1. Powiązania mikrobiologii z innymi naukami.
2. Morfologia komórki.
3. Ściana komórkowa jako element różnicujący mikroorganizmy.
Głównym składnikiem ściany komórkowej bakterii Gram (+) jest peptydoglikan zwany mureną. Wielowarstwowa murena stanowić może u tych bakterii 40-80% masy komórki. W ścianie komórkowej bakterii gram (-) murena stanowi niewielką frakcję ściany komórkowej. Głównym jej składnikiem są białka i lipoproteidy. Funkcje mureny ściany kom.: mechaniczna osłona przed: *skutkami zmian osmotycznych środowiska *urazami mech. *czynnikami chem. *utrzymywanie wewnątrz kom. turgoru niezbędnego dla metabolizmu wzrostu i podziałów komórkowych (dzięki elastyczności i rozciągłości) *nadaje kształt komórce *miejsce kotwiczenia i stabilizacji struktur zewnątrzkom. (rzęski)
4. Bakterie gram (-) i gram (+)
Metoda Grama jest popularna w diagnostyce bakterii, pozwala na różnicowanie bakterii Gram + i Gram -, na podstawie różnic w wybarwieniu się komórek. Komórki bakterii Gram + wybarwiają się na fioletowo a Gram - na czerwono. Jest to metoda złożona, pozytywna.
Na AR jest modyfikacja Kopeloffa - Bermana. Bakterie Gram (+) różnią się od (-) następującymi cechami: *wrażliwością na antybiotyki. Szereg antybiotyków działa wyłącznie na bakterie G (+) lub G(-) *wrażliwością na środki dezynfekcyjne *zdolnością produkcji toksyn *chorobotwórczością *zdolnością do psucia produktów spożywczych. Bakterie G(+) rozwijając się w produktach zwykle nie powodują ich zepsucia.
5. Struktury zewnątrzkomórkowe mikroorganizmów i ich rola.
6. Endospory - budowa i rola.
Budowa: *rdzeń - odwodniona cytoplazma zawierająca DNA, rybosomy, enzymy itp. *cortex - zmodyfikowana ściana kom. (warstwa peptydoglikanu) *płaszcz - szereg warstw białkowych nieprzepuszczalnych dla większości związków chem. Rola: *oporność na czynniki chem. - wynik nieprzepuszczalności osłon zew. *obecności Ca DPA - stabilizującego i działającego ochronnie na DNA spory *obecność wyspecjalizowanych białek wiążących DNA „wysycających” DNA endospory i chroniących je przed temp., suszą.
7. Struktury powierzchniowe mikroorganizmów i ich rola
8. Znaczenie bakterii w środowisku.
*powodują rozkład i gnicie materii organicznej martwej *włączają w obieg materii niektóre pierwiastki np. C, S, N, P *mineralizują i spulchniają glebę, fermentują oborniki *oczyszczają wodę i ścieki *wykorzystywane w przemyśle farmaceutycznym w produkcji szczepionek, surowic, antybiotyków, witamin *odgrywają istotną rolę w procesach glebotwórczych, wzbogacając glebę w azot, wiążą azot atmosferyczny *dzięki ich obecności w przewodzie pokarmowym przeżuwaczy mogą zachodzić procesy trawienia celulozy, u człowieka są źródłem witamin B i K . Ich negatywna role to: *wywołują choroby człowieka (gruźlica, kiła), zwierząt (różyca, gruźlica, nosacizna), roślin (plamistość liści buraka, zgorzel łodygi ziemniaka, bakterioza kapusty) *powodują gnicie produktów spożywczych pochodzenia roślinnego i zwierzęcego *uwalniają azot do atmosfery (bakterie denitryfikacyjne)
