REHABILITACJA KARDIOLOGICZNA
AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA to jakakolwiek aktywność ruchowa ciała z udziałem mięśni szkieletowych, która powoduje wydatek energetyczny wyższy niż w spoczynku.
WYDOLNOŚĆ FIZYCZNA to cecha organizmu, którą określają: wydolność krąż.-oddech., siła i wytrzymałość mięśniowa, skład ciała oraz gibkość; miara jest tu wielkość max. pochłaniania tlenu.
TOLERANCJA WYSIŁKU to zdolność do wykonywania wysiłków fizycznych na określonym poziomie obciążenia; miara jest wartość najwyższego tolerowanego obciążenia wysiłkowego; wyrażona jako MET (wielokrotność wydatku energetycznego w trakcie szczytowego obciążenia w por. do podst. Wartości spoczynkowej lub jako wielkość mocy) lub za pomocą badań ergospirometrycznych (ocena VO2 peak).
Populacja korzystająca z
Rehabilitacji kardiologicznej:
po zawale mięśnia sercowego,
po przezskórnych interwencjach wieńcowych,
po operacji przęsłowania aortalno-wieńcowego,
z wyrównaną niewydolnością serca,
ze stabilną postacią choroby wieńcowej,
po transplantacji serca,
po operacji wad serca,
ze stymulatorem serca,
z kardiowerterem-defibrylatorem,
z nadciśnieniem tętniczym.
Zespół prowadzący rehabilitację kardiologiczną:
Lekarz ze specjalnością z zakresu kardiologii, lekarz specjalista rehabilitacji medycznej, fizjoterapeuci, pielęgniarki, technicy medyczni, psycholog, dietetyk, asystent socjalny, instruktor terapii zajęciowej, organizator czasu wolnego.
Zasady obowiązujące w pracy zespołu:
przeszkolenie z zakresu resuscytacji krąż.-oddech. Oraz podstawowych zasad podtrzymywania życia,
dostępność defibrylatora, zestawu do intubacji oraz leków stosowanych w reanimacji,
dostęp do cykloergometru rowerowego lub/i bieżni ruchomej, systemu do przeprowadzania prób wysiłkowych i monitorowania treningu fizycznego, echokardiografii, elektrokardiografii holterowskiej lub/i telemetrii,
możliwość wykonania zdjęcia radiologicznego klp i niezbędnych badań laboratoryjnych.
ETAPY REHABILITACJI KARDIOLOGICZNEJ:
wewnątrzszpitalna; oddziały: intensywnego nadzory kardiologicznego, pooperacyjny, kardiologii, chorób wewnętrznych lub rehabilitacji kardiologicznej; celem jest przeciwdziałanie niekorzystnym następstwom unieruchomienia oraz jak najszybsze osiągnięcie przez chorego samodzielności oraz samowystarczalności w codziennych czynnościach; kończy się próbą wysiłkową lub kwalifikacja do dalszej diagnostyki i leczenia.
szpitalna (pacjenci z wysokim ryzykiem sercowo-naczyniowym, z poważnymi schorzeniami współistniejącymi, mieszkającymi w odległych miejscowościach; oddziały reh. kardiologicznej lub szpitale uzdrowiskowe), ambulatoryjna (poradnie lub zakłady reh. kardiologicznej; pacjenci po niepowikłanym 1. etapie, młodsi, mieszkający blisko) lub domowa(pod nadzorem poradni kardiologicznej, poradni rehabilitacji kardiologicznej bądź lekarza przeszkolonego w reh. kardiologicznej); czas: 4-12 tyg.;
późna, całożyciowa reh. w warunkach ambulatoryjnych lub domowych.
