1. Wymień etapy procesu badawczego.
- proszę omówić I etap procesu badawczego.
- proszę omówić II etap procesu badawczego.
- proszę omówić III etap procesu badawczego.
- proszę omówić IV etap procesu badawczego.
- proszę omówić V etap procesu badawczego.
- proszę omówić VI etap procesu badawczego.
- proszę omówić VII etap procesu badawczego.
.
a) zdefiniowanie problemu badawczego
b) przegląd istniejącej literatury
c) sformułowanie pytań
d) wybór narzędzi badawczych
e) zbieranie danych
f) interpretacja wyników analiz
g) sformułowanie wniosków
a) na wybór problemu i jego określenie wpływają dwa rodzaje czynników:
· czynniki społeczne - doniosłe i bolesne problemy danego społeczeństwa przyciągają uwagę badaczy bardziej niż problemy błahe
· czynniki teoretyczne - zainteresowany jakąś teorią badacz może chcieć ją przetestować, może chcieć sprawdzić wyniki innych badań dotyczących interesujących go kwestii
b) przegląd istniejącej literatury
· zarówno teoretycznej, jak i prezentującej wyniki wcześniejszych badań tego samego problemu
· pozwala to na określenie własnej perspektywy badawczej
c) sformułowanie pytań, na które dane badania mają dostarczyć odpowiedzi
d) wybór narzędzi badawczych
· narzędzia badawcze muszą być dostosowane do badanej problematyki i wybrane ze względu na nią
e) zbieranie danych
· zebrane badania zostają poddany analizie: ilościowej i jakościowej
· w analizie ilościowej wykorzystywane są najczęściej metody statystyczne
· analizy jakościowe skupiają się na niewielu przypadkach, pozwalają poznać je dogłębnie i docierać do tego, co zachodzi w procesach międzyosobniczych interakcji
f) interpretacja wyników analiz
g) sformułowanie wniosków
stwierdzenie, jakiego rodzaju odpowiedzi zostały uzyskane na pytania sformułowane w punkcie wyjściowym badań
2. Jakie wyróżnia się metody badawcze.
Trzy główne metody badań:
- obserwacja (aby opisać zjawisko/ zachowania się)
- korelacja (żeby przewidzieć, czy różne zjawiska wystąpią łącznie i w jaki sposób)
- eksperyment (aby wyjaśnić, czyli znaleźć przyczynę zjawiska/ zachowania się)
3. Wyjaśnij pojęcie „sondażu”.
Sondaż (badanie opinii publicznej) - rodzaj badań statystycznych w celu określenia preferencji ludności, dotyczących kontrowersyjnych tematów
4. Wyjaśnij pojęcie „ankieta”.
Ankieta - rodzaj badania wykorzystywany do poznawania zjawisk masowych, a więc poglądów ludzi na dany temat
5. Wyjaśnij pojęcie „wywiad”.
Wywiad - rodzaj badań przeprowadzonych z jedną lub z kilkoma osobami posiadający charakter bezpośredniego kontaktu między badającym a badanym
· wywiad z użyciem kwestionariuszy
wywiad swobodny
6. Wyjaśnij pojęcie „zawód”.
Zawód - czynności trwale wykonywane, wymagające określonego przygotowania i umiejętności, będące świadczeniami na rzecz innych osób, przynoszące dochody będące podstawą utrzymania.
7. Wymień funkcje zawodu.
Dochód, uznanie, samoocena, rozwój,
8. Wyjaśnij pojęcie „socjologia”.
Socjologia - dziedzina, która bada społeczne zachowania się człowieka, organizację społeczeństw oraz zachodzące w nich interakcje.
9. Wyjaśnij pojęcie „politologia”.
Politologia - jedna z nauk społecznych, zajmująca się polityką rozumianą jako całokształt działalności związanej z dążeniem do zdobycia, sprawowania i utrzymania władzy, teorią jej organizacji oraz funkcjami i charakterem państwa
10. Wymień podstawowe pytania socjologiczne.
Dlaczego ludzie cokolwiek robią?
Dlaczego społeczeństwo jako struktura coraz bardziej skomplikowana czemu się nie rozpada?
