IUS ADMINISTRATAE

ADMINISTRACJA (publiczna) - słowo pochodzi z łaciny

ADMINISTRO; -ARE - służyć, kierować, zarządzać, przyjść z pomocą, rządzić.

Tłumaczenie rządzić przyjęte jest w języku polskim, choć po łacinie też brzmi GUBERNO; -ARE.

Rządzenie Dotyczy funkcji i działalności wykonywanej przez ośrodki władzy politycznej sprawujące władzę publiczną. Są zmienne (wyborcy).

a

Administrowanie Jest to zarządzanie. Organy administracji publicznej (OAP). Co do zasady stanowią przeciwwagę dla ośrodków władzy politycznej odpowiedzialnej za rządzenie Postuluje się, by były stałe.

OAPy, które łączą rządzenie i administrowanie naczelne organy administracji publicznej (NOAP).

• Rada Ministrów

• Prezes RM

• Ministrowie

Organy, które powinny wyłącznie administrować centralne organy administracji publicznej (COAP). Np. Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji.

ADMINISTRACJA

jeden z wielu wytworów społeczeństwa zorganizowanego w państwo, o charakterze sformalizowanym w oparciu o normy prawne.

jest systemem i organizacją.

Cel istnienia to służenie człowiekowi w codziennym trudzie.

WŁADZA (art. 10 Konstytucji RP (K RP) ) (OAPy)

1. USTAWODAWCZA:

• wpływa na obsadę personalną administracji publicznej

• funkcja kontrolna wobec administracji publicznej

• określa prawne podstawy działania administracji publicznej (AP)

2. WYKONAWCZA:

• w jej obrębie usytuowana jest administracja publiczna

• stanowienie prawa w formie rozporządzeń aktów prawa miejscowego

3. SĄDOWNICZA:

• wpływ na spory cywilnoprawne z organem administracji publicznej po stronie uczestnika postępowania

• funkcja kontrolna (badanie zgodności z prawem aktów wydanych przez organy AP

ADMINISTROWANIE - pewien rodzaj działalności publicznej

FUNKCJA PAŃSTWA - potrzebny do tego jest system podmiotów.

Jedność funkcji i podmiotów je realizujące.

SYSTEM = ADMINISTRACJA - zbiór podmiotów, charakteryzujących się pewnymi cechami; elementy tworzące całość, które są logicznie uporządkowane i dobrane w sposób zaplanowany.

OAPy i inne instytucje (podmioty

Zorganizowanego działania)

Administracja

Występuje między nimi zjawisko hierarchizacji, rodzące zjawisko relacji między nimi. Są nimi więzi organizacyjne, które nie zawsze oznacza to, że OAPy i inne instytucje są w relacji nadrzędności i podrzędności jednocześnie.

Najważniejszą cechą organizacji jest CEL.

Suma celów jednostkowych poszczególnych organów składa się na cel główny.

Dopuszcza się dostatecznie prawidłowy stopień działalności.

Cel jest realizowany dla OTOCZENIA (SPOŁECZEŃSTWA).

Między systemem a otoczeniem są kanały informacyjne.

Dla sprawnego działania system potrzebuje energii (środki finansowe, rzeczowe, osobowe).

PRAWO ADMINISTRACYJNE NA EXAMIE

DEFINICJA MAURYCEGO JAROSZYŃKIEGO - to ogół norm regulujących stosunki społeczne wynikające w procesie administracyjnej działalności organów państwowych.

DEFINICJA JERZEGO STAROŚCIAKA TEŻ NA EXAMIE.

DEFINICJA FRANCISZKA LONGCHAMPS'A DE BERIER (on sam miał brata Romana, który opracowywał zobowiązania) - twierdził, by osobno szukać pojęcia administracji (przedmiotowo) i pojęcie prawa administracyjnego (prawniczo).

Badanie mechanizmów norm a nie w oparciu o pojęcie administracji.

Prawo odnoszące się do struktury administracji.

WACŁAW DAWIDOWICZ - patron katedry prawa administracyjnego WPiA UG.

Sądził, że warto czytać teoretyków prawa.

ADMINISTRACJA - to pewien sformalizowany wytwór społeczności zorganizowanej w państwo.

Organizacja to nie sam zespół faktów zespół norm tylko szczególnym powiązaniem jednych i drugich.

Organizacja i administracja zjawisko złożone.

Łączą element powinności i rzeczywistości. (układ normatywny zanurzony w rzeczywistości).

Prawo administracyjne zjawisko normatywne.