Cele rehabilitacji kardiologicznej:
zmniejszenie śmiertelności (regularny i kontrolowany trening zmniejsza niedokrwienie mięśnia sercowego, modyfikuje odpowiedź adrenergiczną na wysiłek i stres oraz wpływa na obwodowe mięśnie szkieletowe oraz redukuje czynniki ryzyka miażdżycy);
zapobieganie niepełnosprawności i powrót do aktywności zawodowej (rola asystenta socjalnego i psychologa- wskazanie sposobu zmiany orientacji zawodowej oraz pomocy w akceptacji tego faktu, pomoc materialna, ułatwienie korzystania ze świadczeń medycznych, NFZ- korzystanie z rehabilitacji szpitalnej, poszpitalnej ambulatoryjnej i sanatoryjnej, ZUS- wypłacanie zasiłków chorobowych, określanie zdolności do pracy, wypłacanie świadczeń rentowych, finansowanie świadczeń rehabilitacyjnych, Powiatowe Centra Pomocy Rodzinie- znaczne dofinansowanie turnusów rehabilitacyjnych, zakupu przedmiotów zaopatrzenia ortopedycznego oraz świadczenia finansowe, Urzędy Pracy- pomoc w poszukiwaniu pracy, finansowanie szkoleń ułatwiających uzyskiwanie dodatkowych kwalifikacji);
poprawa jakości życia (obiektywne i subiektywne postrzeganie przez chorego własnego stanu zdrowia i jego zmian oraz ich związku z codzienną aktywnością życiową, opinie pacjenta dotyczące jakości życia i jej zmiany podczas choroby i leczenia; parametr ten mierzy się za pomoca metod jakościowych i ilościowych=> kwestionariusze ogólne i szczegółowe; cele: ocena aktualnego poziomu jakości życia, monitorowanie postępów choroby, leczenia oraz stanu psychicznego pacjenta, wybranie optymalnego schematu leczenia, przygotowanie pacjenta i jego rodziny na prawdopodobne następstwa choroby i skutki jej leczenia.
PROGRAM KOMPLEKSOWEJ REHABILITACJI KARDZIOLOGICZNEJ
wstępna ocena stanu klinicznego pacjenta (analiza dokumentacji medycznej, badanie podmiotowe i przedmiotowe, badania dodatkowe, czyli: EKG, bad. Laboratoryjne, echokardiografia, bad. Holterowskie, ciśnienie tętnicze; ocena czynników ryzyka chorób sercowo-naczyniowych, elektrokardiologiczna próba wysiłkowa, a także indywidualna stratyfikacja ryzyka);
optymalizacja farmakoterapii (leki poprawiające rokowanie w chorobie wieńcowej, niewydolności serca i in. Oraz te poprawiające jakość życia- zmniejszające nasilenie objawów klinicznych; leczenie przeciwkrzepliwe; leczenie farmakologiczne otyłości i nikotynizmu);
wyznaczanie indywidualnego programu rehabilitacji kardiologicznej (na podstawie elektrokardiologicznej próby wysiłkowej- pozwala wyznaczyć optymalne obciążenia treningowe, ustalić wzajemną zależność między treningiem wytrzymałościowym i oporowym; próba na bieżni ruchome, za pomocą cykloergometru rowerowego lub 6-minutowy test marszu; pomiar wymiany gazowej w trakcie próby wysiłkowej- spiroergometria; oznaczane parametry: peak VO2, peak VCO2, MET- równoważnik metaboliczny, VE- wentylacja minutowa, VAT- wentylacyjny próg anaerobowy);
monitorowany trening fizyczny
mała aktywność fizyczna obniża stężenie HDL i wpływa na krzepnięcie krwi;
ćwiczenia fizyczne wpływają na stężenie lipidów osocza- wzrost HDL, spadek LDL, poprawiają tolerancję glukozy, wzrasta wrażliwość tkanek na insulinę, utrzymana jest należna masa ciała i obniżone ciśnienie tętnicze krwi;
