SPRZEDAŻ sprzedaż (emptio-venditio) :
- sprzedawca zobowiązuje się do przeniesienia własności rzeczy i wydania rzeczy , a kupujący do zapłaty ceny i odebrania rzeczy
- forma pisemna (ad probationem) - przy wartości większej niż 2 000 zł
- forma notarialna - sprzedaż nieruchomości , użytkowanie wieczyste , spadek
- minimalny consensus - strony , przedmiot sprzedaży , cena 1. Ceny :
- cena sztywna - wyłączająca swobodę stron w jej ustalaniu
- cena maksymalna - nie można ustalić ceny większej od reglamentowanej
- cena minimalna - nie można ustalić ceny niższej od reglamentowanej
- ceny urzędowe - ustalane przez organy państwowe na oznaczone towary
- ceny regulowane - ustalane przez sprzedawców lub ich zrzeszenia na podstawie zasad określonych przez organy państwowe - ceny wynikowe
- ceny umowne - ustalane w drodze uzgodnienia przez strony zawierające umowę 2. Rękojmia :
- zasada negatywnego interesu umownego
- odpowiedzialność za wady fizyczne lub prawne na zasadzie ryzyka obciążające sprzedawcę
- akt staranności - kupujący powinien zawiadomić sprzedawcę o zaistnieniu wady (1 miesiąc wady fizyczne)
- kupujący może : odstąpić od umowy żądać obniżenia ceny , dostarczenia rzeczy wolnych od wad , usunięcia wady
Odpowiedzialność odszkodowawcza:
- niezależnie od uprawnień z tytułu rękojmi kupujący może żądać odszkodowania za szkody wyrządzone wadami rzeczy , tzw. odpowiedzialność za produkt
Gwarancja :
- na zasadzie ryzyka
- zobowiązanie gwaranta (sprzedawcy, wytwórcy) do spełnienia odpowiednich świadczeń na wypadek , gdyby w oznaczonym terminie (okres gwarancyjny ) ujawniły się wady fizyczne rzeczy sprzedanej
- udzielanie gwarancji jest dobrowolne - na podstawie czynności prawnej , np. w umowie
- wymagane jest wręczenie dokumentu gwarancyjnego określającego treść gwarancji
- pozwala dochodzić uprawnień od producenta ( w odróżnieniu od rękojmi)
- uprawnienia : usunięcie wad lub dostarczanie rzeczy wolnej od wad (decyduje gwarant o wyborze)
Szczególne rodzaje sprzedaży :
a) sprzedaż na raty
- strony : prowadzący przedsiębiorstwo (sprzedawca) i osoba fizyczna (kupujący)
- przedmiotem umowy jest rzecz ruchoma nabyta na własne potrzeby kupującego
- cena płatna w ratach
- rzecz sprzedana ma być wydana przed całkowitym zapłaceniem ceny
- termin płatności rat zastrzeżony na korzyść dłużnika
b) sprzedaż z zastrzeżeniem własności rzeczy sprzedanej
- sprzedawca zastrzega sobie własność rzeczy aż do uiszczenia ceny przez kupującego
- jeżeli nie uiści ceny : odebranie rzeczy , żądanie wynagrodzenia za używanie lub uszkodzenie rzeczy
c) sprzedaż na próbę albo z zastrzeżeniem zbadania rzeczy
- warunek zawieszający - że kupujący uzna przedmiot sprzedaży za dobry d) sprzedaż z zastrzeżeniem prawa odkupu
- celem sprzedaż powrotna rzeczy sprzedającemu (zwrot ceny i nakładów) - po upływie terminu e) prawo pierwokupu
- pierwszeństwo kupna oznaczonej rzeczy , gdyby właściciel zawarł umowę sprzedaży z innym podmiotem
- sprzedający osobie trzeciej musi zawiadomić uprawnionego o zamiarze sprzedaży 6. Inne rodzaje sprzedaży :
- sprzedaż prenumeracyjna (abonamentowa)
- sprzedaż wg wzoru
- sprzedaż na zamówienie
- sprzedaż wysyłkowa
- sprzedaż na przedpłatę
- sprzedaż licytacyjna
- sprzedaż obnośna (pozasklepowa)
ZAMIANA - umowa , w której każda ze stron zobowiązuje się do przeniesienia na drugą stronę własności rzeczy w zamian za zobowiązanie się do przeniesienia innej własności rzeczy (do ut des)
- umowa konsensualna , odpłatna , wzajemna
DAROWIZNA - strony : darczyńca i obdarowany