ADMINISTRACJA - system podmiotów realizujących pewną funkcję

ORGANIZACJA - DEF TADEUSZA KOTARBIŃSKIEGO - całość, w której wszystkie składniki współprzyczyniają się dla powodzenia całości, zaś warunkiem sine qua non, współprzyczyniania jest fakt, że pomagają sobie do osiągnięcia określonego celu.

CECHY ADMINISTRACJI:

istnienie dla realizacji celu

współdziałanie poszczególnych części całości

cel jest trwały tak, jak organizacja - trwałość organizacji w granicach trwałości celu

obowiązek realizacji celu

PAŃSTWO BĘDZIE TRWAŁO DOPÓKI DOPÓTY ADMINISTRACJA BĘDZIE TRWAŁA.

CEL ADMINISTRACJI - zarządzanie sprawami publicznymi, służenie społeczeństwu, kierowanie życiem publicznym.

Prowadzi nieprzerwaną, zorganizowaną działalność zmierzającą do zaspokajania indywidualnych i zbiorowych potrzeb ludzi w społecznościach wynikających ze współżycia.

Celem administracji jest realizacja interesu publicznego, zadań publicznych (norma zadaniowa, określenie w celu).

Prawo administracyjne jako prawo realizacji interesu publicznego.

Administracja działa na rzecz dobra wspólnego (kategoria aksjologiczna oparta na art. 1 K RP).

ZADANIA PUBLICZNE:

• administracja orzecznicza - wydawanie orzeczeń, decyzji administracyjnych

• administracja świadcząca - świadczenie usług

• budowa i utrzymywanie infrastruktury

• organizowanie transportu zbiorowego

• dostarczanie wody, gazu, energii elektrycznej

• gromadzenie i usuwanie odpadów

• utrzymywanie urządzeń użyteczności publicznej

• ochrona środowiska, zdrowia, praw konsumenta, porządku i bezpieczeństwa publicznego

• edukacja i oświata, szkolnictwo wyższe

• pomoc społeczna, opieka socjalna

• ochrona zabytków, działalność kulturalna

• gospodarka przestrzenna (NA EXAMIE)

• ustalanie przeznaczenia terenów

• administracja cmentarna

ADMINISTRACJA ma dwojakie cele - każdy z tych dwóch celów jest realizowany za pomocą dwóch odrębnych zespołów norm.

C E L

Cel	Wewnętrzny	Zewnętrzny
Sfera działania	Wewnętrzna	Zewnętrzna
Treść celu	Zaspokajanie potrzeb samej administracji warunkuje prawidłową realizację celu zewnętrznego. Polega ono na kształtowaniu sytuacji organizacyjno-prawnej administracji.	Zaspokajanie indywidualnych i zbiorowych potrzeb jednostek i grup społecznych. Cel ten jest ważniejszy. Polega na kształtowaniu sytuacji prawnej obywateli.

Relacje

OAP OAP OAP - organ administracji publicznej Prawo ustrojowe administracji publicznej (PUAP) - zespół norm stanowiących podstawę realizacji celu wewnętrznego.

OAP O O - obywatel (jednostka): osoba fizyczna osoba prawna jednostka organizacyjna pozbawiona osobowości prawnej obywatel podmiot grupowy cudzoziemiec Prawo administracyjne (PA) - zespół norm stanowiących podstawę realizacji celu zewnętrznego: materialny charakter powszechnie obowiązująca

Wg Dawidowicza

PRAWO SYSTEMU

PRAWO UKŁADU

Więź względnie trwała, stabilna (póki istnieją normy ją regulujące). Wyznaczanie sytuacji prawnej ON OP ON (organ nadrzędny) - zwierzchni, wyższego rzędu. OP (organ nadrzędny) - podległy, niższego rzędu. Wyznaczanie sytuacji prawnej - charakter jednostronnie, prawnie wiążący.

Sytuacja. Odwołanie się do wyniku prawa administracyjnego. Żadnej więzi organizacyjnej nie ma. powstanie układu - działalność może być podjęta z urzędu lub na wniosek obywatela układ ten rozpadnie się, gdy zostanie ukształtowana sytuacja prawna w układzie przejściowym. Organ w formie decyzji wyznacza konsekwencje normy prawnej - rozstrzygnięcie o obowiązkach i uprawnieniach: przyznanie uprawnień nałożenie obowiązków zwolnienie z obowiązku (nakaz, zakaz) zmiana zakresu uprawnienia cofnięcie uprawnienia zmiana zakresu obowiązku cofnięcie obowiązku 1 i 2 są korelatywnie ze sobą sprzężone Wskutek wyznaczenia sytuacji prawnej, powstaje układ uprawnień i obowiązków. Ich suma składa się na sytuację prawną obywatela.