9. Morfologia grzybów.
*są organizmami cudzożywnymi odżywiającymi się martwą (saprobionty np.muchomor), żywą (pasozywty np.rdza, buławinka) materią organiczną bądź też żyjące w symbiozie z innymi organizmami np. z korzeniami roślin nasiennych (np.sosny lub buka), stosunki symbiotyczne określa się mianem mikoryzy; *nie posiadają plastydów, a czerwone, zielone, żółte zabarwienie owocników grzybów kapeluszowych jest wywołane obecnością specyficznych barwników w wakuolach bądź ścianach komórkowych, materiałami zapasowymi są glikogen i tłuszcz oraz organiczny związek wolutyna, skrobi brak; *oddychają tlenowo lub beztlenowo; *plecha grzybów - grzybnia jest zbudowana z wielu delikatnych rozgałęziających się nici zwanych strzępkami, mającymi budowę komórkową; *wyróżnia się kilka form grzybów: jednokomórkowe - drożdże, komórczakowe - pleśniak, wielokomórkowe tworzące owocniki zróżnicowane na trzon i kapelusz - borowik, wielokomórkowe nie tworzące owocników - kropidlak; *rozmnażają się 3 sposobami: płciowo, bezpłciowo i wegetatywnie.
10. Prokariota i eukariota - podobieństwa i różnice.
Różnice: *budowa jądra komórkowego *zawartość DNA w jadrze komórkowym *budowa cytoplazmy *szybkość metabolizmu) *czas 1 generacji *rozmiary komórki *stopień uproszczenia budowy kom. *zdolność wykorzystywania różnych subst.odżywczych *możliwością zmiany typu metabolizmu
11. Rozmnażanie grzybów.
Rozmnażają się 3 sposobami: *płciowo przez izogamię, anizogamię, oogamię, gametangiogamię, kopulację różnoimiennych strzępek (+)(-) *bezpłciowo przez: zarodniki ruchliwe (zoospory), zarodniki nieruchliwe (aplanospory), a wśród nich endospory (z.workowe) i egzospory (z.konidialne, z.podstawkowe) *wegetatywnie przez: fragmentację grzybni, pączkowanie, podział komórki.
12. Rola grzybów w środowisku.
*stanowią ważne ogniwo reducentów w krążeniu pierwiastków, rozkładając substancje organiczne, tworzą próchnicę *wykorzystywane w produkcji antybiotyków np. penicyliny z pędzlaka, witaminy A, B2, B12 *służą w przemyśle piekarniczym, gorzelniczym, mleczarskim *służą do otrzymywania kwasu szczawiowego i cytrynowego *wykorzystywane przez człowieka do walki biologicznej ze szkodnikami. Grzyby wywołują choroby ludzi i zwierzat - grzybice, zatrucia sporyszem, choroby roślin - sucha zgnilizna bulw ziemniaczanych, zaraz ziemniaczana. Powodują pleśnienie produktów spożywczych oraz materiałów przemysłowych.
