UNIWERSYTET TECHNOLOGICZNO-PRZYRODNICZY

im. Jana i Jędrzeja Śniadeckich w Bydgoszczy

Ochrona Własności Intelektualnej

Temat pracy: „Autorskie prawa majątkowe”

Patryk Kucharski

Semestr III

WBiIŚ

2011/2012

Prawa autorskie majątkowe uregulowane są w artykule 17 ustawy o prawie autorskim i prawach zależnych. Zgodnie z tym punktem twórcy przysługuje wyłączne prawo do korzystania ze swojego dzieła i rozporządzania nim na wszystkich polach eksploatacji (np. druk, Internet, film, itp.). Są one bezwzględne i skuteczne wobec wszystkich. Jest to bardzo ważne gdyż uprawniony z tytułu majątkowego prawa autorskiego może żądać od obywateli przestrzegania jego praw, a osoby te są zobowiązane do powstrzymania się od jego naruszenia. Temat został wybrany żeby pokazać młodym ludziom, że w dobie Internetu istnieje cienka linie pomiędzy przestrzeganiem, a łamaniem tego prawa poprzez pobieranie i udostępnianie plików np. muzycznych, programów użytkowych czy też filmów. W kwestii rozporządzania prawami autorskimi oznacza to w skrócie „monopol twórcy”. Ustawa w art. 50 jako przykład wskazuje następujące pola eksploatacji (katalog nie jest zamknięty, wraz z rozwojem techniki będą powstawały bądź już istnieją inne pola eksploatacji):

• w zakresie utrwalania i zwielokrotniania utworu - wytwarzanie określoną techniką egzemplarzy utworu, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową,

• w zakresie obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono - wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy,

• w zakresie rozpowszechniania utworu w sposób inny niż wcześniej omówione - publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym.

Tylko twórca ma prawo korzystania z utworu, rozporządzania nim oraz wynagrodzenia z tytułu korzystania. Twórca może swoje uprawnienia z tytułu praw autorskich majątkowych przenieść na inne podmioty (w drodze licencji lub w drodze umowy przenoszącej prawa), albo nie dokonywać tego typu działań. Tylko jednak twórca o tym decyduje. Są one jednak zbywalne (tym właśnie różnią się od praw osobistych, których nie można ani zbyć ani zrzec się). Uprawnienia z tytułu praw autorskich bardzo często są porównywane do uprawnień właściciela, ponieważ tylko twórca ma uprawnienia do rozporządzania swoimi prawami majątkowymi. Istnieją sytuacje, gdy twórca zrzeka się wynagrodzenia za rozporządzenie prawami do utworu. Przykładem mogą być np. różnego rodzaju akcje charytatywne, podczas których twórcy wykonują utwory (zdjęcia, plakaty, bombki świąteczne itp.), organizator akcji utwory sprzedaje, zaś twórcy nie pobierając z tego tytułu żadnego wynagrodzenia.

Prawa autorskie majątkowe są ograniczoną wersja praw autorskich osobistych, które są niezbywalne, nie można się ich zrzec i chronią twórcę w sposób nieograniczony w czasie.

Prawa autorskie majątkowe są chronione tylko przez określony okres czasu. Na podstawie art. 36 prawa autorskiego oblicza się czas ochrony praw autorskich majątkowych. Zgodnie z tym artykułem z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych w ustawie, autorskie prawa majątkowe gasną z upływem lat siedemdziesięciu:

• od śmierci twórcy, a do utworów współautorskich - od śmierci współtwórcy, który przeżył pozostałych,

• w odniesieniu do utworu, którego twórca nie jest znany - od daty pierwszego rozpowszechnienia, chyba że pseudonim nie pozostawia wątpliwości co do tożsamości autora lub jeżeli autor ujawnił swoją tożsamość,

• w odniesieniu do utworu, do którego autorskie prawa majątkowe przysługują z mocy ustawy innej osobie niż twórca - od daty rozpowszechnienia utworu, a gdy utwór nie został rozpowszechniony - od daty jego ustalenia,

• w odniesieniu do utworu audiowizualnego - od śmierci najpóźniej zmarłej z wymienionych osób: głównego reżysera, autora scenariusza, autora dialogów, kompozytora muzyki skomponowanej do utworu audiowizualnego.

Oznacza to iż po upływie czas przewidzianego w ustawie można w sposób dowolny i swobodny korzystać z utworów. Nie trzeba występować o zgodę do twórcy, nie ma konieczności zapłaty za korzystanie czy rozpowszechnianie takiego utwory, brak również obowiązku podpisywania stosownych umów z twórcą. Okres ten liczony jest co do zasady od śmierci twórcy (współtwórców), ale wyjątkowo - od innych zdarzeń. W sytuacji gdy twórca nie jest znany 70 lat będziemy liczyć od daty rozpowszechniania utworu. Prawo autorskie w art. 37 precyzuje jeszcze, iż w sytuacji gdy bieg terminu wygaśnięcia autorskich praw majątkowych rozpoczyna się od rozpowszechnienia utworu, a utwór rozpowszechniono w częściach, odcinkach, fragmentach lub wkładkach, bieg terminu liczy się oddzielnie od daty rozpowszechnienia każdej z wymienionych części. Upoważnienie (pozwolenie) dane przez autora lub osobę której przysługują autorskie prawa majątkowe (licencjodawca) użytkownikowi utworu (licencjobiorca) na wykorzystywanie utworu w sposób i na warunkach ustalonych między nimi w odnośnej umowie (umowa licencyjna). Umowa licencyjna obejmuje zezwolenie na wykorzystywanie utworu wyłącznie na polach eksploatacji wymienionych w umowie. Zawarcie umowy licencyjnej nie powoduje przeniesienia autorskich praw majątkowych, przysługują one nadal licencjodawcy, który może udzielać dalej innym osobom licencji. Licencja może być wyłączna i wówczas licencjodawca zobowiązuje się, że nie będzie udzielał licencji innym osobom poza licencjobiorca ani sam korzystał z utworu. Licencja może być udzielona na czas oznaczony lub nieoznaczony.

---