Prawo systemu jest jednopodmiotowe. System OAP OAP	Prawo układu jest dwupodmiotowe, bo dotyczy realizacji celu zewnętrznego i kształtuje sytuację prawną. OAP O
KWESTIA NIERÓWNOŚCI
podwójna nierówność prawna jednostronnie prawnie wiążący ON	pojedyncza nierówność prawna jednostronnie X

PRAWO USTROJOWE ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ

Z tej nazwy wynika, że odrębną gałęzią odrębną jest prawo ustrojowe.

Dlatego inne nazwy są niedozwolone, gdyż są błędne.

Administracja (A) i administracja publiczna (AP) to nie synonimy.

PRAWO USTROJOWE

NORMA PRAWNA - reguła postępowania wyprowadzona zgodnie z regułami wykładni z przepisów prawnych stworzonych przez upoważnionego do tego prawodawcę.

3 RODZAJE NORM PRAWNYCH

1. Moc obowiązująca dotycząca adresatów (znaczenie podmiotowe):

• powszechnie

• wewnętrznie

2. Moc obowiązywania w znaczeniu przestrzennym:

• powszechnie

• lokalnie

3. Moc prawna

PRAWO USTROJOWE ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ

Normy PUAP mają zawsze charakter wewnętrznie obowiązujący w znaczeniu podmiotowym.

Regulowanie organizacji i wewnętrznego funkcjonowania administracji publicznej.

Porządek organizacji.

USTRÓJ zespół elementów organizujących instytucje.

Ui = T + Odz + S + Op + F ( C, Z, Zdl ) + Wwew/zew

Ui - ustrój instytucji

T - normy tworzące podmioty administracji publicznej (performatywne)

Odz - normy określające terytorialny zasięg działania organu

S - normy określające strukturę (budowę) organu administracji publicznej

Op - normy określające obsadę personalną organów administracji publicznej

F - normy określające funkcję (rzeczowy zakres działania, terytorialny zakres działania) organu publ.

Wwew/zew - więzi organizacyjne; system scentralizowania - centralizacja lub decentralizacja

PRAWO ADMINISTRACYJNE - zespół norm generalnie abstrakcyjnych o charakterze materialnym o mocy powszechnie obowiązującej w znaczeniu podmiotowym, regulujących sytuację prawną podmiotów prawnie niepodporządkowanych, zarówno bezpośrednio przez ustanawianie w normach obowiązków i uprawnień, których realizacja podlega kontroli organu administracji publicznej, jak i pośrednio przez stosowanie norm w drodze decyzji administracyjnej organu.

KONSTRUKCJE NORMY PRAWA ADMINISTRACYJNEGO

1. GENERALNA - generalność normy dotyczy adresata normy; jest on określony generalnie (klasa adresatów) a nie indywidualnie.

2. ABSTRAKCYJNA - abstrakcyjność normy odnosi się do wzorca zachowania, w przeciwieństwie do konkretnego. Stąd powtarzalność zastosowania. Decyzja administracyjna (akt) ma charakter indywidualnie skonkretyzowany.

3. CHARAKTER MATERIALNY - art. 93 u. 1 K RP - moc wewnętrzna a więc nie wykraczająca poza system.

Bezpośrednio - bezpośrednio z normy kształtującej sytuację

Pośrednio - organ wydaje decyzję na podstawie kompetencji.

4. POWSZECHNIE OBOWIĄZUJĄCA W ZNACZENIU PODMIOTOWYM - mają moc powszechnie obowiązującą. Potencjalna możliwość regulowania wszystkich kategorii adresatów i bez względu na ich przynależność organizacyjną. Norma przełamuje granice układu organizacyjnego. Normy tworzą uprawnienia i obowiązki.

Kompetencja - odnosi się do podmiotów administracji publicznej.

NORMY PROCESOWE mają charakter służebny.

Normy prawa administracyjnego odnoszą się zawsze do podmiotów otoczenia jak i do organów administracji publicznej.

Normy prawa ustrojowego administracji publicznej a normy prawa administracyjnego

USTROJOWE:

• zawsze wewnętrzne

• tworzące organizacje

• kreuje powiązania między OAPami

ADMINISTRACYJNE:

• zawsze powszechne

• prawna realizacja celu zewnętrznego

NAUKA PRAWA ADMINISTRACYJNEGO

PRZEDMIOT: nauka o zespołach niesprzecznych twierdzeń

METODA NAUKI: dogmatyczno-prawna

Zajmuje się tym prawnik administratywista.