- zobowiązanie darczyńcy do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swojego majątku
- oświadczenie darczyńcy powinno być złożone w formie aktu notarialnego
- oświadczenie obdarowanego w dowolnej formie (nawet milczące przyjęcie darowizny)
- polecenie - nałożony na obdarowanego obowiązek oznaczonego działania lub zaniechania
- dopuszczalne odwołanie darowizny w razie rażącej niewdzięczności obdarowanego
- odwołanie w razie pogorszenia sytuacji majątkowej po zawarciu umowy a przed jej wykonaniem
- popadnięcie darczyńcy w niedostatek po wykonaniu umowy nie daje podstawy jej odwołania , lecz może żądać od obdarowanego środków utrzymania
KONTRAKTACJA - strony : producent rolny i kontraktujący
- producent : zobowiązanie do wytworzenia i dostarczenia kontraktującemu oznaczonej ilości produktów rolnych określonego rodzaju w oznaczonym terminie
- kontraktujący : odebranie w umówionym terminie i zapłacenie ceny
NAJEM - strony : wynajmujący i najemca
- wynajmujący : zobowiązuje się oddać rzecz najemcy do używania na oznaczony lub nieoznaczony czas
- najemca : zobowiązuje się płacić wynajmującemu umówiony czynsz
- najemca może korzystać z rzeczy , ale nie może pobierać z niej pożytków
- jeżeli czas oznaczony : strony nie mogą zastrzec możliwości wcześniejszego rozwiązania za wypowiedzeniem
- wynajmujący : obowiązek utrzymywania rzeczy w należytym stanie i zapewnienia spokojnego używania
- najemca : może bez zgody wynajmującego oddać rzecz w podnajmem lub bezpłatne używanie
- przez zbycie rzeczy nabywca wchodzi w prawa i obowiązki zbywcy wobec rzeczy
- zakończenie najmu :
- nadejście terminu końcowego
- wypowiedzenie przez każdą ze stron z zachowaniem terminów umownych
- wypowiedzenie bez zachowania terminów wypowiedzenia - w skutek kwalifikowanego naruszenia obowiązków
- obowiązek zwrócenia rzeczy w stanie nie pogorszonym
- maksymalny termin związania - 10 lat
DZIERŻAWA - strony : wydzierżawiający i dzierżawca
- wydzierżawiający : zobowiązuje się do oddania dzierżawcy rzeczy lub prawa do używania i pobierania pożytków na czas oznaczony lub nieoznaczony
- dzierżawca - zobowiązuje się płacić wydzierżawiającemu czynsz
- maksymalny termin związania - 30 lat
- dzierżawca zobowiązany jest do dokonywania wszelkich napraw niezbędnych do zachowania przedmiotu dzierżawcy w stanie nie pogorszonym ( ze względu na możliwość pobierania pożytków)
- dzierżawca nie może oddać przedmiotu w poddzierżawę bez zgody wydzierżawiającego
- czynsz płatny półrocznie z dołu ( ze względu na to , że środki otrzymuje z pobranych pożytków)
- po ustaniu obowiązek zwrotu przedmiotu w stanie , w jakim powinien się znajdować przy prowadzeniu prawidłowej gospodarki
UŻYCZENIE - strony : użyczający i biorący w użyczenie
- użyczający zobowiązuje się zezwolić biorącemu w użyczenie przez czas oznaczony lub nieoznaczony na bezpłatne używanie oddanej mu w tym celu rzeczy ,
- skonstruowane jak umowa realna - dochodzi do skutku po wydaniu rzeczy
- użyczający powinien jedynie znosić to , że biorący w użyczenie używa rzeczy już mu wydanej
- biorący w użyczenie powinien używać rzeczy zgodnie z jej przeznaczeniem i właściwościami i nie używać jej
- ustanie użyczenia :
- upływ terminu określonego w umowie
- rzecz jest niewłaściwie używana
- rzecz została bezpodstawnie użyczona osobie trzeciej
- stała się potrzebna użyczającemu
- biorący w użyczenie powinien oddać rzecz w stanie nie pogorszonym
LEASING - strony : leasingodawca i leasingobiorca 1. Leasing finansowany (kapitałowy)
- leasingodawca zobowiązuje się oddać leasingobiorcy do używania lub pobierania pożytków rzecz zakupioną od osoby trzeciej na czas oznaczony