aktywność fizyczna poprawia sprawność układu sercowo-naczyniowego i oddechowego przez: poprawę funkcji śródbłonka, działanie przeciwmiażdżycowe, przeciwzakrzepowe, przeciwniedokrwienne, antyarytmiczne, przeciwzapalne oraz wpływ na układ autonomiczny;
w miarę treningu wzrasta VO2 max, zmniejsza się zapotrzebowanie serca na tlen na każdym poziomie obciążenia, zwalnia się częstość akcji serca, obniża się tętnicze ciśnienie skurczowe i poziom katecholamin we krwi;
skład treningu: rozgrzewka, ćw. wytrzymałościowe, oporowe, poprawiające gibkość i ćw. Końcowe=> zmniejszenie ryzyka incydentów sercowo-naczyniowych i urazów treningowych, zwiększenie wydolności czynnościowej i siły mięśniowej, poprawa zdolności do wykonywania codziennych czynności, poprawa samopoczucia i samooceny;
tętno treningowe nie może przekraczać przedziału 60-85% maksymalnego tętna wysiłkowego lub 40-80% rezerwy tętna; prowadzi się trening ciągły lub interwałowy;
synchronizacja ćwiczeń z oddechem=> wydech w czasie oporu;
zasady treningu: ćwiczyć przy dobrym poczuciu zdrowia fizycznego, min. 2h po jedzeniu, uzupełniać płyny, dobierać ćw. do pogody-wilgotność, wiatr, temperatura, dobrać buty i ubranie, dobrać trening do pacjenta, obserwować objawy podczas treningu, monitorować stan pacjenta, wysiłek rozpoczynać powoli i stopniować w czasie;
rehabilitacja psychospołeczna (poddać analizie poziom lęku pacjenta, dokonać oceny depresji i jakości życia związanej ze zdrowiem; używamy kwestionariuszy; należy dążyć do zmiany stosunku pacjenta do życia, modyfikacji celów życiowych, zachęcać chorego do zwalczania czynników ryzyka chorób sercowo-naczyniowych, eliminować agresję, gniew, depresję i lęk; poradnictwo zawodowe- możliwości ewentualnej zmiany kwalifikacji zawodowych; informacja o mechanizmach, jakimi dysponuje państwo- korzystanie z orzeczenia o niezdolności do pracy, o niepełnosprawności, pomoc z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych);
edukacja pacjentów i ich rodzin (prewencja wtórna; program edukacyjny- prosty, dobrany do stanu wiedzy pacjenta; zwalczanie i eliminowanie czynników ryzyka chorób sercowo-naczyniowych, takich jak: palenie tytoniu, nadciśnienie tętnicze, zaburzenia lipidowe, nadwaga i otyłość oraz zaburzenia gospodarki węglowodanowej; wpływać na następujące czynniki: stres, poziom lęku, niedostateczna aktywność fizyczna; wsparcie rodziny; poznanie istoty choroby, samokontrola dotycząca parametrów hemodynamicznych [tętno, ciśnienie tętnicze], glikemia; modyfikacja zachowań dietetycznych oraz korzystanie programów promocji zdrowia).
Tab. Najważniejsze czynniki ryzyka choroby niedokrwiennej serca
Styl życia |
Cechy biochemiczne i fizjologiczne (poddające się modyfikacji) |
Cechy indywidualne (nie poddające się modyfikacji) |
Dieta obfitująca w tłuszcze nasycone i cholesterol Nadmierne spożywanie kalorii Palenie tytoniu Nadmierne spożywanie alkoholu Mała aktywność fizyczna |
Podwyższone stężenie cholesterolu (LDL) Podwyższone stężenie trójglicerydów Niskie stęż. Cholesterolu HDL Podwyższone ciśnienie tętnicze Otyłość Hiperglikemia/cukrzyca Czynniki trombogenne Zwiększone stężenie homocysteiny |
Wiek: mężczyzna >45 lat, kobieta >55 lat Przedwczesna menopauza Wczesne występowanie w rodzinie ch.n.s. lub in. ch. naczyniowych na tle miażdżycy: mężczyźni przed 55 r.ż., kobiety przed 65 r.ż. Istniejąca u pacjenta ch.n.s. lub in. ch. na tle miażdżycowym |
