Przetłumaczona część parami łacińskich z podręcznika Jana Rezlera "Język Łaciński dla prawników”. Są to tłumaczenia dokonane przez mgr Obuchowicz na Uniwersytecie Warmińsko - Mazurskim w Olsztynie odział

zamiejscowy w Ełku. Jedyne zastrzeżenie co do pisowni łacińskiej - brakuje tam pewnych apostrofów nad literami: o, a, e, co nie zmienia brzmienia tych wyrazów.

1. Ubi societas, ibi ius - Gdzie społeczeństwo, tam prawo.

2. Ubi lex, ibi poena - Gdzie prawo, tam kara.

3. Divide et impera! R11; Dziel i rządź (cyniczna rada dla rządzących)

4. Audi, vide, sile! - Słuchaj, patrz, milcz (kanon oportunizmu)

5. Centrum dare spodes? Spondeo. Promittis? Promitto. - Przyrzekasz dać sto(jedn. Pieniężna)? Przyrzekam. Obiecujesz? Obiecuje.

6. Mora trahit periculum - Zwłoka(z winy dłużnika) pociąga szkodę wynikłą ze zwłoki.

7. Locus regit actum - W danym miejscu obowiązuje określone prawo.

8. Tempus regit actum - W danym czasie obowiązuje dane prawo

9. Casum sentit dominus - Właściciel (rzeczy) ponosi skutki zdarzenia przypadkowego, które uszkadza jego rzecz.

10. Superficies solo cedit - Właściciel gruntu jest również właścicielem rzeczy połączonych z gruntem.

11. Neglegentia culpa est - Zaniedbanie jest winą

12. Lex retro non agit - Prawo nie działa wstecz (zasada nie retro akcji)

13. Lex prospicit, non respici - Prawo działa w przód nie w tył (zasada nie retroakcji)

14. Dural lex, sed lex - Surowe prawo, ale prawo!

15. Novus rex, nowa lex - Nowy król, nowe prawo.

16. Confessio est regina probationum - Przyznanie się do winy jest królową dowodów.

17. Actori incubit probatio - Na powodzie ciąży obowiązek uzasadnienia oskarżenia

18. Necessitas frangit legem - W sytuacji przymusowej „zdarza się złamać prawo” (stan wyższej konieczności).

19. Nullum crimen sine lege. Nullo poena sine lege. - Nie ma orzeczenia zbrodni bez uzasadnienia prawnego. Nie ma kary, bez uzasadnienia prawnego.

20. Priwatorum conventio iuri publico non derogat - Umowa prywatna nie odbiera mocy prawu publicznemu odnoszącemu się do narodu.

21. Manifestum non eget probatione. - Fakty znane nie potrzebują dowodu.

22. Inter arma silent leges(musae). - Podczas wojny milczą prawa(kultura)

23. Usus est unus legum corrector. - Jedynym korektorem praw jest praktyka prawna.

24. Leges salutem civitatis saluti signolorum anteponunt, - Prawa przekładają dobro państwa nad dobro obywateli.

25. Quid leges sine moribus - Cóż znaczą prawa bez dobrych (prawnych) obyczajów.

26. Lex specialis derogat legi generali - Przepis specjalny odbiera moc prawną przepisowi ogólnemu.

27. Semper specialia generalibus insunt, -Zawsze prawa szczególne zawierają się w prawie ogólnym.

28. Impossibilium nulla obligatio - Nikt nie jest zobowiązany do świadczeń niemożliwych. ( Umowa oświadczenie nie możliwa jest nie ważna).

29. Ignorantia iuris nocet. - Nieznajomość prawa szkodzi.

30. Frauus est fraudent celare - Oszustwem jest ukrywanie oszusta.

31. Ambulatoria est voluntas testatoris usque ad mortem - Wola spadkobiercy może się zmieniać aż do śmierci.

32. Crimen grave non potest esse impunibile - Ciężkie przestępstwo nie może być bez karne.

33. Societas delinquere non potest - Stowarzyszenie nie może popełnić przestępstwa ( w odróżnieniu do osób fizycznych).

34. In maleficiis voluntas spectatur non exitus - W przestępstwach patrzy się na skutek działania, nie na dalsze skutki .