NAUKA ADMINISTRACJI

CHARAKTER: społeczny, opisowy (deskryptywny); pogranicze nauk teoretycznych i praktycznych

PRZEDMIOT: rzeczywiste problemy; realnie funkcjonująca administracja

Ars administrandi - nauka o administrowaniu

CEL - optymalizacja działania administracji, by działała sprawnie, skutecznie, ekonomicznie; korzysta z osiągnięć wielu nauk prawnych i innych. Nie ma zgody co do nazwy tej nauki.

METODA NAUKI: realna (doświadczalna); interesuje ją sfera zewnętrzna.

Polityka administracji.

ORGAN ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ (OAP):

1. UJĘCIE NORMATYWNE - abstrakcyjna konstrukcja prawna.

Wiązka kompetencji, czyli prawnych podstaw do realizacji funkcji administracji:

• Stosowanie prawa

• Stanowienie prawa

• Kontrola przestrzegania prawa

ORGAN - układ zadań i odpowiadających ich zadań lub odwrotnie

OAP wyraża wolę państwa lub jednostki samorządu terytorialnego (JST).

2. UJECIE SOCJOLOGICZNE (Personalne) - funkcje organu pełni człowiek lub grupa ludzi, którzy tworzą obsadę personalną organu.

3.) UJĘCIE ORGANIZACYNE - jednostka organizacyjna jest pozbawiona osobowości prawnej. Powołana do realizacji funkcji, itp.

Wielka makroorganizacja.

ORGANWALTER - strażnik organu; nadzoruje działalność organu.

PRZYKŁADY ORGANÓW: starosta, wojewoda, minister, komendant główny policji, prezes GUS-u, naczelnik urzędu skarbowego.

ORGANIZACJA POŻYTKU PUBLICZNEGO - poza organem administracyjnym, ale pełni funkcje publiczne.

ORGAN W ZNACZENIU FUNKCJONALNYM - np. szkoły wyższe.

Utworzenie Powołanie

POWOŁANIE - wyznaczenie osoby do pełnienia funkcji

UTWORZENIE - powstanie organu

OSOBA PEŁNIĄCA OBOWIĄZKI - nie jest wg orzecznictwa osobą powołaną do pełnienia funkcji i wypełnienia kompetencji organu.

URZĄD ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ (UAP):

1. Urząd jako aparat pomocniczy organu.

Zorganizowany zespół ludzi, wyposażonych w rozmaite środki do realizacji kompetencji organu.

W teorii istnienie urzędu usprawnia działanie organu a w praktyce umożliwia działanie organu.

PRZYKŁADY URZĘDÓW: starostwo, miasto, gmina, ministerstwo, urząd wojewódzki, urząd marszałkowski, urząd wojewody, urząd marszałka, inspektorat, kuratorium.

Urząd centralny - może być co najwyżej centralny organ administracji publicznej (COAP).

ZAKRES DZIAŁANIA ORGANU

Wyliczenie celów, które dany, określony organ realizuje

Cele określone są normami prawa ustrojowego administracyjnego

Norma ustalająca zakres działania nie stanowi podstawy prawnej do podjęcia działania przez organ, do tego niezbędna jest norma kompetencji (norma prawa administracyjnego materialnego) ustalająca zadania, cele, funkcje organu.

Zakres ma charakter rzeczowy, zaś zasięg działania ma charakter terytorialny. Zakres służy podziałowi pracy w systemie.

Oznaczenie miejsca organu w systemie służy sprawnemu uporządkowaniu organów.

KOMPETENCJA ORGANU

Cecha organu, wyróżniająca go spośród innych organów systemu. Tylko organ jest podmiotem kompetencji.

Prawna zdolność do powodowania wiążących następstw prawnych, kształtowanie sytuacji prawnej obywateli.

Kompetencja to ani uprawnienie ani obowiązek, ale kategoria dotycząca tylko administracji publicznej.

Kompetencja to prawne upoważnienie udzielone OAPowi do wykonywania określonych funkcji.

Zachowanie podmiotu jest kwalifikowane na gruncie modalności.

MODALNOŚĆ PRAWNA - kwalifikacja pewnych zachowań podmiotu ze względu na istniejące normy.

Rodzaje modalności:

• UPRAWNIENIE

• KOMPETENCJA

• OBOWIĄZEK

KOMPETENCJA A ZAKRES DZIAŁANIA - przysługująca danemu organowi; prawne upoważnienie do działania w granicach zadań składających się na zakres działania organu.

Obowiązek kompetencji wynika z normy zadaniowej.