Tab. Wpływ hipokinezji i/lub unieruchomienia na zaburzenia homeostazy ustroju
Narząd |
Następstwa |
Układ krążenia
Układ oddechowy
Płyny ustrojowe
Ujemny bilans azotowy, wapniowo-fosforanowy
Rozregulowane odruchy naczynioruchowe
Hormonalny- nadnercza
Psychika |
Spadek objętości min. I wyrzutowej o ok. 17-20% Tachykardia spoczynkowa i wysiłkowa Gorsze ukrwienie obwodowe serca
Zmniejszenie wentylacji płuc o ok. 20% Zmniejszenie zdolności pochłaniania tlenu o ok. 20-25% Pogłębienie niedoboru tlenu Niedodma
Hipowolemia o 700-800 ml Zwolniony przepływ krwi Zwiększone pogotowie zakrzepowo-zatorowe
Osłabienie siły i zmniejszenie masy mięśniowej, aż do zaników Osłabienie pompy mięśniowej Możliwość zwiększenia ognisk martwicy Odwapnienie kości Osłabienie aparatu stawowo-więzadłowego
Zawroty głowy Łatwe męczenie się, ogólne osłabienie zdolności adaptacyjnych Hipotonia ortostatyczna Tachykardia
Odczyn adrenergiczny- większe zapotrzebowanie na tlen Zaburzenia rytmu serca, wzrost ciśnienia tętniczego krwi Zespół wyczerpania- hipotonia Pogłębienie odczynów naczynioruchowych
Niepokój, narastanie lęku, stany depresyjne Niestabilność emocjonalna |
BADANIE CHOREGO KWALIFIKOWANEGO DO ĆWICZEŃ FIZYCZNYCH
Dokonanie kwalifikacji do ćwiczeń fizycznych osoby z rozpoznaną chorobą układu krążenia konieczne jest:
Przed włączeniem chorego do programu ćwiczeń fizycznych=> lekarz kierujący chorego do rehabilitacji i/lub lekarz bezpośrednio nadzorujący przebieg rehabilitacji;
W przebiegu rehabilitacji w przypadku wystąpienia istotnej zmiany stanu pacjenta lub w przypadku zmiany programu rehabilitacji=> lekarz nadzorujący rehabilitację;
Każdorazowo przed rozpoczęciem sesji treningowej=> fizjoterapeuta, lekarz (pacjenci z powikłaniami).
Cele badań:
ocena stabilności stanu zdrowia,
ocena znaczenia zgłaszanych dolegliwości lub zmian stanu zdrowia,
sprawdzenie zdolności do podejmowania wysiłków,
rekwalifikacji po wystąpieniu powikłań, kolejnych epizodów i in. chorób,
ocena wyników rehabilitacji.
BADANIE LEKARSKIE
Wywiad- planowanie i kwalifikacja do ćwiczeń:
Aktualne dolegliwości (duszność, łatwa męczliwość, bóle w klp, niemiarowe bicie i kołatanie serca, bóle i zawroty głowy, zasłabnięcia, chromanie przestankowe).
Dotychczasowy przebieg choroby, leczenia i rehabilitacji.
Aktualnie stosowane leki.
Obecność czynników ryzyka chorób ukł. krąż.
Inne problemy zdrowotne (gorączka, zaburzenia równowagi, dolegliwości ukł. oddechowego, ruchu, moczowo-płciowego, pokarmowego, hormonalnego, metaboliczne).
Choroby przebyte.
Aktywność fizyczna w przeszłości.
Praca zawodowa- teraz i wcześniej.
Stan psychiczny chorego.
Badanie przedmiotowe:
Badanie stanu świadomości, rozumienia poleceń, samooceny.
Badanie skóry i tkanki podskórnej.
Badanie tętna na tętnicach obwodowych.
Badanie ciśnienia tętniczego.
Osłuchowe badanie serca, tętnic szyjnych i płuc.
Badanie wypełnienia żył szyjnych, wielkości wątroby, obrzęków.
Wysokość i masa ciała, współczynnik talia/biodra.
Badanie sylwetki ciała, zakresu ruchów biernych i czynnych kończyn, chodu.
Badanie zdolności utrzymania równowagi.
Badania dodatkowe:
Badania biochemiczne (m.in.: stężenia elektrolitów, mocznika, kreatyniny, glukozy; profil lipidowy, INR u pacjentów stosujących leki przeciwzakrzepowe).
