Kierunek - ADMINISTRACJA rok I

Przedmiot 25: Podstawy psychologii

Temat 5: OSOBOWOŚĆ

Realizujący przedmiot (Instytut Organizacji i Zarządzania):

dr Agnieszka Szołtek

mgr Izabela Wiciak tel. [phone]

mgr Anna Królikowska tel. [phone]

mgr Agnieszka Bonus-Dzięgo tel. [phone]

mgr Anna Zubrzycka tel. [phone]

Zagadnienia do realizacji:

1. Składniki osobowości wpływając na zachowanie człowieka.

2. Dopasowanie zawodowe jako wynik samopoznania.

OSOBOWOŚĆ:

• charakterystyczny, względnie stały sposób reagowania jednostki na środowisko społeczno - przyrodnicze, a także sposób wchodzenia z nim w interakcje.

• zbiór względnie stałych, charakterystycznych dla danej jednostki cech i właściwości, które wyznaczają jej zachowania i pozwalają odróżnić ją od innych;

Podłożem są zadatki anatomiczno-fizjologiczne organizmu warunkujące możliwość takiego
a nie innego poznania świata i tworzenia schematów percepcyjnych, intelektualnych
i emocjonalno-społecznych.

Dojrzała osobowość - układ trwałych właściwości charakterystycznych dla danej jednostki.

Czynniki wpływające na kształtowanie się osobowości człowieka

1.Środowisko - biologiczne:

• role społeczne,

• osoby znaczące,

• przyjmowanie wzorów na drodze:

- empatii,

- naśladownictwa,

- modelowania,

- identyfikacji.

2.Wpływ kultury na kształtowanie się osobowości.

3.. Rola oddziaływań wychowawczych w kształtowaniu osobowości:

• wychowanie zamierzone

• wychowanie niezamierzone.

Składniki osobowości wpływające na zachowanie człowieka.

• Temperament - zespół najbardziej stałych właściwości psychicznych organizmu, przejawiających się w reakcjach emocjonalnych i motoryce. Jest on uzależniony od typu układu nerwowego, który jest wrodzony, ale poddany jest oddziaływaniom środowiska.
  Od temperamentu zależy: to czy człowiek reaguje i jak intensywnie na stosunkowo słaby bodziec (reaktywność), zdolność reagowania na bodźce silne i długotrwałe (wydolność), zdolność do przestawienia się z jednej reakcji na drugą w chwili ustania działania bodźca.

Typy nerwowe wg Pawłowa:

Sangwinik - łatwo dostosowuje się do zmiennych warunków życia, jest pogodny, odporny
na przeciwności życiowe. Cechuje go bogata mimika twarzy i żywa gestykulacja.

Flegmatyk - jego reakcje są powolne, wskazuje niechęć do zmian warunków życia. Potrafi pracować bardzo wytrwale. Na ogół nie uzewnętrznia swoich uczuć.

Choleryk - Przejawia dużą energię życiową przy jednoczesnym braku opanowania, gwałtowny, wybuchowy.

Melancholik - jest bierny, zahamowany i powolny. Źle znosi silne pobudzenie zewnętrzne, które stanowi dla niego źródło zaburzeń nerwowych.

• Zdolności i uzdolnienia- zdolności - właściwości psychiczne warunkujące pomyślne rezultaty działania. Rozwijają się pod wpływem określonych zadatków fizjologiczno-anatomicznych. Wrodzone zadatki wpływają na rozwój zdolności, ale ich
  nie wyznaczają.

Uzdolnienia - zespół zdolności umożliwiający wyjątkowa skuteczne działania w danej dziedzinie.

Talent - wyższy stopień uzdolnień - najbardziej korzystne połączenie uzdolnień umożliwiające twórcze wykonywanie jakiejś działalności.

• Inteligencja- Zespół zdolności umysłowych umożliwiających jednostce sprawne korzystanie z nabytej wiedzy oraz skuteczne zachowanie się wobec nowych zadań
  i sytuacji. Badacze wyróżniają następujące rodzaje inteligencji: logiczno-matematyczna, lingwistyczna, muzyczna, przestrzenna, interpersonalna, emocjonalna

• Potrzeby - to zaburzenie równowagi między organizmem a otoczeniem; wynikają często z braku czegoś co sprawia, że organizm nie może normalnie funkcjonować.