13. Morfologia wirusów i zasady ich przenoszenia.
14. Zasady klasyfikacji wirusów
15. Bakteriofagi.
16. QS rola i mechanizm działania.
17. Relacje pomiedzy drobnoustrojami.
18. Wpływ czynników fizycznych i chemicznych drobnoustrojów.
19. Mikroflora wód płynących.
20. Mikroflora jezior.
21. Mikroflora wód słonych.
22. Sposoby odżywiania mikroorganizmów.
23. Biofilm.
24. Pętla mikrobiologiczna.
25. Mechanizm wyżerania jako regulacja ilościowa i jakościowa mikroflory.
26. Znaczenie mikrobiologicznego łańcucha detrytusowego.
27. Maty mikrobiologiczne.
28. Rola mikroekosystemów w środowisku wodnym.
29. Podstawowe elementy w ekologii mikroorganizmów.
30. Drobnoustroje środowisk ekstremalnych.
31. Mechanizm przystosowania drobnoustrojów do warunków ekstremalnych.
32. Krzywa wzrostu mikroorganizmów.
33. Typy hodowli i ich charakterystyka.
Pojęcia: *hodowla - nazywamy masę drobnoustrojów wyrosłych na podłożu o dowolnej konsystencji. *H.czysta - wyrosłe w środowisku wzrostowym drobnoustroje są identycznymi osobnikami tj. należą do jednego szczepu konkretnego gatunku. *H.mieszana - wyrosłe w środowisku wzrostowym drobnoustroje należą do różnych szczepów tego samego gat. lub różnych gat.jednego rodzaju bądź różnych rodzajów *H.statyczna - namnażanie drobnoustrojów prowadzone jest w naczyniu do którego w trakcie doświadczenia nie dodajemy nowej ani nie ujmujemy zużytej pożywki *H.zsynchronizowana - osobniki stanowiące wyjściowe inokulum, znajdują się w jednakowej fazie wzrostu, zastosowanie do celów badawczych *H.ciągła - namnażanie drob.prowadzone jest w środowisku w którym ciągle usuwana jest część pożywki i dodawana nowa
34. Czynniki wpływające na przebieg krzywej wzrostu.
Gatunek, wiek, czynniki fizyczne i chemiczne, stężenia i rodzaje substratu, czysta - nie zagraża nic, mieszana - mogą działać na siebie negatywnie.
35. Czynniki określające występowanie mikroorganizmów w środowisku wodnym.
36. Populacja jako podstawa funkcjonowania biocenozy mikroekosystemów.
37. Biogeochemiczny obieg pierwiastków.
38. Mikroflora osadów.
39. Mikroflora ryb.
40. Wpływ czynników na jakościowo - ilościowy obraz mikroflory.
41. Przewód pokarmowy ryb jako siedlisko mikroorganizmów.
42. Czynniki warunkujące chorobotwórczość ryb.
43. Cechy drobnoustrojów chorobotwórczych.
44. Wirusy jako czynniki patogenne ryb.
45. Bakterie jako czynniki patogenne ryb.
46. Grzyby jako czynniki patogenne ryb.
47. Zapobieganie i zwalczanie infekcji mikrobiologicznych.
48. Mikrobiologiczne choroby ikry.
49. Nowotworowe choroby ryb.
50. Woda jako siedlisko mikroorganizmów chorobotwórczych.
51. Charakterystyka mikroorganizmów chorobotwórczych pochodzących z wody.
52. Łańcuch epidemiologiczny.
53. Toksykoinfekcje i intoksykacje.
54. Metody sterylizacji.
Sterylizacja lub wyjaławianie nazywamy proces w wyniku którego, ze środowiska poddanego procesowi, wyeliminowane zostają wszystkie formy żywe, tj formy wegetatywne jak i przetrwalne. Metody sterylizacji można przeprowadzić przy pomocy czynników fizycznych, chemicznych, mechanicznych i zależy to od rodzaju wyjaławianego środowiska. Do gr.czynników fiz. zaliczmy *podwyższoną temp. (sterylizacja termiczna) *promienie UV *promieniowanie jonizujące *ultrwdzźwięki., Do gr.chem *niektóre gazy (tlenek etylenu, ozon) *pary niektórych zw.(formaldehyd, aldehyd glutarowy, β-proionolakton). Wyjaławianie mech (sterylizacja na zimno) *filtry.
Sterylizację przy pomocy podwyższonej temp.wykorzystujemy w warunkach laboratorium mikrobiologicznego, przemyśle spoż. Mechanizm bakteriobójczy polega na denitracji białek w niszczonych organizmach. Przy temp.powyzej 200°C dochodzi do zwęglania zw.org. Metody sterylizacji termicznej *wyżarzanie w płomieniu palnika - do sterylizacji ez bakteriologicznych *opalanie - narzędzia (nożyczki, skalpele), naczynia wylotów probówek * wyjaławianie w suchym gorącym pow. 160-180°C - w suszarkach w których jałowimy szkło, narzędzia laboratoryjne * wyjaławianie w nasyconej parze wodnej o temp.wyższej niż 100°C - hermetycznie zamykane kotły - autoklawy, temp. nasyconej pary wodnej, wyższej niż 100°C uzysujemy dzięki sprężeniu nasyconej pary, stosowanie do potrzeb, pod ciśnieniem 0,1-0,3 MPa (1-3)atm. * wyjaławianie w parze wodnej o temp. 100°C w tzw.aparatach Kocha - niezbędne jest trzykrotne powtórzenie ogrzewania w odstępach 24-godz.