Morfologia krwi.
EKG.
Echokardiogram.
Próby wysiłkowe.
Przepływ w tętnicach obwodowych.
Rtg klp.
BADANIE FIZJOTERAPEUTYCZNE:
Główne dolegliwości, zwłaszcza bóle zamostkowe, dyskomfort w klp, duszność, chromanie przestankowe.
Tolerancja wysiłku (męczliwość, duszność, dystans marszu, wchodzenie na schody).
Przebieg dotychczasowej rehabilitacji.
Aktualnie stosowane leki.
Zaburzenia ze strony układu ruchu.
Choroby współistniejące i przebyte.
Tryb życia, aktywność fizyczna.
Stan psychiczny chorego.
Praca zawodowa i życie społeczne.
Warunki mieszkaniowe.
Wsparcie społeczne, pomoc.
Badanie przedmiotowe:
Masa i wysokość ciała, fałdy skórne, współczynnik talia/biodra.
Obwody kończyn (zaniki mm).
Zakresy ruchu stawowego i siła mm.
Zdolność utrzymania równowagi.
Tętno na tętnicach promieniowych.
Ciśnienie tętnicze.
Zdolność do zmiany pozycji ciała.
Charakterystyka postawy ciała i chodu.
Czynności dnia codziennego.
Ocena przed każdorazowym rozpoczęciem ćwiczeń:
Dolegliwości ukł. krąż.-oddech. (bóle w klp, niemiarowe bicie serca, bóle i zawroty głowy, zasłabnięcia).
Tolerancja codziennych wysiłków fizycznych.
Inne aktualne problemy zdrowotne.
Zmiany w przebiegu leczenia, zwł. farmakologiczne.
Samopoczucie pacjenta po poprzedzającej sesji ćwiczeniowej.
Badanie przedmiotowe:
Ogólna ocena stanu pacjenta, wygląd skóry, równowaga, koordynacja.
Badanie częstotliwości i miarowości skurczów serca.
Pomiar ciśnienia tętniczego.
Pomiar częstotliwości oddechów.
WSKAZANIA DO STOSOWANIA TZW. HOLTERA CIŚNIENIOWEGO (24H):
Podejrzenie nadciśnienia „efektu białego fartucha” (tzn. emocjonalnego wzrostu ciśnienia towarzyszącego badaniu).
Podejrzenie podwyższonych lub znacznie obniżonych wartości ciśnienia tętniczego w nocy.
Kontrola terapii hipotensyjnej.
Zaburzenia funkcji układu autonomicznego.
Diagnostyka hipotonsji.
EKG to graficzna rejestracja potencjałów elektrycznych powstających w sercu. Wykorzystujemy 10 elektrod (4 na kończynach i 6 na przedniej stronie klp).
Cel: rozpoznanie niedokrwienia mięśnia sercowego, zaburzeń rytmu serca, zmian przerostowych komór i przedsionków. Jest to metoda POMOCNICZA.
Wskazania:
Rozpoczęcie i zakończenie każdego etapu rehabilitacji.
Wystąpienie nowych dolegliwości.
Pojawienie się nowych objawów stwierdzanych podczas badania.
Zastosowanie nowej formy farmakoterapii.
Informacje z EKG znaczące dla fizjoterapeuty:
Częstotliwość rytmu serca.
Miarowość.
Obecność wykładników wskazujących na miejsce powstania pobudzenia (załamki P).
Prawidłowość przewodzenia przedsionkowo-komorowego (związek załamka P z zespołem komorowym).
Prawidłowość przewodzenia komór (kształt zespołu QRS).
Występowanie pobudzeń przedwczesnych (ich kształt, liczba, seryjność).
Najważniejsze cechy niedokrwienia (zmiany przebiegu odcinka ST- obniżenia lub uniesienia, głębokie, symetryczne załamki T).
Cechy przebytego zawału serca (patologiczne załamki Q, zespoły QS).
Zaletą systemu Holtera jest jego automatyzacja, możliwość archiwizacji i zapisu w warunkach domowych, aktywności zawodowej i różnych zajęć w czasie wolnym.