Cechy organizacji są przenoszone na organ za pomocą tworzących ten organ norm prawa ustrojowego administracyjnego.

RODZAJE KOMPETENCI:

GENERALNA - do przestrzegania kontroli prawa

SZCZEGÓŁOWA - do stosowania prawa

KOMPETENCJA OGÓLNA (OGÓLNA NORMA KOMPETENCYJNA):

Inaczej ZAKRES DZIAŁANIA

ELEMENTY NORMY KOMPETENCYJNEJ:

1. ORGAN UPOWAŻNIONY (np. rada gminy, OAP)

2. TREŚĆ UPOWAŻNIENIA (np. stanowienie prawa, stosowanie prawa)

3. FORMA REALIZACJI UPOWAŻNIENIA (KOMPETENCJI) (np. uchwała, decyzja)

Kompetencji nie wolno domniemywać. Norma musi być wyraźna, klarowna. Zakaz stosowania analogi. Kompetencje są przypisane na wyłączność danemu organowi.

WŁAŚCIWOŚĆ

Proceduralna odmiana pojęcia kompetencji.

RODZAJE:

1. RZECZOWA - odpowiada właściwości kompetencji, zatem jest to prawna zdolność organu do realizacji określonego zadania. Jest określona normą prawa administracyjnego materialnego

2. MIEJSCOWA - prawna zdolność organu do działania na danym obszarze. Określona jest normami prawa ustrojowego.

3. 
   FUNKCJONALNA (INSTACYJNA) - wiąże się z pojęciem administracyjnego toku instancji. Prawna zdolność organu do działania na określonym prawnie etapie działania. Postępowanie w Polsce jest dwuinstancyjne.

Kontroli podlegają decyzje ostateczne.

Dopiero decyzja ostateczna kształtuje sytuację prawna obywatela.

Istnieje wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy gdy urywa się tok instancyjny.

SPÓR KOMPETENCYJNY O WŁAŚCIWOŚĆ

Spór o to, który organ jest właściwy do działania w danej sprawie.

1. POZYTYWNY - co najmniej dwa organy w sprawie

2. NEGATYWNY - żaden organ nie uznaje się za właściwy

Powodem jest kiepskie prawo.

Lekarstwem jest stanowienie precyzyjnego prawa.

zadania i kompetencje nowopowstałych organów projektuje się na tle już istniejących organów.

środkiem doraźnym jest ustanowienie organów odpowiedzialnych za rozstrzygnięcie istniejących sporów.

Np. spory między organem rządowym a organem JST rozstrzyga NSA.

Większym problemem jest, gdy spór kompetencyjny powstanie w II instancji.

PRZENIESIENIE KOMPETENCJI

1. DELEGACJA ruch w dół na organ niższy z wyższego. Przeniesienie kompetencji do działania przez organ nadrzędny organowi podrzędnemu.

1. ustawowa przepis ustawy upoważniający organ do wydania aktu normatywnego

2. ustawodawcza art. 234 K RP

2. SUBDELEGACJA ponowne przekazanie raz już przekazanej sprawy. Art. 92 u. 2 K RP.

1. prosta polega na subdelegowaniu całości na inny organ. Jest bezwzględnie zakazana. Jedynie przepis ustawowy upoważnia organ do wydania rozporządzenia.

2. złożona organ wydaje rozporządzenie regulujące materię częściowo. Pozostałą część przekazuje do uregulowania innemu organowi.

3. DEWOLUCJA ruch w górę. Przyjęcie kompetencji organu podporządkowanego przez organ zwierzchni. Ma miejsce zazwyczaj pomiędzy dwoma wyraźnie oznaczonymi organami. Zazwyczaj: zakaz przenoszenia kompetencji art. 92 u. 2 K RP

Przeniesienie może nastąpić w sytuacji tylko wtedy, gdy przepis prawny tak stanowi.

CHARAKTER KOMPETENCJI PRAWOTWÓRCZEJ OAPu

1. CHARAKTER HETERONOMICZNY stanowienie prawa podporządkowanego ustawie o mocy niższej niż ustawa.

Charakter niesamodzielny, niesamoistny, wtórny, nadany przez zewnętrznego ustawodawcę.

2. CHARAKTER AUTONOMICZNY najbardziej zaawansowana forma decentralizacji,

przyznanie kompetencji do ustanawiania prawa o mocy ustawowej.

Charakter pierwotny, samodzielny, samoistny.

WŁAŚCIWOŚĆ FUNKCJONALNA - zdolność do działania jednego z kilku organów danego podmiotu. Np. gmina, wójt, burmistrz, prezydent miasta, rada gminy. Zwana inaczej także właściwością instancyjną.

