Aleksander Fredro
( 1793 - 1876 )
„Przez rozum do serca”
Aleksander Fredro urodził się w 20 IV 1793 roku w Suruchowie k/Jarosławia (zabór austriacki) w zubożałej rodzinie szlacheckiej, która dzięki gospodarności ojca - Jana i hrabiny Marianny Dębińskiej wzbogaciła się i uzyskała austriacki tytuł hrabiowski. Fredro kształcił się w domu, był samoukiem. Miał 6 braci i 3 siostry. W 1809 r. na ochotnika wstąpił do szeregów dowodzonych przez księcia Józefa Poniatowskiego i wziął udział w wyprawie Napoleona na Moskwę. Za bohaterską postawę otrzymał krzyż Virtuti Militari oraz order Legii Honorowej. Doświadczenia wojenne przedstawił w pamiętniku "Trzy po trzy" oraz kilku komediach, m.in. w "Damach i huzarach". W 1820 zmarł ojciec Fredry - Jan. W 1828 r. Fredro w wieku 35 lat poślubił Zofię Skarbkową. W powstaniu listopadowym udziału nie wziął, ponieważ miał do niego stosunek niechętny. Jednakże uczuciom patriotycznym dał wyraz w pracach Obywatelskiego Komitetu Pomocy dla Powstania, który został utworzony we Lwowie. W latach 1832 - 1848 brał czynny udział w życiu polityczno-społecznym Galicji, pełniąc liczne funkcje w reprezentacjach samorządowych i rządowych, m.in. w Sejmie Stanowym.
Fredro nie pisał regularnie: były okresy płodne i okresy milczenia. Najdłuższą przerwę spowodowało poczucie rozminięcia się z romantyzmem emigracyjnym i ostra krytyka dzieł pisarza przez romantyków. S. Goszczyński zarzucał pisarzowi kosmopolityzm i nie dopatrzył się w jego twórczości ducha narodowego. W latach 1818 - 1835 powstały takie dzieła Fredry, jak "Pan Geldhab", "Mąż i żona", "Cudzoziemczyzna", "Pan Jowialski", "Śluby panieńskie", "Zemsta", "Dożywocie". W okresie milczenia Fredro pisał niewiele i nic nie publikował. Drugi okres twórczy to lata 1855 - 1868. Powstają wówczas takie sztuki, jak "Wielki człowiek do małych interesów", "Co tu kłopotu!", "Ożenić się nie mogę", "Rewolwer", "Godzien litości". W utworach tych poeta położył nacisk na bogacenie się ludzi reprezentujących nowe społeczne siły oraz zmienił technikę komponowania postaci. Fredro był także twórcą poematów, bajek ("Paweł i Gaweł", "Małpa w kąpieli"), opowiadań i aforyzmów. W swoich komediach głosił kult miłości "przez rozum do serca". Był zwolennikiem wolnej, stałej miłości którą trzeba sobie wywalczyć.
Zmarł 15 VII 1876, w okresie, gdy wyrosło nowe pokolenie, które mało go znało. Hołd jego talentowi oddali jednak potomni. Sztuki Fredry, często wystawiane, zyskały dużą popularność. Prochy ich twórcy spoczywają w kościele w Rudkach koło Lwowa, dawniej posiadłości Fredry.