RYTUAŁY MŁODOŚĆ I STAROŚĆ
Na podstawie „Biologiczne i medyczne podstawy rozwoju i wychowania”
Nowe dziedziny wiedzy:
Geriatria - dziedzina medycyny zajmująca się schorzeniami wieku podeszłego. Historycznie wywodzi się z interny, jako "królowej nauk medycznych", ale aktualnie obejmuje również inne zagadnienia związane ze schorzeniami wieku podeszłego, czerpiąc z m.in. z medycyny rodzinnej, neurologii czy psychiatrii. Geriatrii nie należy mylić z gerontologią, która jest nauką o procesach starzenia się.
Psychologia wieku starczego - dziedzina badająca zjawiska psychiczne i biologiczne, zaczynające się po 50 roku życia, a występujące głównie u osób w wieku senioralnym. Specyficzne dla starości zjawiska biopsychiczne to zmniejszenie elastyczności struktur poznawczych i adaptacji, możliwości kontaktowania się z otoczeniem, wzrost poczucia izolacji społecznej, a także nawarstwione kryzysy psychiczne - utrata partnera życiowego, syndrom opuszczonego gniazda, lęk przed przyszłością, negatywny bilans życia.
Socjologia starości
Dziedzina powstała w XX wieku. Początkowo stanowiła część składową pedagogiki ogólnej i filozofii wychowania. Jej rozwój związany jest także z antropologią filozoficzną, psychologią człowieka dorosłego, etyką, socjologią kultury i wychowania, historią oświaty i myśli pedagogicznej. Andragogika zajmuje się procesami kształcenia, wychowania, samokształcenia i samowychowania ludzi dorosłych. Bada, opisuje i analizuje cele, treści, systemy, formy i metody w/w procesów oraz ich uwarunkowania społeczne, ekonomiczne, kulturowe, cywilizacyjne i biologiczne.
3 zjawiska, które łączą się z przemijaniem życia z punktu biologii:
- długowieczność
- starzenie
- śmierć
Starzenie (aspekty: biologiczny, psychologiczny, społeczny)
Teorie na temat starzenia:
t. stochastyczne - w trakcie zycia następuje kumulowanie się przypadkowo powstających uszkodzeń w takich cząsteczkach jak DNA, białka.
t. rozwojowe - starzenie organizmu jest kolejnym etapem w procesach rozwoju i dojrzewania organizmu.
t. genomowa - w genach zakodowane są informacje odpowiedzialne za stopniowe obnizanie aktywności życiowej komórek, a w konsekwencji ich śmierci.
t. wolnorodnikowa - wolne rodniki indukują w organizmie zmiany w makrocząsteczkach komórkowych.
Starzenie psychologiczne:
Zmiany zachodzą w osobowości, w życiu emocjonalnym i duchowym człowieka,
U większości starszych ludzi obserwuje się słabnięcie funkcji postrzegania,
Zaburzenia systemu pamięci krótkotrwałej i większa podatność na bodźce rozpraszające i spowolnienie czasu reakcji powodują, że człowiek gorzej przyswaja nowe treści,
Zmniejszona zdolność przystosowania się do zmian zachodzących w bliższym lub dalszym otoczeniu.
Starzenie społeczne:
Na proces starzenia wpływa postawa, jaką człowiek przyjmie w stosunku do tego okresu życia,
Zdolność przystosowania się do okresu starzenia zależy, obok czynników dziedzicznych, od warunków życia i rodzaju pracy człowieka,
Ważnym elementem jest pełnienie roli dziadków,
Traumatycznym wydarzeniem jest śmierć współmałżonka,
Istotne jest aby osoba starsza miała grupę znajomych oraz pomoc fachowych i życzliwych osób.
Rola dziadka:
W swoje role dziadkowie wchodzą stopniowo. Babcia zaczyna ją pełnić wcześniej niż dziadek, wykorzystując doświadczenia z własnego macierzyństwa. Bliskość uczuciowa, skłonność do ponownego matkowania, jednakowe traktowanie wnuczek i wnuków, to niektóre cechy roli babć. Babcia wprowadza wnuków w historie rodziny, opowiada o krewnych, dba o przekazywanie zwyczajów rodzinnych, podtrzymuje kult rodziny jako rodu.