11. Wykaż związek socjologii z innymi naukami.
Określenie precyzyjnych granic między socjologią a wyspecjalizowanymi naukami społecznymi takimi jak ekonomia czy nauki polityczne nie jest łatwe. Zdaniem części socjologów, tym co wyróżnia socjologię jest holistyczne podejście do analizy zjawisk społecznych. Trudne jest też odróżnienie socjologii od starszych dyscyplin naukowych jak historia czy filozofia, które często poszukiwały odpowiedzi na pytania podobne do tych, które stawia socjologia. Istnieją też młodsze od socjologii, pokrewne dziedziny wiedzy: antropologia i socjobiologia. Socjologowie posługują się zróżnicowanymi metodami i technikami badań, zarówno o charakterze ilościowym, jak i jakościowym. Na przełomie XIX i XX wieku udało się przezwyciężyć pozytywistyczną i naturalistyczną wizję uprawiania socjologii, postulującą naśladowanie metod nauk przyrodniczych w badaniu zjawisk społecznych, w czym duże zasługi miał Max Weber - twórca tzw. socjologii rozumiejącej i Florian Znaniecki - autor koncepcji współczynnnika humanistycznego. Odtąd socjologia jest traktowana jako jedna z nauk humanistycznych, chociaż spór o sposób uprawiania socjologii jako nauki trwa w zasadzie do dnia dzisiejszego.
12. Scharakteryzuj początki rozwoju socjologii.
- rewolucja przemysłowa
- rewolucja francuska (1789 r.) - przyspieszyła rozwój naukowego myślenia o świecie społecznym
13. Podstawowe pytanie Augusta Comte'a.
„Co sprawia, że społeczeństwo się nie rozpada, w miarę jak staje się większe, złożone i łączy społeczeństwo, wspólne idee, przekonania w tzw. „consensus uniwersalis”
14. Przedstaw prawo 3 faz Augusta Comte'a.
Trzy fazy Comte'a:
- teologiczna: myślenie o świecie zdominowane jest rozważaniem o zjawiskach nadprzyrodzonych, religijnych i boskich
- metafizyczna: to co nadprzyrodzone zostaje zastąpione koncepcjami filozoficznymi, rozwojem matematyki, logiki itp.
- pozytywistyczna: sposobem gromadzenia wiedzy jest nauka (obserwacja faktów ekonomicznych)
15. Wpływ H. Spencera na socjologię.
Herbert Spencer (1820 - 1903)
- pierwszy socjolog brytyjski
- dzieło: „Zasady socjologii”
· w tym dziele rozwinął teorię organizacji społeczeństwa ludzkiego
- uważał, że społeczeństwa, aby przetrwać muszą spełniać następujące funkcje: muszą się reprodukować, muszą wytwarzać odpowiednią ilość dóbr, muszą dzielić pomiędzy członków produkty oraz muszą koordynować i regulować działalność swoich członków
- wyróżnił trzy zasady, wokół których grupują się wyżej wspomniane funkcje:
· operacyjna (reprodukcja i produkcja)
· dystrybucyjna (przepływ materiałów i informacji)
· regulacyjna (koncentracja władzy w celu kontrolowania i koordynowania)
- twórca funkcjonalizmu - zasada, wedle której wszelkie analizy specyficznych kulturowych i społecznych zachowań uwzględniały funkcje, jakie pełnią one w społeczeństwie jako całość
16. Wpływ E. Durkheima na socjologię.
Emil Durkheim (1858 - 1917)
- jego ideą stało się uznanie, że systemy symboli kulturowych m.in. wartości, przekonań, dogmatów religijnych, ideologii itp. są ważnym elementem integracji społeczeństwa
- wg niego porządek społeczny będzie istniał w ogromnych i złożonych społeczeństwach wtedy, gdy istnieją wspólne symbole i układy symboli wykorzystywane przez społeczeństwo
Przykład: Aborygeni poprzez uczucie siły i energii interakcji tworzą totemy i uczestniczą w rytuałach na cześć wielkich mocy
17. Wpływ K. Marksa na socjologię.
- wg niego organizacja społeczeństwa jest zależna od środków produkcji (sposoby produkcji i organizacja pracy)
- funkcjonowanie społeczeństwa zależy od bazy ekonomicznej
- wprowadził teorię konfliktu (socjologia konfliktu)
· każdy rodzaj organizacji społecznej ma w sobie konfliktorodne nierówności; polegają one na tym, że ci którzy posiadają i kontrolują środki produkcji umacniają swoją władzę, jednak ci, którzy ich nie posiadają występują przeciwko pierwszej grupie
18. Wyjaśnij pojęcie „instytucja”.
Instytucja - forma działalności, której celem jest zaspokajanie jakiejś istotnej potrzeby społecznej, np. reprodukcji, edukacji czy porządku społecznego
19. Wymień funkcje instytucji wg J. Szczepańskiego.
Jan Szczepański - doniosłość wpływu instytucji polega na następujących funkcjach:
a) za ich pośrednictwem są zaspokajane potrzeby, tzn. instytucje dostarczają środki zaspokojenie potrzeb, określają ich rodzaj, jakość itd.