- leasingobiorca zobowiązuje się zapłacić leasingodawcy w oznaczonych częściach (ratach) sumę pieniędzy odpowiadającą przynajmniej wartości rzeczy w chwili jej zakupu od osoby trzeciej oraz prowizję , premię za zwiększone ryzyko i koszty operacyjne leasingu , z odsetkami
- leasingodawca zobowiązany jest znosić używanie i pobieranie pożytków ze swojej rzeczy
- leasingobiorca ma obowiązek utrzymywania rzeczy i ponoszenia wszelkich ciężarów
- można zastrzec w umowie opcję zakupu po spłaceniu wszystkich rat leasingowych 2. Leasing operacyjny (bieżący)
- leasingodawca nabywa lub wytwarza rzecz , którą oddaje leasingobiorcy do używania lub do używania i pobierania z niej pożytków
- zastrzega się w umowie , że rzecz będzie oddawana w leasing wielu kolejnym leasingobiorcą , dlatego leasingobiorca otrzymuje rzecz na czas krótszy od okresu jej gospodarczej używalności (3 lata)
- leasingodawca zainteresowany jest utrzymaniem rzeczy w należytym stanie , dlatego sprawuje ścisłą nad nią kontrolę , sam ponosi koszty utrzymania , napraw , ubezpieczenia , podatki
- nie dopuszcza opcji zakupu (ewentualnie pierwokupu)
ZLECENIE - strony : dający zlecenie i przyjmujący zlecenie
- zobowiązanie przyjmującego zlecenie do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie
- przyjmujący zlecenie :
- świadczenie określonych czynności prawnych
- samodzielne organizowanie działań
- nie odpowiada czy rezultat zostanie osiągnięty - ma dołożyć jedynie należytej staranności
- zastępstwo (pełnomocnictwo) bezpośrednie - w imieniu zleceniodawcy i na jego rachunek
- zastępstwo pośrednie - we własnym imieniu i na rachunek zleceniobiorcy
- pełnomocnictwo nie jest potrzebne - w braku odmiennej umowy zlecenie obejmuje umocowanie
- umowa może być odpłatna lub nieodpłatna - domniemanie odpłatności
- forma zawarcia umowy obojętna , chyba że łączy się z pełnomocnictwem , dla którego zastrzeżono formę szczególną
- swoboda sposobu wykonania . lecz zgodnie z przypuszczalnymi intencjami zleceniodawcy
- obowiązek zleceniodawcy do pokrycia wydatków oraz zwolnienia z zaciągniętych zobowiązań
PROWADZENIE CUDZYCH SPRAW BEZ ZLECENIA - prowadzący cudzą sprawę (negotiorum gestor) bez zlecenia (brak podstawy) powinien :
- działać zgodnie z prawdopodobną wolą osoby , której sprawy prowadzi i z korzyścią dla niej
- powinien wydać wszystko co uzyskał dla osoby przy prowadzeniu sprawy
- może żądać :
- zwrotu uzasadnionych wydatków i nakładów
- zwolnienia od zobowiązań
- osoba , której sprawy prowadzono może działanie potwierdzić - wtedy obowiązek wynagrodzenia
UMOWA O DZIEŁO - strony : przyjmujący zlecenie i zamawiający
- przyjmujący zamówienie : zobowiązanie się do wykonania oznaczonego dzieła (w terminie)
- zamawiający : zapłata wynagrodzenia
- wykonanie dzieła : doprowadzenie do rezultatu , określonego i pewnego
- brak oznaczenia terminu w umowie - świadczenie spełnione niezwłocznie po wezwaniu do wykonania
- materiały powinien dostarczyć przyjmujący zamówienie ( ale może być także inaczej)
- niebezpieczeństwo przypadkowej utraty lub uszkodzenia materiału ponosi ten , kto go dostarczył (jednakże obowiązek pieczy)
- przyjmujący zamówienie odpowiada wedle zasad o rękojmi przy sprzedaży
- wynagrodzenie :
- ryczałtowe - określenie z góry wysokości wynagrodzenia (nie przeprowadza się rozliczeń)
- kosztorysowe - obejmuje jedynie zestawienie potrzebnych do wykonania dzieła materiałów i planowanych prac z podaniem cen jednostkowych . Na tej podstawie oblicza się po wykonaniu dzieła należne wynagrodzenie .
