UKŁAD KRĄŻENIA
Katedra Patofizjologii
Dr n. med.Agnieszka Żak-Gołąb
Niewydolność krążenia
Patologiczne zmniejszenie przepływu krwi przez tkanki i narządy organizmu.
* Zmniejszenie objętości minutowej serca w stosunku do zapotrzebowania tkanek
* Zaburzenia mechanizmów zapewniających należyty przepływ krwi w naczyniach krwionośnych
Podział niewydolności krążenia
Pochodzenia sercowego
Zaburzenia mechaniczne
Zwiększone obciążenie następcze
Przeciążenie objętościowe
Utrudnione napełnianie komór
Uszkodzenie mięśnia sercowego
CHNS, zawał serca
Kardiomiopatie pierwotne i wtorne
Zapalenie mięśnia sercowego
Upośledzenie mechanizmów hormonalnych lub nerwowych
Zaburzenia rytmu i przewodzenia
Postacie mieszane
Pochodzenia obwodowego
Zmniejszenie ilości krwi krążącej
Nerwowe, humoralne lub mieszane zaburzenia prawidłowego napięcia ściany naczyniowej
Zaburzenia mieszane - pochodzenia sercowego i naczyniowego
Typy niewydolności serca
Niewydolność ostra
Niewydolność przewlekła
OSTRA NIEWYDOLNOŚĆ LEWEJ KOMORY
Ciężkie uszkodzenie mięśnia lewej komory
Zawał serca, przemijające niedokrwienie dużej części ściany komory
Tamponada serca
Zaciskające zapalenie osierdzia
Nadciśnienie tętnicze
Wady serca (m.in. zwężenie ujścia aorty, zwężenie zastawki dwudzielnej,
Nowotwory serca
Postaci kliniczne ONL
wg ESC
Ostra niewyrównana niewydolność serca
Obraz kliniczny nie spełnia kryteriów wstrząsu kardiogennego, obrzęku płuc ani przełomu nadciśnieniowego
Nadciśnieniowa niewydolność serca
Obrzęk płuc
Wstrząs kardiogenny
Niewydolność z dużym rzutem
Zespół kliniczny ONL
można podzielić na:
ONS ze zmniejszeniem rzutu serca
Niewydolność lewokomorową z zastojem wstecznym
Duszność wysiłkowa, kaszel, niekiedy odkrztuszanie pienistej plwociny
Szczególną postacią jest obrzęk płuc
OBRAZ KLINICZNY ONLK
OBRZĘK PŁUC
Nagłe gromadzenie znacznej ilości krwi w łożysku naczyniowym krążenia; obrzęk śródmiąższowy
Chory odczuwa znaczną duszność
Jest niespokojny
Oddech jest znacznie przyspieszony (tachypnoe) lub o zmiennej częstości i nasileniu (np. Cheyne'a-Stokesa)
Szaropopielata sinica
Przesięk do pęcherzyków płucnych
Kaszel
Zmiany osłuchowe nad polami płucnymi
Odksztuszanie pienistej, różowo podbarwionej wydzieliny
Zmienna wartość RR
INNE PRZYCZYNY OBRZĘKU PŁUC
Spadek ciśnienia onkotycznego osocza
Przewodnienie i retencja płynów w niewydolności nerek
Wzrost przepuszczalności naczyń włosowatych
Reakcje alergiczne
Toksyczne uszkodzenie naczyń ( zatrucie heroiną, fosgenem, chlorkiem amonu, aspiracja soku żołądkowego)
Znacznie obniżone ciśnienie w pęcherzykach płucnych
Na dużych wysokościach (spadek ciś. w pęcherzykach płucnych oraz hipoksja warunkująca skurcz naczyń płucnych)
Przy nakłuciu opłucnej : zbyt szybkie wypuszczanie większej ilości płynu opłucnowego >1,9 l)
Inne
Uraz czaszki
Zator płucny
PRZEWLEKŁA NIEWYDOLNOŚĆ LEWEJ KOMORY SERCA
Schorzenia mięśnia sercowego
Upośledzenie kurczliwości (CHNS, kardiomiopatia rozstrzeniowa)
Przeciążenie ciśnieniowe i objętościowe komór
Nadciśnienie tętnicze
Wady serca
Upośledzenie rozkurczu
Choroby osierdzia, kardiomiopatia restrykcyjna lub przerostowa
Patomechanizmy prowadzące do PNLK są podobne jak w ONLK tylko ich rozwój jest wolniejszy i przebieg kliniczny mniej burzliwy
OBRAZ KLINICZNY PNLK
Duszność wysiłkowa lub spoczynkowa nasilająca się w czasie wysiłku
Tachypnoe i ortopnoe
Sinica
Kaszel, często z odpluwaniem rdzawo podbarwionej plwociny
Nad polami płucnymi różnie nasilone objawy zastoju w krążeniu płucnym
Niedostateczna objętość wyrzutowa: zmniejszenie sprawności fizycznej, zaburzenia czynności mózgu.