UPOWAŻNIENIE DO WYKONYWANIA KOMPETENCJI - zwana inaczej upoważnieniem do działania w imieniu innego organu; pełnomocnictwo administracyjne.

• podmiot upoważniony nie działa we własnym imieniu, ale na rzecz innego organu.

• Nie dochodzi do przeniesienia kompetencji.

Art. 268a KPA - organ upoważnia do wykonywania kompetencji pracownika. Upoważnienie ma formę pisemną, znakiem zewnętrznym jest pieczątka. Dokument ten trafia do akt pracowniczych. Inaczej dekoncentracja wewnętrzna.

Art. 52 KPA - inny organ może być upoważniony do wykonywania kompetencji (tzw. pomoc prawna). Dotyczy to osób spoza urzędu a nie pracowników.

WIĘZI ORGANIZACYJNE ŁĄCZĄCE PODMIOTY ADMINISTRACJI

Pewne zależności, relacje, stosunki pomiędzy podmiotami w administracji. Pewne zespoły działań, które przebiegają pomiędzy formami OAPów.

Instytucje prawno-ustrojowe.

Pojęcia te zostały przeniesione na grunt nauk prawno-administracyjnych z nauk organizacyjnych.

Więzi przebiegają w płaszczyźnie makro i płaszczyźnie mikro.

Można je scharakteryzować w oparciu o siłę oddziaływania.

1. Kierowanie - całość konsekwencji wynikające z całości działań, które są spowodowane organizacyjną nadrzędnością jednego podmiotu (kierowniczego) nad podmiotami poddanymi kierowaniu w ramach systemu. Za pomocą wszelkich dostępnych prawnie środków w granicach zasad prawa. Jest to pojęcie podstawowe, które mieści w sobie cztery pozostałe pojęcia (kontrola, nadzór, koordynacja, współdziałanie).

ROZPIĘTOŚĆ KIEROWNICTWA - kategoria normatywna i obiektywna. Normy prawa ustrojowego administracji, wyznaczające liczbę podmiotów poddanych kierowaniu.

ZASIĘG KIEROWANIA - kategoria faktyczna, rzeczywiste granice sprawnego kierowania. Organy, które są faktycznie poddane kierowaniu.

Ideą jest, by zasięg pokrywał się z rozpiętością. W Polsce na ogół się to rozchodzi

KIEROWNICTWO - pojęcie to tyczy się grupy ludzi zarządzających instytucją - różni to kierownictwo od kierowania.

2. Kontrola - postać kierowania; ma funkcję usługową, służy kierowaniu i jemu pozostałych funkcjom. Działanie towarzyszące innym etapom kierowania. Niezbędny element działania każdej instytucji. Po każdym działaniu powinna być kontrola. Celem kontroli jest ujawnienie i ocena zjawiska (o ile takie wystąpiło), utrudniające wykonanie celu.

Etapy kontroli:

kontrola to ustalenie stanu faktycznego; stwierdzenie istniejącego stanu rzeczy

zestawienie istniejącego stanu rzeczy ze wzorcem, porównanie i ustalenie ewentualnych rozbieżności

rezultat kontroli - wyjaśnienie przyczyn powstania ewentualnych rozbieżności

zalecenia - sformalizowanie zaleceń, mających doprowadzić do unikania podobnych rozbieżności w przyszłości

Punkt 3 i 4 składają się na informacje do wykonywania przyszłych działań.

Kontrola służy zwłaszcza nadzorowi. Bez bezpośredniego nadzorowania nie można kontrolować.

3. Nadzór - prawnie wiążące oddziaływanie nie zakładające istnienia organizacyjnej nadrzędności organów nadrzędnych nad podporządkowanymi.

Kryteria nadzoru są rozmaite - jeżeli nie ma podmiotu nadrzędnego, jedynym kryterium jest jest kryterium legalności.

Nadzorować bez uprzedniej kontroli nie można. Nadzór korzysta z ustaleń kontroli. Ten sam organ nie musi korzystać z kompetencji nadzoru i kontroli.

CEL NADZORU - zapobieganie działaniom niewłaściwym, które nie wystąpiły, ale mogą się ujawnić jak wykazała kontrola.

Korygowanie działań, które wystąpiły a zostały ocenione negatywnie.

Nadzór jako konstrukcja prawno-ustrojowa, która ogranicza samodzielność podmiotu.