UMOWA PRZECHOWANIA - strony : przechowawca i składający do przechowania
- przechowawca zobowiązuje się przechować w stanie nie pogorszonym rzecz ruchomą oddaną mu przez składającego do przechowania (nie może jej używać)
- przedmiotem przechowania tylko rzeczy ruchome oznaczone co do tożsamości
- znaki legitymacyjne - wydawane składającemu jako dowód do odbioru rzeczy
- składający obowiązany jest zwrócić wszelkie wydatki i zwolnić go z zobowiązań (oraz zapłacić wynagrodzenie)
- składający może w każdym czasie żądać zwrotu rzeczy
ODPOWIEDZIALNOŚĆ UTRZYMUJĄCYCH HOTELE I PODOBNE ZAKŁADY - odpowiedzialność zawiązuje się z samym faktem wniesienia rzeczy przez osoby korzystające z usług zakładu
- rzecz wniesiona - powierzona hotelowi lub osobie zatrudnionej albo umieszczona w miejscu przez nich wskazanym lub na ten cel przeznaczonym
- odpowiedzialność na zasadzie ryzyka (niezależnie od winy)
- wyłączenie odpowiedzialności gdy szkoda wynikła :
- z właściwości rzeczy wniesionej
- z winy poszkodowanego
- z siły wyższej
- nie można wyłączyć tej odpowiedzialności przez jednostronne oświadczenie
- prawo ustawowego zastawu na rzeczach - dla zabezpieczenia roszczeń , świadczeń i kosztów (np. rozmów telefonicznych)
UMOWA SKŁADU - strony : składający i przedsiębiorstwo składowe
- przedsiębiorstwo składowe zobowiązuje się do sprawowania pieczy nad złożonymi na skład towarami i zachowania ich w stanie nie pogorszonym (czynności konserwacyjne) z składający do zapłacenia wynagrodzenia
- przedmiotem składu mogą być tylko towary
- obowiązek wydania dowodu składowego i informowanie o stanie przyjętych na skład towarów
- składający zachowuje do towarów dostęp
- wysokość odszkodowania ograniczona do wartości towaru (nie obejmuje utraconych korzyści )
UMOWA AGENCYJNA - strony : przyjmujący zlecenie (agent) i dający zlecenie
- agent zobowiązuje się do stałego i za wynagrodzeniem (prowizja) :
- pośredniczenia w zawieraniu umów danego rodzaju na rzecz drugiej strony
- zawieraniu takich umów w imieniu drugiej strony (wymagane pełnomocnictwo)
- działania agenta nie obejmują zastępstwa pośredniego - we własnym imieniu na własny rachunek
- samodzielność organizowania pracy
UMOWA KOMISU - strony : komisant i komitent
- zobowiązanie komisanta do kupna lub sprzedaży rzeczy ruchomej na rachunek komitenta , lecz w imieniu własnym i za wynagrodzeniem prowizyjnym (zastępstwo pośrednie)
- dwa rodzaje komisu : sprzedaży i kupna
UMOWA PRZEWOZU - zobowiązanie się przewoźnika w zakresie działalności jego przedsiębiorstwa do przewiezienia za wynagrodzeniem osób lub rzeczy 1. Przewóz osób :
- strony : przewoźnik i podróżny
- zawarcie umowy przez nabycie biletu lub zajęcie miejsca (umowa adhezyjna) 2. Przewóz rzeczy :
- strony : przewoźnik i wysyłający (nadawca) lub frachtujący (w prawie morskim)
- zwykle jest to umowa zawierana na rzecz osoby trzeciej , czyli odbiorcy przesyłki
- wymagane złożenie przewoźnikowi listu przewozowego (dane do prawidłowego przewozu)
- konosament - dowód przyjęcia i zobowiązanie wydania ładunku posiadaczowi (transport morski)
UMOWA SPEDYCJI - strony : spedytor i dający zlecenie
- spedytor zobowiązuje się za wynagrodzeniem do wysyłania lub odbioru przesyłki albo dokonania innych usług związanych z przewozem
- są to czynności pomocnicze w stosunku do przewozu rzeczy (faktyczne i prawne)
POŻYCZKA - strony : dający pożyczkę i biorący pożyczkę
- dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego pożyczkę określoną ilość pieniędzy albo rzeczy określonych co do gatunku
- biorący pożyczkę zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości (w terminie umówionym)
- umowa darma lub odpłatna (odsetki)
DEPOZYT NIEPRAWIDŁOWY - przedmiotem mogą być tylko pieniądze lub rzeczy oznaczone co do gatunku
- przechowawca nieprawidłowy nabywa na własność z obowiązkiem zwrotu w takiej samej ilości i jakości