Rola dziadka nie jest wyraźnie określona, pojawia się w momencie przyjścia na świat wnuka, a często jeszcze przed jego narodzeniem. Wchodzenie w tę rolę, jej uczenie się, odbywa się w sposób stopniowy i naturalny. Dziadek staje się historykiem i kronikarzem rodziny, przyjacielem dla starszego wnuka, a bohaterem i czarownikiem - dla młodszego. Jest dla wnuków nauczycielem, który w pełni akceptuje swego młodszego partnera i na nim koncentruje całą swoją uwagę. Wolny czas, którym dysponują dziadkowie, zaangażowanie w życie rodziny i doświadczenie życiowe sprzyjają przełamywaniu barier komunikacyjnych, wyciszają lęki dzieci po porażkach, stwarzają atmosferę wzajemnego zrozumienia, tolerancji, solidarności i lojalności. W kontaktach dziadków z wnukami realizują się przyjaźnie, partnerstwo i dialog. Badania funkcji realizowanych przez dziadków i babcie w stosunku do wnuków w wieku 10-11 lat wykazały, że najczęściej jest realizowana funkcja opiekuńcza, ekonomiczno-materialna, wychowawcza, socjalizująca i kulturalna. W wychowaniu wnuków pomagają zarówno babcie, jak i dziadkowie. Babcie przede wszystkim przekazują tradycje rodzinne, wdrażają do pracy, gospodarności, przestrzegania zasad moralno-etycznych. Dziadkowie i babcie wdrażają też do przestrzegania zasad religii.
Ageizm - dyskryminacja ze względu na wiek. Najczęściej, choć nie zawsze, dotyczy problemów na rynku pracy (tak z jej znalezieniem jak i utrzymaniem). Widoczny jest także w lekceważącym traktowaniu osób starszych oraz braku oferty rozrywkowej i rekreacyjnej.
Dotyka ludzi starych, postrzeganych jako niepotrzebnych. Gdy dyskryminacja odnosi się do ludzi młodych nazywana jest adultyzmem.
Dyskryminacja ze względu na wiek:
W dobie kryzysu demograficznego konkretnym i palącym problemem, wyraźnie
podnoszonym już na poziomie całej Europy, jest dyskryminacja ze względu na
podeszły wiek, który definiuje się jako przekraczający 50 lat.
Procesy demograficzne (zjawisko „starzenia się” społeczeństw”) prowadzą do
uformowania jakościowo innego społeczeństwa, w którym coraz większą rolę będą miały,
m.in. ze względu na swoją liczebność, osoby w wieku przedemerytalnym i starsze.
Siłą rzeczy konieczne jest więc stworzenie odpowiednich mechanizmów równowagi i
współpracy międzypokoleniowej. Współpracy opartej na wzajemnym wsparciu, wymianie
doświadczeń i umiejętności. Potrzebne są wielokierunkowe działania, które przyczynią się nie
tylko do wyeliminowania zjawisk negatywnych (dyskryminacji), ale pozwolą włączyć
liczniejsze grupy obywateli w życie wspólnot.
Niewątpliwie z tych przyczyn 14 grudnia 1990 roku Zgromadzenie Ogólne NZ
wyznaczyło dzień 1 października jako Międzynarodowy Dzień Osób Starszych (rezolucja
45/106).
Problem śmierci i umierania
Śmierć, według, medycznej literatury operuje trzema typami definicji:
1. Śmierć kliniczna - gdy następuje zatrzymanie czynności serca i oddychania ale mogą być jeszcze podjęte działania reanimacyjne.
2. Śmierć mózgowa (osobnicza) - gdy rozpocznie się proces obumierania komórek mózgowych; jest on nieodwracalny, chociaż mogą się zdarzyć przypadki śmierci mózgu przy zachowaniu oddychania i innych procesów wegetatywnych. Nie jest tu możliwa żadna forma interwencji, mająca na celu odwrócenie tego procesu.
3. Śmierć komórkowa (biologiczna)- charakteryzuje się ustawaniem czynności i degradacją różnych innych organów.
Definicje te pokazują, że śmierć nie jest faktem, lecz postępującym procesem. Nie można jej precyzyjnie określić w jednostce czasu.
Postawy wobec umieranie i śmierci najsilniej są kształtowane przez obyczaje ,religie oraz wiek. Ogólnie choć myślimy i rozmawiamy o śmierci jak o czymś naturalnym wolimy być jej nieświadomi i odrzucamy wszystko to co mogłoby obudzić w nas lęk, niechęć czy odrazę.
Coraz częściej śmierć następuje w szpitalach, możemy więc mówić o zjawisku instytucjonalizacji i medykalizacja umierania i śmierci. Szpitale jednak nie są odpowiednim miejscem do umierania, gdyż zostały przystosowane do przywracania zdrowia chorym. Szpitale zajmują się bardziej chorobą niż samym pacjentem. Śmierć w szpitalu wskazuje na bezsilność wobec choroby. Osoba chora w szpitalu nosi miano umierającej i traci jakąś część siebie. Chorzy woleliby umierać w domu w cieple rodzinnym ,ale gdy rodzina nie jest w stanie zapewnić im odpowiednich warunków ,przebywają w szpitalu, bądź innych instytucjach medycznych.
