ODMA- stan w którym następuje przedostanie się powietrza atmosferycznego do jamy opłucnowo- płucnej i następnie wyrównanie się ciśnienia z poziomem ciśnienia atmosferycznego.
ODMA OPŁUCNOWA- stan w którym w jamie opłucnej znajduje się gaz. Najczęściej gazem tych jest powietrze.
PODZIAŁ:
- ODMA WEWNĘTRZNA- w przypadku, gdy powietrze obecnie w opłucnej pochodzi z płuc w wyniku przerwania ciągłości tkanki płucnej i opłucnej lub innych narządów wewnętrznych (przełyk żołądek)
- ODMA ZEWNĘTRZNA- w wyniku przerwania ciągłości ściany klatki piersiowej (w tym również opłucnej ściennej) otaczające powietrze dostaje się do jamy opłucnej.
- ODMA OTWARTA- tak długo, jak otwór w ścianie klatki piersiowej (odma zewnętrzna) lub w ścianie pęcherzyków płucnych, lub oskrzeli (odma wewnętrzna) pozostaje otwarty uniemożliwiający ruch powietrza do opłucnej i z opłucnej mówimy o odmie otwartej.
- ODMA ZAMKNIĘTA- nie występuje sytuacja jak w odmie otwartej. Otwór będący pierwotnie przyczyną odmy uległ zamknięciu.
W niektórych przypadkach objętość powietrza dostającego się do jamy opłucnej jest na tyle duża, iż wytwarza się w niej dodatnie ciśnienie (nadciśnienie). Stan taki określa się mianem: odmy z nadciśnieniem, odmy prężnej, odmy wentylowanej, odmy zastawkowej.
Ze względu na etiologię odmę klasyfikujemy:
- Odma opłucnowa urazowa- jej przyczyną jest szeroko rozumiany uraz (tępy penetrujący)
- Odma samoistna (przyczyną nie był uraz):
- Odma pierwotna- występuje u chorych z prawidłową budową i czynnością układu oddechowego,
- Odma wtórna- powstaje na podłożu istniejących zmian, które predysponują chorego do jej wystąpienia, np. rozedma pęcherzykowa płuc.
- Odma opłucnowa urazowa - biorąc pod uwagę okoliczności urazów prowadzących do powstania ody opłucnowej możemy wyróżnić dwa przypadki odmy: Odmę nie jatrogenną, odmę jatrogenną.
ODMA URAZOWA NIE JATROGENNA: powstaje na skutek penetrujących jak i nie penetrujących uszkodzeń jedynie ściany klatki piersiowej oraz odma wewnętrzna. Tępe urazy (nie penetrujące) powodują odmę: złamania żeber, tępe urazy podczas których nie doszło do złamania żeber, pęknięcie pęcherzyków- wzrost RR w jamie klatki piersiowej do którego dochodzi podczas urazu. Sposób lecenia zależy od wielkości i stopnia nasilenia objawów.
ODMA URAZOWA JATROGENNA - przyczyna to penetrujące urazy klatki piersiowej powstałe w czasie zabiegów diagnostycznych, kaniulacji dużych naczyń, blokada nerwów, uraz nie penetrujący, a wywołany np.: stosowaniem dodatnich ciśnień w drogach oddechowych podczas wentylacji mechanicznej.
POSTĘPOWANIE:
- zapewnić drożność dróg oddechowych,
- szybko zamknąć otwartą ranę klatki piersiowej w jakikolwiek sposób, np.: defibrylator, nawazelinowana gaza, gumowa rękawiczka, kawałek folii. Założenia szczelnego opatrunku grozi przekształceniem odmy otwartej w prężną - aby tego uniknąć należy zakleić opatrunek plastrem jedynie z trzech stron - tworząc mechanizm zastawkowy- powietrze swobodnie wydostaje się z klatki piersiowej a nie będzie zasysane do środka. W dalszym postępowaniu konieczne będzie założenie drenażu ssącego, i chirurgiczne zamknięcie rany ściany klatki piersiowej,
- podać tlen,
- założyć duże wkłucie dożylne,
- monitorować czynność serca,
- przetransportowanie do szpitala.
ODMA PRĘŻNA (ODMA CIŚNIENIOWA)- powstaje w wyniku tępego lub przenikającego urazu, kiedy powstaje mechanizm zastawkowy. Powietrze może dostać się do jamy opłucnej, ale nie może się swobodnie wydostać. Powoduje to zapadnięcie się płuca po stronie odmy, przepychanie śródpiersia na przeciwną stronę (wzrost RR w j. opłucnej), zagięcie się żyły głównej dolnej i górnej oraz zmniejszenie napływu krwi do serca, zmniejszenia się dopływ żylny i rzut serca. Przesunięcie się tchawicy w śródpiersia na stronę przeciwną od odmy powoduje zaburzenie wentylacji w zdrowym płucu.