b) doniosłość polega na tym, że instytucje regulują zachowania: zachęcają do zachowań pożądanych i dokonują represji zachowań niepożądanych
c) instytucje zapewniają ciągłość życia społecznego
20. Wyjaśnij pojęcie „instytucja społeczna”.
Instytucja społeczna - system stosunków społecznych zachodzący pomiędzy grupami społecznymi, względnie pomiędzy grupą a jednostką, uregulowany określonymi normami, prowadzącymi do określonego celu.
21. Wyjaśnij pojęcie „instytucja socjalna”.
Odnosi się on do bardzo trwałych elementów ładu społecznego (np. rodzina, własność, prawo), uregulowanych i usankcjonowanych form działalności (np. nauka, szkolnictwo, sądownictwo), uznanych sposobów rozwiązywania problemów współpracy i współżycia (np. małżeństwo, rozwód, kredyt, arbitraż), niektórych organizacji formalnych pełniących w społeczeństwie określone funkcje (np. szpital, więzienie, fabryka, urząd).
22. Dokonaj podziału instytucji ze względu na rodzaj zaspokajania potrzeb.
Podział instytucji ze względu na status zapotrzebowania:
a) instytucje ekonomiczne
- zajmują się dystrybucją i produkcją dóbr oraz usług
- tworzą i cyrkulują kapitał
b) instytucje polityczne
- regulują stosunki władzy oraz wyznaczają polityczną organizację społeczeństwa, jego system prawny i funkcjonowanie środków przymusu
c) instytucje leżące u podstaw społecznej stratyfikacji
- określają dystrybucję społecznych pozycji oraz dostęp do nagród i społecznych zasobów
d) instytucje rodziny i pokrewieństwa
- zapewniają fizyczną i kulturową reprodukcję społeczeństwa
- wyznaczają kształt procesów socjalizacji
e) instytucje wychowawcze i edukacyjne, instytucje religijne, kulturalne, instytucje działające o charakterze naukowym, mass media, instytucje działające w kulturze
23. Scharakteryzuj instytucje ze względu na zakres działania.
Zakres działania instytucji:
- problemowy: jakimi problemami społecznymi się zajmuje?
- przestrzenny: gdzie ma swoją siedzibę
- typ stosunków pomiędzy grupami lub jednostkami
- każda instytucja ma swoją historię i zakres działania
24. Wymień 4 główne znaczenia instytucji wg J. Szczepańskiego.
a) nazwa instytucji może odnosić się do pewnej grupy osób, powołanych do załatwienia spraw doniosłych dla życia zbiorowego (ludzie wykonują funkcje publiczne)
b) jako formy organizacyjne zespołu czynności wykonywanych przez niektórych członków grupy w imieniu całej grupy
c) jako zespół urządzeń materialnych i środków działania, pozwalający upoważnionym jednostkom na wykonywanie publicznych i impersonalnych funkcji mających na celu zaspokojenie potrzeb lub regulowanie zachowań członków grupy
d) niektóre role społeczne szczególnie doniosłe dla grupy
25. Scharakteryzuj strukturę instytucji wg B. Malinowskiego.
Instytucja (wg Malinowskiego)
- każda instytucja jest zorganizowana wg określonych reguł
- struktura każdej instytucji jest podobna
- instytucja zawiera czynnik normatywny, czyli normy określające współdziałanie jednostki w ramach tej instytucji
- czynnik celowościowy określający zadania i cele, jakie dana instytucja realizuje lub powinna realizować
- każda instytucja musi mieć liczbę osób zatrudnionych, czyli personel, z podziałem na czynności, obowiązków oraz odpowiedzialności za nie
- działalność instytucji, czyli rzeczywiste i konkretne typy aktywności podejmowane i realizowane w ramach instytucji oraz zgodne z jej celami
- rzeczywiste funkcje instytucji, czyli obiektywna rola, jaką odgrywa w szerszym kontekście kulturowym
- środki finansowe potrzebne na działalność instytucji
26. Kim jest „pracownik socjalny”.
Pracownik socjalny jest osobą, która działa na rzecz jednostek, rodzin, grup i środowisk społecznych, umożliwiając im realizację własnych potrzeb i pomoc w rozwiązywaniu problemów społecznych.