4. Koordynacja - postać kierowania, której istotą jest synchronizacja działalności podmiotów koordynowanych. Tych podmiotów zawsze jest więcej niż dwa. Podmiot koordynatora ma różną pozycję. Np. podporządkowuje podmioty koordynowane, albo jest jednym z równorzędnych podmiotów lub jest z zewnątrz. Zatem pozycja może być zróżnicowana.

5. Współdziałanie - postać kierowania, ale na innym biegunie niż kierowanie sensu stricto. Zespół działań, podobnie jak w przypadku koordynacji, dwóch lub więcej podmiotów dążących do osiągnięcia celu. Podmioty są równorzędne, niezależne i samodzielne. Współdziałanie ma charakter dobrowolny, choć z norm prawnych wynikać może obowiązek współdziałania.

6. Monitoring - ma charakter gromadzenia informacji o pewnym zjawisku.

Np. kontrakt wojewódzki

CEL - zbieranie informacji (mogą być one zbierane w procesach kontrolowania, nadzorowania, kierowania).

KONCENTRACJA DEKONCENTRACJA

Rozpatrywane w ramach systemu, pomiędzy zespołami organów.

1. W UJĘCIU DYNAMICZNYM to ruch zadań i kompetencji między organami w pionie i poziomie, a także diagonalnie (skośnie).

2. W UJĘCIU STATYCZNYM to stany, aktualne rozmieszczenia zadań i kompetencji w systemie.

Zatem są to modele przeciwne.

KONCENTRACJA - skupienie zadań i kompetencji w gestii jednego organu lub mniejszej liczbie a dotychczas należących do większej liczby organów.

DEKONCENTRACJA - rozproszenie zadań i kompetencji przysługujących dotąd mniejszej liczbie organów dla większej liczby organów.

CENTRALIZACJA DECENTRALIZACJA

Taka koncentracja przebiegająca w układzie pionowym.

CECHY UKŁADU SCENTRALIZOWANEGO:

brak samodzielności wynikający z prawnego podporządkowania na wszystkich szczeblach

charakter ustawowy

zakaz przesuwania zadań i kompetencji

możliwość dalszej koncentracji

hierarchiczne podporządkowanie, które decyduje o braku samodzielności prawnej organu podporządkowanego

HIERARCHICZNE PODPORZĄDKOWANIE pozwala kontrolować zachowania podmiotów.

Cecha więzi organizacyjnej, jednostronna choć podwójna zależność organu niższego rzędu od organu wyższego rzędu.

1. PODLEGŁOŚĆ OSOBOWA - relacja pomiędzy ludźmi. Istnieje od momentu nawiązania stosunku pracy, stosunku służbowego aż do zakończenia tego stosunku.

Przełożony w pełni decyduje o sytuacji i ma do dyspozycji takie narzędzia jak:

• awanse

• degradacje

• nagrody

• kary

2. PODLEGŁOŚĆ SŁUŻBOWA (RZECZOWA) - relacja pomiędzy organami.

instrument indywidualny (polecenie służbowe) - szczegółowa dyspozycja o charakterze bezwzględnym

akty generalne - mają słabą moc prawną

• instrukcja

• okólniki

• wytyczne

UKŁAD SCENTRALIZOWANEGO PODPORZADKOWANIA

ZALETA jednolitość, spójność zadań; wewnętrzna dyscyplina (np.: administracja podatkowa, skarbowa, wojskowa, administracja służb mundurowych)

WADA brak samodzielności prowadzący do zaniku

DECENTRALIZACJA

względy racjonalnej organizacji pracy

względy społeczne

• zmniejszenie dystansu przestrzennego - jako cel dekoncentracji i decentralizacji. Zatem istotą jest zmniejszenie dystansu (drogi), pomiędzy obywatelem a organem.

• zmniejszenie dystansu decyzyjnego - belgijska dewiza „przy decentralizowaniu uderzamy tym samym młotkiem, ale ma krótszy trzonek”.

Istotą jest precyzja działania - rządzić można z daleka, ale zarządzać dobrze da się tylko z bliska.

Zwiększa się przez to znajomość potrzeb obywatela; odpowiedzialność, dbałość o potrzeby.

DEKONCENTRACJA DECENTRALIZACJA

Ujęcie dynamiczne

1.) Czy każda dekoncentracja to decentralizacja? NIE KAŻDA

2.) Czy każda decentralizacja to dekoncentracja? TAK

System scentralizowanego podporządkowania

Obie te instytucje różni:

• istnienie hierarchicznego podporządkowania

• nadanie organom prawnej samodzielności

• ograniczenie samodzielności nadzorem

DEKONCENTRACJA WEWNĘTRZNA - sama w sobie nie jest dekoncentracją; nie polega w istocie na przeniesieniu kompetencji. Dokonywana w ramach urzędu obsługującego organ.

