4. Nieprzystosowanie społeczne dzieci i młodzieży.
Nieprzystosowanie społ. to zachowania, które pozostają w jaskrawej sprzeczności z powszechnie uznawanymi normami i oczekiwaniami społ. Są to, więc wszelkie negatywne i nieadekwatne reakcje jednostek na wymogi i nakazy zawarte w przypisanych im konstruktywnych rolach społ. Wg L. Pytki
Grupy definicji nieprzystosowania społ..
definicje objawowe- nieprzystosowanie społ. określa się poprzez odwołanie się do jego podst. I specyficznych objawów, albo elementarnych wskaźników wskaźników charakterze behawioralnym.
Definicje teoretyczne- oprócz charakterystyki symptomatologicznej angażuje się pewne pojęcia teoretyczne, wynikające z ogólnej teori przystosowania lub normalnego funkcjonowania społ. Jednostki (np. motywacja postawy, role społ.)
definicje operacyjne- wskazuje się w nich nie tylko na symptomy danego zjawiska, ale przede wszystkim na sposoby jego pomiaru, odsyłając jednocześnie do konkretnego narzędzia pomiarowego.
Definicje utylitarne- ujmując nieprzystosowanie społ. Od strony pewnej bezradności środowiska wych. Wobec jednostki sprawiającej mu trudności wychowawcze oraz „ niedostosowania” tego środowiska do potrzeb i aspiracji oraz poziomu rozwoju dziecka oznaczonego jako” zaburzone” wobec którego należy zastosować „ specjalne metody i środki”.
Wspólnym elementem różnodyscyplinarnych def. nieprzystosowania społ. Jest przekonanie, że zjawiskami wskazującymi na nieprzystosowanie społ. młodzieży, są te jej zachowania, które pozostają w sprzeczności z powszechnie uznawanymi normami, wartościami wartościami oczekiwaniami. Negatywnymi konsekwencjami tych zachowań w skali makrospoł. Są zaburzenia funkcjonowania systemu społ. Natomiast w skali mikrospoł. - zagrożenia bezpieczeństwa fizycznego psych. poszczególnych jednostek.
Najczęstsze wskaźniki nieprzystosowania społ. Dzieci i młodzieży to:
- zachowania antagonistyczno- destruktywne
- negatywne i nieadekwatne reakcje na wymagania i nakazy zawarte w przypisanych rolach społ.
Objawy nieprzystosowania:
- nadużywanie alkoholu
- uzależnienie lekowe
- toksykomania
- samobójstwa i zamachy samobójcze
- prostytucja
- ucieczki z domu
- wagary
- pasożytnictwo społ.
- uczestnictwo w gangach podkulturowych
- notoryczne kłamstwa
- wulgarność
- lenistwo szkolne
- nieprzestrzeganie wew. Zarządzeń i przepisów szkoły
- zaburzenia koncentracji uwagi
Objawy wg. Pytki:
- notoryczne kłamstwa
- wagary
- alkoholizowanie się
- ucieczki z domu
- kradzieże
- niekonwencjonalne zachowania seksualne
- agresja antyspołeczna i autoagresja
Stadia (wg. Cz. Czapówa)
I - cechuje się wystąpieniem u jednostki poczucia odtrącenia. Reakcją może być agresja antyspoł. reakcje negatywne, buntownicze, narastająca wrogośc wobec rodziców i społ.
II- wyraża się utrwaleniem wrogich reakcji wobec osób socjalizująco znaczących znaczących autorytetów. Typowym przejawem tego stadium jest odrzucenie wszelkich form ekspresji wyrażających więź uczuciową z innymi ludźmi. Jednostka zaczyna zaspokajać podst. Potrzeby emocjonalne i społ. poza domem rodzinnym.
III- wiąże się z autonomizowaniem się działalności antyspoł. która zaczyna stanowić samoistne źródło przyjemności i satysfakcji dla jednostki nieprzystosowanej. Najwyraźniej to stadium przejawia się w grupowej działalności antyspoł. prowadzącej do jawnego otwartego konfliktu z obyczajem, moralnością lub prawem.
Typologia (wg. Czapówa)
Zwichnięta socjalizacja- czynnikiem dominującym i warunkującym są niedostatki w zakresie socjalizacji dziecka
Demoralizacja- dziecko prawidłowo zsocjalizowane dostaje się pod wpływy innej obyczajowości i kultury, niż ta w jakiej było wychowane.
Socjalizacja podkulturowa- odmiana nieprzystosowania społ. z uwagi na związek jednostki z wartościami normami podkultury pozostającej w opozycji do kultury szerszej, zbiorowości społ. socjalizacja dziecka przebiega prawidłowo popada ono jednak w konflikt z normami ogólnospoł. Z powodu identyfikacji z własną podst. grupą respektującą normy podkulturowe.
6. Pedagogika resocjalizacyjna.
Pedagogika resocjalizacyjna jest dyscypliną teoretyczną i praktyczną zajmującą się wychowaniem osób z zaburzeniami w procesie socjalizacji, kategorią osób, która z rozmaitych powodów wykazuje objawy nieprzystosowania i wykolejenia społecznego, paraprzęstępczości i przestępczości. A więc interesuję się osobami, wobec których zarówno proces socjalizacji jak i wychowania nie powiódł się, dlatego jednostka nie przystosowana społecznie bywa postrzegana jako odchylająca się od normy a jej odchylenia są nie korzystne dla niej samej lub dla społeczeństwa (grupy społecznej w której się socjalizuje) jednym słowem jednostka wadliwie zsocjalizowane lub wychowana przejawia wiele zachowań uznawanych za niewłaściwe, niepożądane lub wręcz szkodliwe w sensie społecznym lub indywidualnym np. bywa nadmiernie agresywna, przejawia skłonności samobójcze do izolowania się, uzależnień. Jedną z głównych przedstawicielek pedagogiki resocjalizacyjnej jest Maria Grzegorzewska.
Cele pedagogiki resocjalizacyjnej:
- uspołecznienie: zachowanie interesów grupy społecznej, wyraża się poprzez eliminowanie egoizmu
- swobodny rozwój osobowości manifestujący się aktywnością twórczą oraz zanikanie dewiacji
Zadania pedagogiki reso.:
- wyeliminowanie czynników, które wywołują zaburzenia stanu osobowości
- naprawienie stanów osobowości (usunięcie negatywnych zmian w osobowości)
- utrwalenie uzyskanych w powyższych dwóch zakresach rezultatów resocjalizacji
Przedmiot pedagogiki resocjalizacyjnej:
Przedmiotem jest nie tylko wąsko rozumiane wychowanie korygujące niedostatki socjalizacji osób nieprzystosowanych społ. ale i szersza działalność obejmująca:
- opiekę resocjalizacyjną (zaspokaja potrzeby)
- wychowanie resocjalizujące
- terapię (leczenie dysfunkcji)
Działy pedagogiki resocjalizacyjnej
Teleologia wychowania (co osiągać, jakie są cele)
Teoria wychowania ( w jaki sposób to osiągać, jakie wykorzystać zależności)
Metodyka wychowania (jakimi środkami osiągać zamierzone cele)