surowicy krwi.
Kalcytonina - powoduje przesunięcie wapnia z surowicy krwi do kości
Synteza aktywnej Witaminy D3
Synteza Witaminy D3 odbywa się w skórze pod wpływem promieniowania ultrafioletowego Prekursor Vit. D3 uwalniany jest do krwi i wraz z nią dostaje się do wątroby gdzie zostaje przyłączona grupa - OH w pozycji 25 C. Powstaje związek nie aktywny, który dalej z wątroby dostaje się do nerek. W nerkach odbywa się ostateczne formowanie Vit. D3 - zostaje doczepiona kolejna grupa -OH do 1C i powstaje aktywny związek 1,25 D3(OH)2.
Kalcytonina - produkowana przez przytarczyce. Zwiększa ilość wapnia w surowicy krwi poprzez uwalnianie jej z kości
Kości zbudowane są ze struktur beleczkowatych, dzięki takiej budowie amortyzowana są obciążenia.
W kości odbywa się stały, aktywny proces niszczenia starej i tworzenia nowej kości.
W kościach znajdują się specjalne komórki które odpowiadają za budowę i niszczenie kości.
Osteoklasty - komórki odpowiedzialne za niszczenie kości (pożerają tkankę kostną przygotowując podłoże do tworzenia nowych kości). Stymulatorem osteoklastów jest Parathormon.
Osteoblasty, komórki odpowiedzialne za budowę nowych kości. Osteoblasty przekształcają się w Osteocyty - to z nich powstaje tkanka kostna.
Do 18 roku życia w organizmie dominuje proces budowy, tworzenia nowych kości.
Od 18 do 35 roku życia okres konsolidacji - równowagi.
Po 35 roku życia rozpoczyna się okres inwolucji (zaniku). Przewaga niszczenia nad budową nowych kości.
Szybkość okresu inwolucji jest osobliwie zmienna. Inwolucja pociąga za sobą określone konsekwencje.
Osteoporoza - sytuacja gdy ubywa tkanki kostnej (przewaga niszczenia nad budową), deficyt wapniowej tkanki kostnej; zmiany ilościowe.
Osteomalacja - zaburzenia, zmiany jakościowe w tkance kostnej (krzywica).
Jednym z objawów krzywicy są wygięte nogi - tkanka kostna jest miękka ponieważ pozbawiona jest związków wapniowych.
W osteoporozie:
Tkanka kostna niepełnowartościowa największe niebezpieczeństwo to złamania kości w sytuacji gdy pełnowartościowe kości by sobie z tym poradziły.
Szczególnie wrażliwe miejsca na złamania:
Przedramię - nadgarstek
Złamanie szyjki kości udowej
Dramatyczne konsekwencje związane również z kręgosłupem - patologiczne złamania trzonów kręgosłupa. Dają dolegliwości bólowe, ograniczona motoryka.
W osteoporozie znaczenie odgrywa:
Tło genetyczne
Płeć -w gorszej sytuacji kobiety.
Około 50 roku życia sytuacja pogarsza się ponieważ obniża się poziom estrogenów, okres klimakterium - dramatyczne zmiany w strukturach kostnych.
Styl życia - brak aktywności fizycznej (100% czynnik ryzyka)
Stosowane leki - szalenie niekorzystnie na jakość tkanki kostnej wpływają hormony kory nadnerczy, szczególnie narażeni są chorzy ze sterydoterapią ogólną (Gościec pierwotnie postępujący; wrzodziejące zapalenie jelita grubego - trzeba liczyć się z konsekwencją dla tkanki kostnej. Chorzy u których można odejść od sterydoterpii ogólnej - astma oskrzelowa, przewlekły bronchit).
Diagnostyka osteoporozy:
Wykonanie zdjęcia RTG (zaawansowane zmiany)
Densytometria - badanie gęstości tkanki kostnej (stopień gęstości) BMD.
Diagnozowanie jest rzeczą trudną, densytometria jest tylko badaniem pomocniczym.