Ambulatoryjny 24-godzinny zapis powinien być wykonany u każdego pacjenta przed rozpoczęciem każdego poszpitalnego okresu rehabilitacji.
ECHOKARDIOGRAFIA to istotna klinicznie i nieinwazyjna metoda badania struktur serca i ich funkcji. Badanie polega na wysyłaniu przez sondę ultradźwięków, które następnie ulegają odbiciu od struktur serca i odebraniu przez sondę. Po dalszym przetworzeniu i specjalnej obróbce odebrane impulsy służą do utworzenia obrazu anatomicznych przekrojów serca i ruchomości poszczególnych struktur (zastawki, ściany serca), jak również, wykorzystując efekt Dopplera, do oceny przepływów wewnątrzsercowych.
Trzy techniki:
badanie jednowymiarowe,
badanie dwuwymiarowe,
badanie dopplerowskie.
Badanie najczęściej wykonujemy przez klatkę piersiową, rzadziej przez przełyk.
Zastosowanie elektrokardiografii:
Ocena anatomiczna struktur serca:
wielkość jam serca i grubość ścian,
ocena morfologii zastawek serca,
płyn w worku osierdziowym,
obecność patologicznych struktur w sercu,
wrodzone i nabyte defekty struktur serca,
masa mięśnia lewej komory.
2. Badanie funkcji serca:
ocena funkcji skurczowej i rozkurczowej komór, frakcja wyrzutowa lewej komory (EF),
funkcja zastawek serca,
ocena ciśnień panujących w jamach serca.
3. Diagnostyka specyficznych problemów ch. niedokrwiennej serca:
ocena przebudowy pozawałowej serca (remodeling),
ocena niedokrwienia mięśnia sercowego i jego żywotności (echokardiografia kontrastowa, obciążeniowa),
ocena wyników leczenia i rehabilitacji.
Ocena protez zastawek serca.
Badanie aorty, tętnic.
PRÓBY MARSZOWE to metody oceny tolerancji wysiłku oraz element szerszej oceny sprawności funkcjonalnej stosowane w celu określenia stanu funkcjonalnego, oceny efektów rehabilitacji oraz w celach prognostycznych.
Zalety: prostota, niski koszt i możliwość samodzielnego wykonania i interpretacji przez fizjoterapeutę.
Wady: ograniczone możliwości dokładnego dawkowania obciążeń, precyzyjnej oceny akcji serca i ciśnienia tętniczego oraz ewentualnych cech niedokrwienia mięśnia sercowego.
TEST MARSZU 6-MINUTOWEGO (wielokrotne pokonywanie odcinka min. 20 metrów w ciągu 6 minut; pomiaru tętna dokonuje się przed i po teście, wynik korzystny to dystans przekraczający 600-700 metrów; niemożność przejścia odcinka 300 metrów ma istotne, obniżające znaczenie rokownicze).
TEST MARSZOWY WAHADŁOWY (pokonywanie odcinków 10 m ze stopniowo zwiększającym się obciążeniem- sygnał dźwiękowy: od 1,9km/h do 8,5 km/h; max. czas testu to 12 min.; pacjent podłączony jest do urządzenia monitorującego akcję serca- przekroczenie dopuszczalnej granicy przerywa test, ale też niemożność utrzymania narzuconego rytmu stanowi kryterium przerwania testu; wyniki testu dobrze korelują z VO2 max).
ERGOMETRYCZNE KARDIOLOGICZNE PRÓBY WYSIŁKOWE- cele:
ocena zachowania się organizmu w trakcie obciążenia wysiłkiem fizycznym- uwidacznianie niektórych objawów chorobowych,
ocena tolerancji wysiłku- programowanie intensywności ćwiczeń, weryfikacji skuteczności postępowania leczniczego i rehabilitacyjnego oraz stratyfikacji ryzyka wystąpienia zaburzeń sercowych,
kwalifikacja do wykonywania niektórych czynności zawodowych oraz dopuszczalnej aktywności fizycznej w czasie wolnym.