- problem ciasnych mieszkań
- praca kobiet poza domem
- laicyzacja obyczajowości
-utarł się zwyczaj, że osoby ciężko chore odsyła się do szpitala,
Środki przeciwbólowe, by złagodzić cierpienie umierającego,
Czynniki stresogenne w okresie starości |
|
czynniki fizyczne |
|
czynniki społeczne |
|
Czynniki ekonomiczne |
|
Czynniki filozoficzne |
próba odpowiedzi na pytania:
|
Czynniki psychologiczne |
|
Polacy wobec starości:
Za kres młodości i początek wieku dojrzałego Polacy uważają wiek 35 lat i trzech miesięcy (sześć miesięcy więcej niż w roku 1998 r.). Także próg starości przesunął się nieco (o 10 miesięcy) i wynosi obecnie 61 lat i osiem miesięcy.
Wraz z nimi wzrosło zainteresowanie Polaków jesienią własnego życia. Z przeprowadzonego sondażu wynika, że zaprząta ona myśli aż 3/4 badanych (kilka lat temu było to jedynie 68 proc. z nas). Co piątemu rodakowi bardzo często, co czwartemu dość często, a co trzeciemu raczej rzadko. Swoją starością nie interesuje się jedynie 20 proc. ankietowanych.
Z badania wynika też, że zwiększone zainteresowanie własną starością dotyczy wszystkich grup wiekowych. Bardzo wyraźne wzrosło wśród najmłodszych respondentów (w wieku od 18 do 24 lat), nieco słabiej wśród osób dojrzałych. Najwyraźniej zwiększyło się natomiast w grupie najstarszej - powyżej 65 roku życia.
Jak podkreśla Wiórka, zrozumiałym jest, że zainteresowanie własną starością rośnie wraz z wiekiem. Okazało się jednak, że ma na nie wpływ także płeć ankietowanych. Kobiety częściej niż mężczyźni oddają się rozważaniom nad swoim życiem w dalekiej przyszłości (49 proc. kobiet i 35 proc. mężczyzn).
Fragment tekstu od redakcji:
„Naszą stronę adresujemy do Pana i Pani - ludzi po 50-ce - zarówno tych, którzy nie chcą jeszcze rezygnować z pracy zawodowej, gdyż czują, że jeszcze coś mogą w niej osiągnąć, i na tym polu wcale nie czują się gorsi od młodszych pokoleń. Także do tych, dla których kariera zawodowa zbliża się do końca i zastanawiają się nad treścią swojego dalszego życia, jak również do tych, którzy zaspokoili swoje ambicje zawodowe, są już na emeryturze i chcą tą część swojego życia wykorzystać, mówiąć językiem młodszych pokoleń, "na maxa".
Do Wszystkich, którzy spełnili już swoje obowiązki względem rodziny i społeczeństwa,ale wciąż mają swoje marzenia, zainteresowania, pasje, a łączy ich jedno: należą do Pokolenia 50+!”
artykuły NT: tarczycy, migreny, profilaktyki zdrowotnej, lęków
Podstrona Rady i porady (`czy trzeba bac się starości?', `zakupy w internecie')
Podstrona Kącik zawodowy (ogłoszenia pracy)
Moda i uroda
Cytaty o starości:
Starość we wszystko wierzy. Wiek średni we wszystko wątpi. Młodość wszystko wie.
— Oscar Wilde (1854-1900)
Definicja starości: starzy jesteśmy tylko wtedy, kiedy większość ludzi wolałaby, żebyśmy już nie żyli.
— William Wharton
Kto nie był buntownikiem za młodu ten będzie świnią na starość.
— Józef Piłsudski
Prawdziwą jego chorobą była starość, a ze starości nie można wyleczyć.
— Albert Camus (1913-1960)
Obcy
Ludzie nie dlatego przestają się bawić, że się starzeją, lecz starzeją się, bo się przestają bawić.
— Mark Twain (1835-1910)
Starość w sztuce:
W muzyce- Kaczmarski `'starość Owidiusza”
Domenico Ghirlandaio Portret starego mężczyzny z chłopcem (pięknie oddana relacja między starszym mężczyzną a chłopcem)
Giorgione La Vecchia (portret byłej piękności z załzawionymi oczami, niepogodzonej z upływem czasu)
Jan Lievens Portret matki artysty (portret starej kobiety, w pełni świadomej radości życia -kobieta pochłonięta jest lekturą Pisma Świętego)
Théodore Géricault Szalona (obiektywnie namalowana stara kobieta z zakładu dla obłąkanych)
Piotr Michałowski Starzec siedzący na stopniach (studium starego żebraka)
Rembrandt van Rijn Król porażony prądem (przerażona twarz starego i schorowanego człowieka)
José de Ribera Archimedes (rozbawiony stary uczony, mrugający do nas z beztroską radością życia)
Co to jest starosc?Dzieci wiedza lepiej [www.videoshock.pl]