OSTRA NIEWYDOLNOŚĆ PRAWEJ KOMORY
Zator tętnicy płucnej lub jej odgałęzień
Odma (wentylowa)
Stan astmatyczny
Tamponada serca lub szybko narastający wysięk opłucnowy
Duża przepuklina rozworu przełykowego
Przebicie tętniaka aorty do tętnicy płucnej lub ostre pęknięcie przegrody międzykomorowej
ZATOR TĘTNICY PŁUCNEJ
Źródłem zatorów są
Żylaki kończyn dolnych 80%
Żyły miednicy mniejszej 10%
Jamy prawego serca w przebiegu niewydolności krążenia i wad serca
WIĘKSZE PRWDOPODOBIEŃSTWO ZATORU
MIGOTANIE PRZEDSIONKÓW
WADA ZASTAWKI TRÓJDZIELNEJ
UNIERUCHOMIENIE
POLIGLOBULIA
ŚRODKI ANTYKONCEPCYJNE
PODESZŁY WIEK
OTYŁOŚĆ
CIĄŻA
STOSOWANIE FORSOWNEJ DIUREZY
STANY POOPERACYJNE
NOWOTWORY
PATOMECHANIZM ZMIAN W ZATORZE T.P.
Zamknięcie tętnic płucnych
Nagły wzrost ciśnienia w naczyniach płucnych
Wzrost obciążenia prawej komory i ostra niewydolność prawej komory
Dodatkowy wzrost ciśnienia:
Skurcz naczyń przez mechanizmy odruchowe
Przez mediatory (np. tromboksan, serotonina) uwalniane z płytek krwi
OBJAWY ZATORU TĘTNICY PŁUCNEJ
Tachypnoe
Tachykardia
Spadek ciśnienia tętniczego
Sinica
Utrata świadomości
Jeśli zator doprowadzi do zawału to może dołączyć się krwioplucie i ból w klatce piersiowej
PRZEWLEKŁA NIEWYDOLNOŚĆ PRAWEJ KOMORY
Choroby prowadzące do niewydolności komory lewej
Nadciśnienie w tętnicy płucnej
Samoistne
Wtórne
Dychawica oskrzelowa
Rozedma płuc
Marskość płuc
Mnogie zatory
Znaczne zniekształcenie klatki piersiowej
Wady serca (wrodzone lub nabyte)
Zwężenie lewego ujścia żylnego
Zwężenie prawego ujścia tętniczego
Niedomykalność zastawki trójdzielnej
Przecieki międzyprzedsionkowe i międzykomorowe
Schorzenia mięśnia sercowego i osierdzia
OBJAWY KLINICZNE PNPK
Wzrost ciśnienia żylnego w krążeniu dużym
Przyrost masy ciała i obrzęki (wzrost ciśnienia hydrostatycznego oraz zmniejszenie przepływu nerkowego)
Kończyny dolne
Okolica krzyżowo-lędźwiowa i plecy
Powiększenie wątroby (powierzchnia gładka, brzeg zaokrąglony, tkliwa przy obmacywaniu)
Przesięki do jam ciała
Oliguria
ZASTOINOWA NIEWYDOLNOŚĆ KRĄŻENIA
Daje objawy spotykane w przewlekłej lewo i prawokomorowej niewydolności krążenia
Nasilenie objawów zależy od rodzaju choroby podstawowej i jej zaawansowania
OBJAWY ZASTOINOWEJ NIEWYDOLNOŚCI KRĄŻENIA
Duszność
Efekt wzrostu ciśnienia krwi w naczyniach płucnych żylnych i włośniczkowych
Zmniejszona podatność płuc, wzrost wydatku energetycznego mięśni oddechowych
Sinica
Ortopnoe
Zmniejszenie duszności w pozycji siedzącej z uruchomieniem mięśni dodatkowych
Cechy zastoju nad polami płucnymi
Płyn w jamie opłucnowej
Napadowa duszność nocna
Astma sercowa, stan przedobrzękowy płuc
OBJAWY ZASTOINOWEJ NIEWYDOLNOŚCI KRĄŻENIA
Oddech Cheyne-Stoke'sa