Wyjaławianie mechaniczne - sterylizacja na zimno prowadzona jest przy pomocy różnego typu filtrów. Działają one na zasadzie sita zatrzymującego wszystkie cząsteczki znajdujące się w poddawanym filtracji środowisku. Wyjałowiony zestaw podłączony jest do pompy próżniowej. Wytworzone podciśnienie pozwala na swobodny przepływ nałowionego materiału przez filtr oraz na uzyskanie jałowego przesączu. Tę metodą jałowienia są *zw.termowrażliwe przygotowane w formie roztworów *powietrze. Obecnie do wyjałowienia stosowane są wyłącznie jednorazowe filtry membranowe,mało kosztowne,wygodne w użyciu.
55. Drobnoustroje wskaźnikowe.
Drobnoustroje z których obecność w środowisku żywności jest dowodem braków w higienie procesu produkcji. Warunki jakie powinny odpowiadać drobno.wskaźnikowe: *obecność w środowisku (naturalnym, żywnościowym) w ilościach przewyższających znaczną liczbę drobno.chorobotwórczych *powinny posiadać cechy pozwalające na w miarę jednoznaczną ich sanityzację *powinny charakteryzować się większą opornością na czynniki środowiska niż bakterie chorobotwórcze na potencjalną obecność, których mogą wskazywać *nie powinny namnażać się w środowisku, a przynajmniej w stopniu nie większym niż drobno.chorobotw.na potencjalną obecność, których mogą wskazywać.
56. Metody oceny ilościowej i jakościowej mikroorganizmów w środowisku.
57. Techniki biologii molekularnej w mikrobiologii.
58. Podłoża mikrobiologiczne jako środowisko wzrostu mikroorganizmów.
59. Rola mikroorganizmów w środowisku.
60. Metoda miana
Miano jest to najmniejsza ilość badanego materiału w której znajduje się przynajmniej jeden interesujący nas drobnoustrój. Im wartość miana jest wyższa tym materiał zawiera mniej drobno. Np.miano oznacza, że w 1 jednostce badanego materiału jest co najmniej 1. drobn. Zasady metody: 1. Metodą miana oznaczać można obecność dowolnej grupy drobn.lub konkretnego drobn.w badanym materiale. W praktyce metodą miana określa się najczęściej bakterie jelitowe Escherichia coli oraz bakterie kolipodobne. Określa się tą metodą liczbę bakterii Salmonelli i gronkowców. 2. W zależności od kierunku oznaczeń i wymogów mikrobiologicznych punktem wyjścia do posiewów jest materiał wyjściowy lub jego kolejne rozcieńczenia dziesiętne. W przypadku posiewu ilości większych-równych od 1g/ml posiewany materiał może wymagać regeneracji przed posiewem (ma to na celu przywrócenie sprawności fizjologicznej uszkodzonym komórkom) 3.Posiew wykonuje się w 1 powtórzeniu. 4. Należy go wykonać (w przypadku posiewu z rozcieńczeń) z 3 kolejnych rozcieńczeń. 5. Posiew w metodzie miana wykonywany jest na podłoże płynne. 6. Wynik dodatni to zmętnienie podłoża + ewentualne zmiany dodatkowe widoczne gołym okiem, takie jak zmiany barwy podłoża, obecność gazu itp.
61. Metoda najbardziej prawdopodobnej liczby.
62. Metody identyfikacji bakterii grupy Enterobacteriaceae.