Można dokonać różnego podziału potrzeb, najczęściej mówi się o potrzebach pierwotnych (biologiczne), wtórnych ( psychicznych). Można też dokonać innego podziału na potrzeby:fizjologiczne, potrzeby bezpieczeństwa, potrzeba kontaktu emocjonalnego, potrzeba akceptacji, potrzeba uznania, potrzeba sukcesu, potrzeba poznawcza.

Piramida potrzeb Maslowa

W 1954 roku Abraham Maslow opracował teorię potrzeb, która stanowiła źródło inspiracji dla wielu innych autorów. Postawił on hipotezę, że człowiek w swoim działaniu dąży do zaspokojenia zespołu potrzeb, zaś potrzeby te tworzą logiczną hierarchię rozpoczynającą się od potrzeb niższego stopnia, których zaspokojenie redukuje niedobory w systemie fizjologicznym (potrzeba pożywienia i wody), a kończącą się wyższego stopnia potrzebami osobistymi i abstrakcyjnymi.

Hierarchia potrzeb:

1. Potrzeby fizjologiczne (pragnienie, głód, posiłek);
2. Potrzeby bezpieczeństwa;
3. Potrzeby społeczne (przyjaźń, miłość);
4. Potrzeby szacunku;
5. Potrzeby samorealizacji.

Maslow był przekonany, że potrzeby wyższego stopnia mogą się pojawić tylko wtedy, gdy są zaspokojone potrzeby niższego stopnia. Oprócz wymienionych pięciu potrzeb, Maslow wyróżnił również tzw. potrzeby dodatkowe. Przez potrzeby dodatkowe należy rozumieć takie, które mogą ujawniać się tylko u niektórych ludzi. Dla przykładu mogą to być potrzeby wiedzy, czy też potrzeby estetyczne. Zdaniem Maslowa trudno jest o nich cokolwiek powiedzieć, gdyż nie zostały jeszcze dogłębnie poznane, ale można próbować wiązać je z potrzebami samorealizacji.

Zachowanie człowieka według teorii potrzeb określone jest przez dwa prawa: prawo homeostazy i prawo wzmocnienia. Pierwsze z nich mówi o dążeniu do równowagi potrzeb niższego rzędu. Oznacza to, że niezaspokojenie potrzeb niższego rzędu będzie naruszać ustaloną równowagę organizmu człowieka, zaś ich zaspokojenie będzie tę równowagę przywracać i stan napięcia zniknie. Z kolei do potrzeb wyższego rzędu ma zastosowanie prawo wzmocnienia. Według tego prawa zaspokojenie wyższych potrzeb nie powoduje ich zaniku, lecz wręcz przeciwnie, człowiek odczuwa je jako przyjemne i będzie dążył
do ich wzmocnienia.

Struktura występowania określonych potrzeb związana jest z osobowością człowieka. Wraz z rozwojem osobowości zauważa się większą motywację do zaspokajania potrzeb wyższego rzędu.

• Postawy- sposoby zachowania się wobec przedmiotów, osób i sytuacji, gotowość
  do działania w określony sposób, względnie trwała organizacja wiedzy, przekonań, uczuć, motywów.

Postawa wyraża się w działaniu jak też i braku działania.

• Charakter- to ogólne postawy warunkujące stosunek człowieka do innych ludzi,
  o pracy i do siebie samego, powiązane w zwartą całość. Ważną cechą charakteru jest stałość-, czyli konsekwentne postępowanie.

• Obraz samego siebie - na obraz ten składa się samoocena czyli ocena siebie
  i własnych możliwości w porównaniu z innymi ludźmi. Czynnikami które wpływają na obraz samego siebie są: własny wygląd i fizyczne właściwości, umiejętności, uzdolnienia, potrzeby i postawy, pozycja wśród ludzi.

Samoocena nie zawsze jest prawidłowa - bywa że przeceniamy swoje możliwości
lub ich niedoceniamy

Literatura:

• Przetacznik - Gierowska M., Makiełło - Jarża G.: Podstawy psychologii ogólnej,
  W-wa 1989.

• Argyle M.: Psychologia stosunków międzyludzkich. W-wa 1989

• Seligman M. E. P.: Optymizmu można się nauczyć. Jak zmienić swoje myślenie
  i swoje życie. Poznań 1993

• Hirsh S. Kummeron J.: Typy życiowe czyli opis i rozpoznanie charakterów osób
  

---