Zapobiegania:
Aktywność fizyczna
Zapewnienie odpowiedniej podaży wapnia egzogennego.
Leki: Kalcytonina - w formie kropli donosowych i zastrzyków. Niestety efekt działania jest mało zadowalający. Ma umiarkowane działanie p/bólowe, powoduje nieprzyjemne uczucie gorąca.
Na dzień dzisiejszy największą nadzieję wiąże się z bisfosfonianami, bifosfonianami (Fosamax). Ich mechanizm działania polega na utrudnianiu niszczenia tkanki kostnej. Leki te zażywa się na czczo w pozycji stojącej lub siedzącej popijając szklanką wody. Nie wolno się położyć przez 1 godzinę po zażyciu aby zapobiec refleksowi (może powodowa owrzodzenie przełyku).
Dramatyczny spadek poziomu wapnia - Tężyczka
Objawy:
Utrata przytomności
Kurcze mięśniowe
Charakterystyczne ułożenie dłoni tzw. ręka położnika
8-10 mg% poziom Ca
Zaburzenia gospodarki węglowodanowej
Glukoza - podstawowy materiał energetyczny.
Glukoza dostaje się do naszych komórek dzięki insulinie i tam jest spalana.
Hormon insulina produkowany jest w trzustce w komórkach Langerchansa.
Komórki, które nie potrzebują insuliny do penetracji glukozy:
tkanka mózgowa (nie potrzebuje dodatkowych czynników)
erytrocyty (potrzebują bezwzględnie szybkiej podaży glukozy)
nadnercza
Większość komórek wymaga jednak udziału insuliny do przyswajania glukozy.
Za produkcję insuliny odpowiedzialna jest trzustka
Cukrzyca typu I - cukrzyca insulinozależna, młodzieńcza
Spowodowana jest całkowitym ustaniem wytwarzania insuliny; bezwzględny deficyt insuliny.
Zniszczenie komórek tzw. wysp trzustkowych spowodowane przez wady genetyczne, wirusowe zakażenie, szczególnie wirus zapalenia płuc; wirus powodujący świnkę (szczepienie na świnkę z urzędu) wskutek czego zanika możliwość wytwarzania insuliny.
Cukrzyca typu II; cukrzyca insulnioniezależna
Względny niedobór insuliny
Ujawnia się głównie u osób otyłych i starszych.
Kryteria rozpoznania cukrzycy:
Glikemia, poziom cukru na czczo przekracza 126mg %; 100-126mg% stan przedcukrzycowy
Glikemia po posiłkowa 200mg%
Krzywa cukrzycowa - kryteria wykonywania (kobiety ciężarne z urzędu)
Jednorazowe podanie glukozy, obciążenie 75g glukozy. Wykonuje się 1 oznaczenie po 2 godzinach - przekracza 200 mg%
Cukromocz - wymaga wyjaśnienia (Jeśli występuje to jest to patologia)
Powikłania cukrzycy:
Ostre:
Ekstremalne obniżenie od należnych norm - spadek poniżej 50mg%
Objawy kliniczne: złe samopoczucie, głód, chory zlany zimnym potem, niepokój, mrowienie, drżenie rąk, zaburzenia widzenia, senność, utrata świadomości.
Śpiączka hypoglikemiczna - hypoglikmia
Interwencja natychmiastowa: jeśli chory przytomny podanie glukozy doustnie; jeśli nieprzytomny - stężona glukoza dożylnie. Szybkie przecukrzenie krwi.
Śpiączka hyperglikemiczne - chory ma za dużo cukru.
Skrajane odwodnienie; deficyt elektrolitów.
Postępowanie: nawodnienie chorego, podanie soli fizjologicznej.
Przewlekłe:
zmiany naczyniowe (angiopatiacukrzycowa)
neuropatia cukrzycowa
retinopatia
polineuropatia
zaburzenia OUN
Parametry laboratoryjne
wsteczne określenie czy chory był dobrze leczony
Hemoglobina glikowana - 6,5% z ogólnej puli hemoglobiny.
® 2006 AŁ