- umowa realna nieodpłatna lub odpłatna (odsetki)
- składający może w każdej chwili żądać zwrotu depozytu
UMOWA KREDYTU - strony : bank i kredytobiorca
- bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę pieniędzy na ustalony cel
- kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z nich na warunkach określonych w umowie , zwrotu kwoty z odsetkami i zapłatę prowizji
- zdolność kredytowa kredytobiorcy - zdolność do spłaty kredytu w terminie (wedle oceny banku)
- żądanie zabezpieczenia wypłacalności :
- żądanie informacji i dokumentów pozwalających ocenić sytuację finansową i gospodarczą
- dodatkowe zabezpieczenie (weksel , prawo odstąpienia)
UMOWA RACHUNKU BANKOWEGO - strony : bank i posiadacz rachunku
- bank zobowiązuje się wobec posiadacza rachunku do przechowywania pieniędzy i przeprowadzania na zlecenie rozliczeń pieniężnych , przez oznaczony lub nieoznaczony czas
- możliwość korzystania przez bank z pieniędzy , lecz obowiązek zwrotu na żądanie posiadacza
- posiadacz rachunku : obowiązek płacenia prowizji i opłat za prowadzenie rachunku
- rodzaje rachunków : bieżący , pomocniczy , lokat terminowych , oszczędnościowy
ZABEZPIECZENIA WIERZYTELNOŚCI 1. Zabezpieczenia rzeczowe :
- zastaw , hipoteka , zastrzeżenie własności rzeczy sprzedanej , kaucja , blokada rachunku bankowego
2. Zabezpieczenia osobiste :
- poręczenie , poręczenie wekslowe (aval) , weksel , gwarancja bankowa , ubezpieczenie , przelew wierzytelności na zabezpieczenie
PORĘCZENIE - poręczyciel zobowiązuje się względem wierzyciela wykonać zobowiązanie na wypadek , gdyby dłużnik zobowiązania nie wykonał
- akcesoryjność - istnienie i rozmiar długu głównego rozstrzyga o istnieniu i rozmiarze długu akcesoryjnego
- poręczyciel odpowiada wobec wierzyciela jak współdłużnik solidarny
- umowa może być zawarta bez zgody a nawet wiedzy dłużnika
- zastrzeżona pod rygorem nieważności zwykła forma pisemna
- oświadczenie poręczyciela powinno wskazywać osobę dłużnika głównego i dług główny
- dług poręczyciela staje się wymagalny , gdy dłużnik opóźni się ze świadczeniem
- jeżeli poręczyciel zaspokoi wierzyciela zostaje zwolniony i wstępuje w prawa zaspokojonego wierzyciela do spełnionego zamiast dłużnika świadczenia
GWARANCJA BANKOWA - strony : gwarant (bank) i beneficjent gwarancji
beneficjent gwarancji (wierzyciel)gwarant (bank) dłużnik - bank zobowiązuje się wobec beneficjenta gwarancji , że w razie niespełnienia świadczenia przez dłużnika wykona świadczenie pieniężne na rzecz beneficjenta (list gwarancyjny)
- bank udziela gwarancji tylko na zlecenie (dłużnika)
- bank pobiera za udzielenie gwarancji prowizję od dłużnika w tytułu umowy zlecenia gwarancji
- bank przez spełnienie świadczenia nie wstępuje w miejsce zaspokojonego wierzyciela
UMOWA RENTY - trwały stosunek zobowiązaniowy jednej strony do świadczeń okresowych w pieniądzu na rzecz drugiej strony
- postać nieodpłatna lub odpłatna
- czas trwania - termin albo zdarzenie wygaśnięcia (np. śmierć)
- płatność miesięczna z góry
- funkcja alimentacyjna o charakterze osobistym
- wymagania formy szczególnej : pisemnej lub aktu notarialnego (bezpłatna renta)
- pozaumowne źródła prawa do renty :
- jednostronne oświadczenie woli (testament , przyrzeczenie publiczne)
- ustawa
- umowy inne niż umowa renty
- modyfikacja (rebus sic stantibus) - każda ze stron , w razie zmiany stosunków , może żądać zmiany wysokości lub czasu trwania renty
- kapitalizacja renty - zasądzenie zamiast renty świadczenia jednorazowego (renta odszkodowawcza)
DOŻYWOCIE - strony : właściciel nieruchomości i nabywca
- właściciel nieruchomości zobowiązuje się przenieść jej własność na nabywcę
- nabywca zobowiązuje się zapewnić zbywcy lub osobie mu bliskiej dożywotniego utrzymania
- wymagana forma aktu notarialnego
- nabywca powinien dostarczać dożywotnikowi