35. In toto et pars continetur - Poszczególne przypadki zawierają się w przepisie ogólnym.

36. Imperitia culpae adnumeratur - Brak doświadczenia traktowany jest jak wina (świadomość nie doświadczenia)

37. Qui curat, non curratur - Ten sprawuje opiekę, kto sam nie wymaga opieki.

38. Actori sequitur forum rei. - Dla powoda właściwy jest sąd pozwanego.

39. Res ipsa loquitur. - Rzeczy (fakty) mówią same za siebie.

40. Dormiunt aliquando leges, numquam moriuntur. - Niekiedy prawa śpią nigdy nie umierają.

41. Da mihi factum, dabo tibi ius - Udowodnij Fakt, a wymierzę ci sprawiedliwość

42. Cogitationis poenam nemo partiur - Nikt nie ponosi odpowiedzialności za swoje czyny.

43. Semel heres, semper heres. - Kto raz stał się dziedzicem nie może przestać nim być.

44.Nemo iudex idoneus in propria causa. Nemo testis idoneus in pro causa. - Nikt nie jest odpowiednim sędzią we własnej sprawie. Nikt nie jest świadkiem we własnej sprawie.

45.Fatetur faciunus, qui nimum probat. - Przyznaje się do czynu ten kto unika sądu.

46.Dies interpellat pro homine. - Termin zwrotu długu wzywa człowieka (do zwrotu długu.).

47.Qui iure suo utitur, neminem laedit - Kto używa właściwego prawa nikogo nie znieważa.

48. Mater semper certa est, pater quem nuptiae demonstrant. - Matka zawsze jest pewna, ojcem którego wskaże związek małżeński.

49. Quod attinet ad ius cvile, sevi pro nullis habentur. - Odnosi się to do prawa cywilnego, że niewolnicy są uważani za nic.

50. Commodum eius esse debet, cuius est periculum. - Korzyść powinna należeć do tego, który się naraża na niebezpieczeństwo.

51. Ius fecit, cui prodest - Ten uczynił (ten jest winien) kto odniósł korzyść.

52. Princeps legibus solutus - Panujący nie podlega prawu.

53. Res indicata pro veritate accipitur. - Co osądzone uważane jest za prawdę.

54. Res est in indicium dedukta, lis pendet - Gdy sprawa oddana jest do sądu spór zanika.

55. Confessus pro idicato est. - Uznanie roszczenia na rzecz sądzonego.

56. Excipiendo reus fit actor. - Powód powinien dowieść pozwanemu zarzut.

57. Lex iubet ea, quae facienda sunt, prohibetque contraris. - Prawo wskazuje co należy czynić i czego nie należy czynić.

58. Non numeranda, sed ponderanda sunt argumenta. - Dowody należy oceniać nie według liczby, ale według wagi I znaczenia.

59. Prohibenda est ira in puniendo. - W karaniu należy się powstrzymać od gniewu.

60. Pacta sunt servanda. - Należy dotrzymywać umów. ( zasada rzetelności(dobra wiara)).

61. Res nullius cedit primo occupanti. - Rzecz niczyja przypada najpierw temu kto ją nabył.

62. Agere non valenti non currit praescriptio. - Przedawnienie nie przysługuje nie mogącemu dochodzić roszczeń przed sądem.

63. Reo negante actori incumbit probatio. - Gdy pozwany zaprzecza dowiedzenia winy należy to do powoda

64. Cessante ratione legis cessat et lex ipsa. - Gdy znika uzasadnienie stosowania prawa, znika samo prawo.

65. Lege non distinguente nec nostrum est distinguere. - Czego prawo nie rozróżnia tego nie należy rozróżniać.

---