Zmniejszona wrażliwość ośrodka oddechowego na prężność CO2
Znaczne ograniczenie wydolności fizycznej
Redukcja przepływu krwi przez mięsnie szkieletowe; ograniczona zdolność serca do wzrostu objętości wyrzutowej w trakcie wysiłku)
Objawy upośledzonej perfuzji OUN
Zmniejszona zdolność koncentracji, zaburzenia pamięci, bóle głowy bezsenność
OBJAWY ZASTOINOWEJ NIEWYDOLNOŚCI KRĄŻENIA
Wątroba zastoinowa
Marskość sercowa
Powiększenie śledziony
Wyniszczenie sercowe (brak apetytu, nudności, dolegliwości brzuszne)
Nieżyt zastoinowy żołądka i jelit (upośledzone łaknienie, trawienie i absorpcja)
Nasilone procesy kataboliczne
Nycturia
Białkomocz
Czerwienica
z powodu przewlekłego niedokrwienia szpiku
POWIKŁANIA ZASTOINOWEJ NIEWYDOLNOŚCI KRĄŻENIA
Zaburzenia rytmu serca
Zatorowość płucna i systemowa
Zaburzenia elektrolitowe (hipokalemia, hiponatremia)
Mocznica
Marskość sercowa wątroby
KLASYFIKACJA NIEWYDOLNOŚCI SERCA (wg NYHA)
STOPIEŃ I
Zwykłe codzienne czynności nie wyzwalają objawów niewydolności krążenia
STOPIEŃ II
Niewielkie ograniczenie aktywności fizycznej. Mały wysiłek fizyczny nie powoduje dolegliwości. Przeciętny wysiłek powoduje zmęczenie, duszność, ból dusznicowy
STOPIEŃ III
Dolegliwości pojawiają się w przypadku nawet umiarkowanego wysiłku, ale nie występują w spoczynku
STOPIEŃ IV
Dolegliwości występują przy każdym wysiłku i często w spoczynku. Występuje bardzo znaczne ograniczenie wydolności fizycznej
FIZJOLOGICZNE MECHANIZMY KOMPENSACYJNE W NIEWYDOLNOŚCI KRĄŻENIA
Przerost mięśnia sercowego
Przeciążenie objętościowe (przerost i rozszerzenie jam serca)
Przeciążenie ciśnieniowe (przerost dośrodkowy ścian serca)
Redystrybucja krwi krążącej
Zachowany przepływ przez istotne dla życia narządy; ograniczony przepływ przez mięśnie szkieletowe, trzewia
Aktywacja układu RAA
Przyczyną jest upośledzona perfuzja nerek
Angiotensyna II -
wzrost produkcji aldosteronu,
stymulacja ośrodka pragnienia i uwalniania ADH,
pobudzenie układu adrenergicznego (NA),
silne działanie wazokonstrykcyjne,
stymulacja proliferacji mięśniówki naczyń,
stymulacja wydzielania ANP
Aldosteron powoduje nasiloną retencję Na i H2O - wzrost obciążenia wstępnego
Stymulacja układu adrenergicznego
Przyspieszenie akcji serca i wzrost kurczliwości
Wzrost napięcia naczyń żylnych - wzrost preload
Wazokonstrykcja naczyń tętniczych - wzrost afterload
Wraz z nasileniem się nk wzrasta stężenie NA, zmniejsza się natomiast liczba receptorow
Wzrost wydzielania ANP i BNP
Przyczyną jest rozciąganie włókien mięśniowych przedsionków serca i komór mózgu
Mechanizm działania: wazodylatacja, nasilenie diurezy i natriurezy, hamowanie układu RAA, stymulacja syntezy prostaglandyn, hamowanie uwalniania ADH