27. Co to jest „praca socjalna”.
Praca socjalna - działalność mająca na celu pomoc osobom, rodzinom, grupom i środowiskom społ. w zaspokajaniu ich potrzeb, lepsze dostosowanie do zasad życia społ., poprawę pozycji społ.
28. Wyjaśnij pojęcie „problem społeczny”.
Problem społeczny - z zjawisko społeczne, podobny do kwestii społecznej, węższy w zakresie, problem możemy rozwiązać, kwestie nie.
29. Wyjaśnij pojęcie „kwestia społeczna”.
Kwestia społeczna - ogół stosunków niedostosowania organizacji życia społecznego do indywidualnych i zbiorowych potrzeb lub też dla oznaczenia sytuacji, w której podstawowe procesy nabierają cech patologicznych.
30. Kwestie społ. w ujęciu liberalizmu.
Kwestia społeczna w ujęciu liberalizmu:
- naczelną wartością jest wolność jednostki
31. Kwestie społ. w ujęciu socjalizmu.
Kwestia społeczna w ujęciu socjalizmu:
- nie zakłada, że występują problemy i kwestie społeczne
32. Kwestie społ. w ujęciu chrześcijańskich nauk społecznych.
Kwestie społeczne w ujęciu chrześcijańskich nauk społecznych
- każdy ma zakorzeniony grzech osobisty
- w pewnym momencie wychodzą z człowieka jego ciemne strony - wtedy powstają kwestie społeczne
33. Kwestie społ. w ujęciu międzynarodowym (światowym).
Kwestie społeczne w ujęciu międzynarodowym
- najważniejsze jest polepszenie bytu innych ludzi
34. Kwestie społ. w Polsce (dokonaj charakterystyki).
Kwestie społ. w Polsce dotyczą wielu płaszczyzn życia społecznego. Głównymi aspektami są
bezrobocie, bezdomność.
Bezrobocie
- bezrobocie długoterminowe: pozostawanie bez pracy dłużej niż dwanaście miesięcy
- bezrobocie ukryte: przechodzenie na wcześniejszą emeryturę
- przerwa w pracy powoduje stopniową utratę kwalifikacji, które z każdym dniem bardziej się starzeją
- przedłużający się okres bez pracy niszczy nawyki dyscypliny, której wymaga każda praca
- zamieranie kontaktów z ludźmi usytuowanymi na rynku i brak pomocy z ich strony
Bezdomność
- przyczyną bezdomność jest narastająca bieda
- pogorszenie się sytuacji materialnej wielu kategorii społeczno - zawodowych
35. Od czego zależy rozwój kwestii społ.
Polityka socjalna i podejście jednostek.
Kwestie społeczne warunkuje:
- typ rodziny
- pozycja społeczna
- stopień sprawności fizycznej i umysłowej
- warunki życia w miejscach zamieszkania
36. Wyjaśnij pojęcie „krytyczne sytuacje życiowe”.
Jako krytyczne sytuacje życiowe określa się takie, w których występują łącznie następujące okoliczności:12 zagrożone są zdrowie, byt i godność osobista; zawodzą dotychczasowe mechanizmy adaptacyjne, następuje destabilizacja, często załamanie się drogi życiowej; człowiek staje wobec konieczności decyzji o dużym stopniu ryzyka; nie widzi się wyjścia w oparciu o własne tylko siły. Szerzenie się takich sytuacji w skali masowej jest poważnym zagrożeniem społecznym - zarówno z punktu widzenia konsekwencji dla życia jednostki i rodziny, jak i dla życia zbiorowego i bytu narodowego. Sytuacja społeczno - ekonomiczna większości polskich rodzin niepełnych jest obecnie jednym z współczynników powstawania kwestii społecznych - powodujących głębokie zburzenia w funkcjonowania nie tylko jednostek i ich rodzin, ale całego społeczeństwa
37. Dokonaj podziału kwestii społ. na przedmiotowe i podmiotowe.
Kwestie społ. przedmiotowe - powstają w wyniku nie zaspokojenia jakiejś potrzeby.
