Obszary specjalne

• obszary utworzone w celu poddaniu ich szczególnemu porządkowi prawnemu opartemu na normach o powszechnej mocy obowiązującej; obszary o szczególnym reżimie prawa administracyjnego

• cele ogólne utworzenia obszaru specjalnego wiążą w sobie elementy dbałości o interesy publiczne jak i interesy indywidualne

• cele konkretne wyrażają się w ochronie przestrzeni obszaru lub przestrzeni poza obszarem

• zazwyczaj ograniczają prawa i wolności:

• poruszania się

• prawo własności i innych praw rzeczowych

• wolność zgromadzeń

• wolność podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej

• niekiedy (rzadziej) są podstawą nabywania i korzystania z uprawnień nie znanych poza obszarem specjalnym, czego przykładem są regulacje prawne obowiązujące w specjalnych strefach ekonomicznych

• Kryterium - prawna podstawa (źródło) utworzenia:

• ustawa

• akt wykonawczy

• rozporządzenie organów naczelnych

• akt prawa miejscowego

• decyzja

• Kryterium - trwałość

• obszary o charakterze trwałym

• obszary o charakterze tymczasowym

• Obszary specjalne - przykłady

• ochrona przyrody: (wspólna podstawa prawna: ustawa o ochronie przyrody)

• parki narodowe (rozporządzenia ministra właściwego do spraw środowiska)

• parki krajobrazowe (rozporządzenie wojewody)

• obszary chronionego krajobrazu, stanowiska dokumentacyjne, użytki ekologiczne, zespoły przyrodniczo-krajobrazowego (rozporządzenie wojewody albo uchwała rady gminy, jeżeli wojewoda nie ustanowił tych form ochrony przyrody)

• parki gminne (uchwała rady gminy)

• obszary ograniczonego użytkowania (ustawa - prawo ochrony środowiska, rozporządzenie wojewody)

• uzdrowiska (ustawa o lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiskach i obszarach ochrony uzdrowiskowej oraz o gminach uzdrowiskowych, rozporządzenie rady ministrów

• drogi publiczne (ustawa o drogach publicznych; rozporządzenie ministra właściwego do spraw transportu, uchwały sejmiku województwa, rady powiatu, rady gminy)

• zabytki nieruchome: (ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami)

• uznanie za pomnik historii ( rozporządzenie prezydenta rp)

• parki kulturowe (uchwała rady gminy)

• wpis do rejestru zabytków (decyzja wojewódzkiego konserwatora zabytków)

• specjalne strefy ekonomiczne (ustawa o specjalnych strefach ekonomicznych, rozporządzenie rady ministrów)

• obszary występowania choroby zakaźnej (ustawa o ochronie zdrowia zwierząt i zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt, rozporządzenie powiatowego lekarza weterynarii)

• obszary występowania stanów nadzwyczajnych:

• stan wojenny (ustawa o stanie wojennym oraz o kompetencjach Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych i zasadach jego podległości konstytucyjnym organom Rzeczypospolitej Polskiej, rozporządzenie Prezydenta RP)

• stan wyjątkowy (ustawa o stanie wyjątkowym, rozporządzenie Prezydenta RP)

• stan klęski żywiołowej (ustawa ostanie klęski żywiołowej, rozporządzenie Rady Ministrów)

• Inne obszary:

• morskie

• górnicze,

• kolejowe

• obwody łowieckie

• rybne obwody ochronne

• strefy ujęć wody

• strefy ograniczonego hałasu

• strefy nadgraniczne

• tereny byłych hitlerowskich obozów zagłady

Stany nadzwyczajne

• Regulacja prawna:

• konstytucja (rozdz. xi)

• ustawodawstwo zwykłe:

1. ustawa o stanie wojennym

2. ustawa o stanie wyjątkowym

3. ustawa o stanie klęski żywiołowej

• Cel - przeciwdziałanie i zapobieganie szczególnym zagrożeniom:

• państwa

• konstytucyjnego ustroju państwa

• bezpieczeństwa obywateli lub porządku publicznego

• konsekwencje w kontekście życia publicznego regulowanego normami prawa administracyjnego: ograniczenia wolności i praw człowieka i obywatela

Stan wojenny

• Uwarunkowania: (Art. 2 ust. 1 ustawy o stanie wojennym)

 W razie zewnętrznego zagrożenia państwa, w tym spowodowanego działaniami terrorystycznymi, zbrojnej napaści na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub gdy z umowy międzynarodowej wynika zobowiązanie do wspólnej obrony przeciwko agresji, Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej może, na wniosek Rady Ministrów, wprowadzić stan wojenny na części albo na całym terytorium państwa.

• Forma wprowadzenia i zniesienia - Rozporządzenie Prezydenta RP na wniosek Rady Ministrów

• Forma ogłaszania - Dziennik Ustaw, obwieszczenia właściwego wojewody, przez rozplakatowanie w miejscach publicznych, a także w sposób zwyczajowo przyjęty na danym obszarze oraz prasa, radio i TV

• Konsekwencje: Art.. 19-30 ustawy o stanie wojennym

Stan wyjątkowy

• Uwarunkowania: (Art. 2 ust. 1 ustawy o stanie wyjątkowym)

W sytuacji szczególnego zagrożenia konstytucyjnego ustroju państwa, bezpieczeństwa obywateli lub porządku publicznego, w tym spowodowanego działaniami terrorystycznymi, które nie może być usunięte poprzez użycie zwykłych środków konstytucyjnych, Rada Ministrów może podjąć uchwałę o skierowaniu do Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej wniosku o wprowadzenie stanu wyjątkowego.

• czas oznaczony nie dłuższy niż 90 dni (zob. też art. 5)

• Forma wprowadzenia i zniesienia - Rozporządzenie Prezydenta RP na wniosek Rady Ministrów

• Forma ogłaszania - Dziennik Ustaw, obwieszczenia właściwego wojewody, przez rozplakatowanie w miejscach publicznych, a także w sposób zwyczajowo przyjęty na danym obszarze

• oraz prasa, radio i TV

• Konsekwencje: Art. 15-22 ustawy o stanie wyjątkowym

Stan klęski żywiołowej

• Uwarunkowania: (Art. 2 ustawy o stanie klęski żywiołowej)

Stan klęski żywiołowej może być wprowadzony dla zapobieżenia skutkom katastrof naturalnych lub awarii technicznych noszących znamiona klęski żywiołowej oraz w celu ich usunięcia.

czas trwania - oznaczony, niezbędny dla zapobieżenia skutkom klęski żywiołowej lub ich usunięcia, nie dłuższy niż 30 dni (zob. tez art. 6)

• Forma wprowadzenia i zniesienia - rozporządzenie Rady Ministrów z własnej inicjatywy lub na wniosek właściwego wojewody

• Forma ogłaszania - Dziennik Ustaw, obwieszczenia właściwego wojewody, przez rozplakatowanie w miejscach publicznych, a także w sposób zwyczajowo przyjęty na danym obszarzeoraz prasa, radio i TV

• Konsekwencje: Art. 20-26 ustawy o stanie klęski żywiołowej