NP.:

upoważnienie do działania w imieniu organu (nie przenosi się zadań i kompetencji)

tworzenie delegatur (np. Urząd Wojewódzki); fragment urzędu obsługującego organ.

DEKONCENTRACJA RESORTOWA (POZIOMA)

Związana z udziałem administracji rządowej.

W znaczeniu organizacyjnym - RESORT - pewien pion organizacyjny. Zespół organizacyjny urzędów i innych jednostek organizacyjnych podlegających kierowaniu wykonywanemu przez ministra.

RECENTRALIZACJA - ponowne scentralizowanie zadań i kompetencji, które wcześniej były zdecentralizowane. Jest dopuszczalna przez Konstytucję.

NP.: likwidacja kas chorych i utworzenie Narodowego Funduszu Zdrowia.

DEKONCENTRACJA DIAGONALNA - występuje pomiędzy resortami i na różnych szczeblach.

SUBSYDIARNOŚĆ - (gdy na examie padnie pytanie z decentralizacji, warto wspomnieć o subsydiarności!)

Idea filozoficzna, społeczna - wykreowana przez Platona i Tomasza z Akwinu. Zasada rządzącą budową i organizacją państwa przeszła z gruntu katolickiej nauki społecznej.

Zawarta w preambule Konstytucji, kształtuje podział zadań i kompetencji wszystkich instytucji w państwie. Mają być one pomocnicze w stosunku do jednostki. Jedyne kryterium ograniczające zasadę subsydiarności to kryterium efektywnego działania.

ASPEKTY:

NEGATYWNY - skierowany do władzy, zakaz podejmowania działań mogących zakłócić prawidłową, indywidualną i zbiorową aktywność jednostek.

POZYTYWNY - nakaz stymulowania, wspierania i inicjowania podmiotów nie radzących sobie samodzielnie z realizacją potrzeb (w ostateczności zastępowanie działań takiego nie radzącego sobie podmiotu).

SUBSYDIARNOŚĆ A DECENTRALIZACJA - decentralizacja to konsekwencja subsydiarności.

SYSTEM ZDECENTRALIZOWANY

Model organizacyjny administracji publicznej, który:

a contrario nie zakłada hierarchicznego podporządkowania

występowanie samodzielności prawnie (ustawowa) określonej o charakterze względnym (w ramach jednego państwa)

działalność podlega nadzorowi o charakterze weryfikacyjnym a jedynym kryterium nadzoru jest legalność (tryb, organizację i środki określa ustawa)

pozostałe cechy są zbieżne z cechami scentralizowania

SAMORZĄD

Samorząd terytorialny jako podstawowa forma decentralizacji administracji publicznej.

Działa w ramach państwa na podstawie upoważnień ustawowych, nie jest zorganizowany na zasadzie autonomii. Jest w granicach państwa - samorząd w państwie.

Przy decentralizacji wyodrębnione zostają zadania i realizująca je grupa społeczna (bezpośrednio lub nie).

Legitymowanie się własnym interesem.

Więź łącząca członków grupy determinuje charakter samorządu.

CECHY:

charakter prawny (konstytucyjny, ustawowy)

korporacyjny charakter (zrzeszeniowy)

obligatoryjna przynależność (przymusowa)

przynależność następuje z mocy prawa

wykonywanie zadań publicznych

wyodrębnienie: funkcjonalne, przestrzenne, strukturalne, majątkowe

realizacja zadań w warunkach samodzielności ograniczonej nadzorem

Płaszczyzny samodzielności - w wykonywaniu zadań.

Istotą samorządności jest samodzielność w wykonywaniu zadań publicznych.

RODZAJE SAMORZĄDU

1. TERYTORIALNY - więź wspólnego zamieszkiwania jego członków

2. ZAWODOWY - więź wspólnie wykonywanego zawodu i sprawowanie nad nim pieczy

3. GOSPODARCZY

4. WYZNANIOWY - obecnie w Polsce nie występuje

5. NARODOWOŚCIOWY - obecnie w Polsce nie występuje

II samorządowe kolegia odwoławcze

I wójt, burmistrz, prezydent miasta

II naczelny organ administracji rządowej (NOAR)

I wojewoda

Dekoncentracja

----------------------

Stworzy więcej organów niższego rzędu, ale pozostaną hierarchicznie podporządkowane

Decentralizacja

----------------------

Hierarchicznego podporządkowania nie ma, organy są samodzielne

---