Metody oceny funkcji układu krąż.-oddech.:
EKG (stanowi kwalifikację lekarską do rehabilitacji i jej ocenę),
analiza gazów oddechowych (O2 i CO2 w wydychanym powietrzu za pomocą maski obejmującej szczelnie nos i jamę ustną oraz przepływomierza i analizatora stężenia gazów)) i parametrów wentylacji płuc,
echokardiografia,
badanie izotopowe serca,
RM serca,
badania oksymetryczne i biochemiczne.
WYKONYWANIE PRÓBY WYSIŁKOWEJ:
poinformowanie o zasadach badania oraz o konieczności zgłaszania jakichkolwiek dolegliwości pojawiających się w trakcie badania oraz zgoda pacjenta oraz brak przeciwwskazań do obciążeń,
badanie lekarskie przed próbą,
min. 2 godz. po lekkim posiłku, powstrzymać się od picia mocnej kawy i herbaty oraz palenia tytoniu w dniu badania,
12 godz. przed badaniem nie należy wykonywać ćwiczeń fizycznych oraz wypoczwać przez min. 15 min.,
zażywać w dniu badania zwykle stosowane leki,
sportowe ubranie badanego,
umieszczenie elektrod we właściwym miejscu i z zapewnieniem dobrego kontaktu ze skórą,
u pacjentów z podwyższonym ryzykiem testy należy rozpocząć od 1-2-minutowego okresu stosowania najmniejszego obciążenia,
testy powinny się kończyć 1-3-minutowym okresem pracy z możliwie najmniejszym obciążeniem- zmniejsza to ryzyko wystąpienia reakcji wazo-wagalnych, szczególnie u pacjentów niewytrenowanych,
obserwację pacjenta i monitorowanie należy prowadzić w sposób ciągły przez cały okres badania i kontynuować min. 5 min. po zakończeniu wysiłku,
w przypadku wystąpienia zmian w trakcie wysiłku należy monitorować pacjenta do całkowitego ustąpienia nieprawidłowości,
pacjent może opuścić pracownię gdy ustąpiło zmęczenie i inne dolegliwości, a jego stan kliniczny i zapis EKG są zbliżone do wyjściowego.
PODSUMOWANIE- DIAGNOSTYKA, BADANIA
Nieinwazyjne badania układu krążenia:
ekg spoczynkowe 12-odprowadzeniowe, traktowane jako badanie wstępne, gdyż nawet u osób z ciężkimi postaciami choroby niedokrwiennej serca może być prawidłowe
EKG wysiłkowe - test wysiłkowy - z uwagi na dostępność i niską cenę badanie z wyboru w diagnostyce choroby niedokrwiennej serca. Charakteryzuje się dużą czułością (68%) i swoistością (77%)[3].
Obrazowe próby obciążeniowe:
scyntygrafia perfuzyjna wysiłkowa
echokardiografia obciążeniowa z dobutaminą
echokardiografia obciążeniowa z lekiem rozszerzającym naczynia (dipirydamol).
Ocena wskaźnika uwapnienia tętnic wieńcowych (obecnie metoda niezalecana w rutynowym postępowaniu diagnostycznym).
Ambulatoryjne monitorowanie EKG metodą Holtera nie jest obecnie zalecane jako metoda rutynowa, ale może ujawniać przypadki niemego niedokrwienia
Inwazyjne metody badania układu krążenia:
koronarografia
W trakcie wykonania koronarografii może dojść do szczególnej sytuacji, gdzie u osoby z charakterystycznym wywiadem dusznicy bolesnej i dodatnim testem wysiłkowym, koronarografia nie wykaże zmian w tętnicach wieńcowych. Taka sytuacja (dodatni wywiad i test wysiłkowy przy ujemnym wyniku koronarografii) nosi nazwę kardiologicznego zespołu X (w odróżnieniu od zespołu X metabolicznego). Obecnie uważa się, że przyczyną zespołu X są zmiany w mikrokrążeniu, natomiast tętnice wieńcowe pozostają drożne. Rokowanie co do życia w przypadku tego zespołu jest dobre, jednak znacząco pogarsza on jakość życia.