D o p e ł n i e n i e jako konieczne uzupełnienie relacji z orzeczeniem nazywa przedmiot, który jest obiektem orzekanej czynności, stanu, właściwości wyrażonej składnikiem podstawy. Podstawą związku z dopełnieniem jest przede wszystkim czasownik lub jego nieczasownikowe derywaty (kupił buty → kupno butów). Może być uzupełnieniem również niepełnoznaczny rzeczownik (brzeg rzeki, tył domu…).
Semantyczne funkcje dopełnień:
• przedmiotowa (obiekt) np. Janek jadł jabłko i czytał książkę.
• czynnika pomocniczego (narzędzie), np. Krawiec kroił materiał nożycami (za pomocą nożyc.);
• czynnika towarzyszącego, np. Student dyskutował z profesorem. (coagens); Dał mi kwiatek. (adresat).
• sprawcy, np. Pokój jest sprzątany przez Marię.
• porównawcze, np. Pieniądze w banku są bezpieczniejsze niż w skarpecie.
• orzekające, np. Nazwał brata oszustem.
(za Z. Klemensiewicz, 1969, Zarys składni polskiej)
Typy formalne:
• wyrażone rzeczownikiem w przypadku zależnym (również konstrukcją przyimkową);
• wyrażone bezokolicznikiem, przekształcalnym na formę gerundialną w przypadku zależnym; Przyjechał spotkać się z rodzicami. (por. → Przyjechał na spotkanie z rodzicami.);
• wyrażone osobną substantywizowaną jednostką składniową (w pozycji i funkcji nazw przedmiotowych): Zaprosił ubogiego na obiad. (por. Zaprosił ubogiego sąsiada na obiad.);
• użycia cytacyjne wyrażeń językowych: Mówimy o „i”.;
• wyrażone konstrukcją składniową: szeregiem lub grupą rzeczownikowo-liczebnikową: Nad wodą zobaczył dwóch chłopców.