Kwestie społ. podmiotowe - powstają, gdy występuje stan niezaspokojenia różnych potrzeb w stosunku do jakiejś grupy społecznej. (np. kwestia ludzi starszych, ludności wiejskiej, niepełnosprawnych, rodzin, mniejszości narodowych czy religijnych).
38. Scharakteryzuj kwestię społ. np. bezdomność.
Bezrobocie jest zjawiskiem polegającym na tym, że część ludzi zdolnych do pracy i chcących pracować (warunek ten często się pomija jako trudny do weryfikacji) nie znajduje żadnego zatrudnienia.
Rodzaje bezrobocia
· bezrobocie frykcyjne - związane ze zmianą pracy w celu znalezienia inej/lepszej lub w związku ze zmianą miejsca zamieszkania
· bezrobocie strukturalne - związane ze zmianami strukturalnymi w gospodarce
· bezrobocie cykliczne - związane z cyklicznymi zmianami produktywności gospodarki
· bezrobocie sezonowe - związane z sezonowością danego sektora gospodarki
39. Wymień przyczyny bezdomności.
Przyczyny bezdomności ogólnie klasyfikowane są jako:
- czynniki społeczno - ekonomiczne, do których zalicza się w szczególności przyczyny spowodowane złą sytuacją ekonomiczno - społeczną, a w jej konsekwencji:
· wzrastające bezrobocie i likwidacja hoteli robotniczych;
· brak miejsc w szpitalach i zakładach opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psychicznymi, a także brak miejsc w domach pomocy społecznej dla rencistów i emerytów;
· brak mieszkań dla wychowanków domów dziecka;
· stygmatyzacja społeczna osób zarażonych wirusem HIV;
- czynniki psychologiczne:
· alkoholizm;
· przestępczość;
· rozwody lub rozpad konkubinatów;
· odrzucenie i brak opieki ze strony najbliższych;
· prostytucja;
· przemoc w rodzinie;
- czynniki związane z chorobami i patologiami:
· bezdomność z wyboru;
· choroby psychiczne;
· zaburzenia pamięci;
40. Wymień kategorie osób bezdomnych.
Kategorie osób bezdomnych:
a) bezdomni z przymusu - są to osoby, które nie posiadają, bądź utraciły miejsce zamieszkania w wyniku zdarzeń losowych, decyzji administracyjnych, długotrwałego konfliktu z rodziną, bądź braku możliwości prowadzenia samodzielnego gospodarstwa domowego z przyczyn ekonomicznych lub osobistych;
b) bezdomni tymczasowo - są to osoby, które opuściły dom i rodzinę pod wpływem przejściowego zaburzenia w sferze emocjonalnej, bądź zaistniałego, gwałtownego konfliktu w rodzinie o różnym podłożu i etiologii;
c) bezdomni z wyboru - są to osoby, które odrzuciły obowiązujące normy społeczne realizując wybrany przez siebie styl życia włóczęgi i wędrowca.
41. Wyjaśnij pojęcie bezdomności sensu largo.
Bezdomność sensu largo (nazywana również utajoną lub społeczną) opiera się na ocenie posiadanego lokum jako nie spełniającego kryteriów mieszkania ze względu na jaskrawe odstępstwo od minimalnych standardów mieszkaniowych albo ze względu na kulturowo usprawiedliwione aspiracje.
42. Wyjaśnij pojęcie bezdomności sensu stricte.
Bezdomność sensu stricte (nazywana również rzeczywistą bądź jawną) oznacza brak własnego mieszkania i jednocześnie jakiegokolwiek innego, możliwie stałego, choćby zastępczo traktowanego schronienia przeznaczonego i jakoś przystosowanego do zamieszkania.
43. Scharakteryzuj bezdomną kobietę.
44. Scharakteryzuj bezdomnego mężczyznę.
45. Wymień podmioty działające na rzecz osób bezdomnych.
Caritas, MONAR, św. brat Albert
46. Wymień regulacje prawne dotyczące rozwiązywania kwestii osób bezdomnych.
Europejska Karta Społeczna Rady Europy: pomoc prawna, ekonomiczna i społeczna
Polskie rządowe ustawy: oczekiwanie na mieszkanie socjalne