Objawy kliniczne:
- duszność, niepokój, przyspieszony oddech
- ściszenie szmerów oddechowych po stronie odmy
- spadki RR i poszerzenie żył szyjnych, tachykrdiae, utrata przytomności
- przesunięcie tchawicy od strony chorej
- pogorszenie się podatności płuc (trudności w ściskaniu worka AMBU) podczas wentylacji zaintubowanego pacjenta powinno budzić podejrzenie odmy.
POSTĘPOWANIE:
- udrożnij drogi oddechowe
- podać tlen o wysokich stężeniach
- odbarczyć odmę, przez wkłucie kaniuli dożylnej (np. 12,14,15 G) do dolnej części II przestrzeni międzyżebrowej (omijając pęczek nerwowo - naczyniowy) w linii środkowo obojczykowej lub w V-VII międzyżebrze w linii pachowej. Wyjąć igłę o słuchać czy syk gazu. Przylepcem umocować kaniulę do klatki piersiowej. Wprowadzić dren do klatki piersiowej w linii pachowej po stronie chorej. Usunąć kaniulę. Zbadać pacjenta i wykonać RTG klatki piersiowej.
- założyć wkłucie dożylne
- przetransportować do szpitala
ODMA PODSKÓRNA: obecność powietrza w wiotkiej tkance podskórnej.
Przyczyny: złamanie żeber, rana klatki piersiowej, urazowe rozerwanie tchawicy - dużego oskrzela, odma samoistna, odpowiednikiem jej jest odma śródpiersiowa - powietrze gromadzi się między tkanką śródpiersową uciskająca na serce i duże naczynia.
Objawy: niepokojący obrzęk tkanek, trzeszczenia wyczulane podczas dotknięcia na obrzmiałe miejsca,
Postępowanie: identyfikacja miejsca i szczelne zaopatrzenie go, wysokie ułożenie, tran sport do szpitala, w wyjątkowych sytuacjach nakłucie odmy.
INNE KARTKI (ponoć nie będzie na zaliczeniu):
Drenaż klatki piersiowej:
Odma opłucnowa to obecność powietrza w jamie opłucnej, sytuacja, w której powietrze przedostało się do przestrzeni opłucnowej przez patologiczne jej połączenie z drogami oddechowymi lub powierzchnią klatki piersiowej.
Wskazania:
- odma samoistna
- odma prężna (wentylowana)
- odma otwarta (po urazach klatki piersiowej)
- po zabiegach torakochirurgicznych (zabiegi w obrębie klatki piersiowej)
- czynniki jatrogenne (w skutek działań medycznych)
NIEZBĘDNE WYPOSAŻENIE:
- cewniki z tworzywa sztucznego z prowadnicą do nakłucia opłucnej typu intracath
- troakar lub skalpel
- dren do odprowadzenia treści
- lignokaina 1% strzykawka i igły do znieczulenia skóry
- środek antyseptyczny
- jałowe kleszczyki typu pean do zaciskani drenu
- żaneta
- jałowe probówki do badań
- jałowy zestaw do ssania (1-, 2-,3-, butylowy)
- jałowe rękawiczki
- jałowe gaziki
- plaster
- wazelina biała
POWIKŁANIA:
- zakażenia
- krwotok z naczyń międzyżebrowych
- wysięk do opłucnej
- zrosty w jamie opłucnej
- uszkodzenie narządów leżących pod przeponą i samej przepony
- zrastanie i uszkodzenie płuca
- wysunięcie się drenu i spowodowanie odmy wtórnej
- wysunięcie się drenu i spowodowanie odmy wtórnej
- zmniejszenie wydolności oddechowej (spłycony oddech spowoduje obkurczenie oskrzelików)
Zbyt szybkie rozprężenie płuca w trakcie leczenia dużej odmy opłucnowej może odprowadzić od obrzęku płuc.
Po takim zabiegu pacjent przez rok czasu nie może wykonywać pracy fizycznej i nie może palić tytoniu, trawki, i innych substancji poprawiających humor i zdolność psychoruchową ☺ joke
Wskazania do odbarczenia opłucnej bez wczesnej kontroli radiologicznej:
- zapaść
- hipotonia
- sinica
- spadek wysycenia hemoglobiny
- przepełnione żyły szyjne
- boczne przesunięcie tchawicy
- jednostronne zniesienie szmerów
WWW.RatownictwoMedyczne.Friko.p1 02-06.06 techniki zabiegowe
3