http://www.wkuwanko.pl/ekonomia/ekonomia-istota-podatkow-i-ich-rodzaje_25_1208.html

Istota podatków i ich rodzaje.

Stawka podatkowa, wyrażona ona stosunek wysokości podatku

do podstawy opodatkowania. Rozróżnia się stawki kwotowe i procentowe.
Stawka kwotowa jest wyrażoną w pieniądzu

wielkością podatku od jednostki podstawy opodatkowania. Stosowana jest głównie wówczas gdy podstawa opodatkowania wyrażona jest w jednostkach naturalnych.
Stawka procentowa określa jaką część podstawy opodatkowania należy przekazać z tytułu podatku. Stosowana jest z zasady w stosunku do podstawy opodatkowania wyrażonej w pieniądzu.
Stawki opodatkowania mogą być stałe i zmienne. Jeżeli stawka podatkowa jest stała, jednakowa dla każdej podstawy opodatkowania, opodatkowanie takie nazywamy proporcjonalnym. Stawki zmienne, których wysokość ulega zmianie wraz  ze zmianą podstawy opodatkowania, tworzą skale podatkową.
Odróżnia się trzy rodzaje zmiennych skal podatkowych:
skala progresywna polega na tym, że w miarę wzrostu podstawy opodatkowania zwiększane są również stawki podatku.
Skala regresywna jest odwrotnością skali progresywnej i polega na tym, że stawki podatku maleją  miarę wzrostu podstawy opodatkowania. W praktyce stosowana jest raczej rzadko. Wskazuje się, że formą regresji podatkowej jest podatek konsumpcyjny. Podatek taki dla osób o wyższych dochodach oznacza, że dla pokrycia tego rodzaju podatku wydają one mniejszą część swego dochodu w porównaniu z osobami o niższych dochodach.
Skala degresywna oznacza, że poniżej pewnej wielkości granicznej dochodu stawka podatkowa ulega obniżeniu w miarę zmniejszania się podstawy.

System podatkowy każdego kraju - oprócz stawek i skal podatkowych - zawiera również zwolnienia i ulgi, a także zwyżki podatkowe, które decydują o faktycznym poziomie obciążeń podatkowych. Zwolnienia podatkowe, to całkowite wyłączenia od obowiązku podatkowego w przypadku gdy podmiot opodatkowania spełnia określone warunki. Zwolnienia te mogą być wprowadzone na określony okres lub bezterminowo.
Ulga podatkowa polega na wyłączeniu z podstawy opodatkowania określonych kwot, przy czym dotyczyć to może określonego podmiotu lub określonej działalności. Formą ulgi może być także stosowanie niższych stawek podatkowych. Zwyżka podatku polega na stosowaniu dodatkowego, przekraczającego przyjęte normy, opodatkowania pewnych kategorii podatników.
Zwolnienia, ulgi i zwyżki podatkowe realizują określone cele i charakterze ekonomicznym i społecznym.
Stosując różne kryteria można dokonać klasyfikacji podatków.
Przede wszystkim możemy tu wydzielić podatki rzeczowe i podatku osobiste. Podatki rzeczowe obciążają nie osobę podatnika lecz określony przedmiot. Taki charakter posiadają wszystkie podatki konsumpcyjne. Istotą podatków osobowych jest bezpośrednie obciążenie podatkiem określonej osoby. Klasycznym jest tu podatek dochodowy, obciążający dochód określonego podatnika.

Wyróżnia się również podatki zwyczajne i nadzwyczajne.
Podatki zwyczajne to systematyczne zbierane podatki dla zdobycia środków na zaspokojenie normalnych, stale występujących potrzeb państwa. Podatki nadzwyczajne - to podatki pobierane doraźnie dla zaspokojenia potrzeb finansowych o charakterze doraźnym, nad

zwyczajnym

Biorąc za podstawę sposób wykorzystywania środków uzyskanych z podatków - można podzielić je na podatki ogólne i celowe.
Podatki ogólne nie mają określonego przeznaczenia i dostarczają środków pieniężnych na pokrycie ogólnych wydatków publicznych.
Natomiast podatki celowe służą finansowaniu określonych z góry przedsięwzięć. Najczęściej ten typ podatków występuje na szczeblu lokalnym.

Stosując przy klasyfikacji podatków kryterium podmiotu, na rzecz którego podatki są wpłacane, możemy wyróżnić podatki państwowe i podatki lokalne.
Istotny jest podział podatków ze względu na fazy tworzenia i wykorzystywania dochodu.
Z procesami tworzenia dochodu związane są podatki dochodowe natomiast z procesami wykorzystania dochodu związane są podatki konsumpcyjne. Niekiedy do grupy podatków dochodowych zalicza się podatki majątkowe, czyli związane z posiadaniem majątku, jego przyrostem, sprzedażą lub nieodpłatnym przekazaniem praw majątkowych.
Podatki dochodowe stanowią obciążenie dochodów podatników i wymierzane są od podstawy netto, a więc po potrąceniu z przychodów kosztów uzyskania dochodu.
Podatki majątkowe wymierzane są na ogół od wartości majątku, przy czym problemem mającym zasadnicze dla wysokości tego typu podatku jest - -obok stopy opodatkowania - metoda szacowania wartości tego majątku.
Istotną rolę w systemie dochodów państwa stanowią podatki konsumpcyjne. Są to podatki pobierane od towarów i usług

, zawarte w ich cenie. Podatnikiem jest w tym przypadku kupujący towar lub usługę - konsument, na którego podatek ten zostaje przerzucony. Płatnikiem podatku jest sprzedawca towaru lub usługi. Charakter podatku konsumpcyjnego ma podatek obrotowy i wprowadzony w jego miejsce podatek od wartości dodanej - VAT (od angielskiego słowa: Value Added Tax). Ten rodzaj podatku jest powszechnie stosowany w krajach Unii Europejskiej, a także w Polsce.
Istota podatku VAT polega na tym, że podatek jest wymierzony nie od wartości sprzedaży, lecz wartości ta jest pomniejszana o poniesione w danej

fazie produkcji lub obrotu koszty

i dopiero różnica między wartością sprzedaży a kosztami jest podstawą wymiaru podatku. Na tym też polega różnica między podatkiem obrotowym, wymierzonym od wysokości obrotu, a podatkiem VAT, wymierzonym od nowej wartości czyli wartości dodanej. W zależności od określonych preferencji ustala się też stawki podatku VAT. 
Formą podatku konsumpcyjnego jest także akcyza, która jest przykładem podatku selektywnego, nakładanego na niektóre jedynie wyroby.
Opodatkowanie konsumpcji może także dokonywać się poprzez cenę monopolową, w której zawarty jest wysoki podatek. Pobierany jest on przez monopole państwowe, mające wyłączność na produkcję i sprzedaż określonych towarów.     
 
Z kryterium źródła podatku związany jest podział na podatki bezpośrednie i podatki pośrednie. 
PODATEK świadczenie pieniężne na rzecz państwa o charakterze przymusowym, powszechnym, bezzwrotnym i nieodpłatnym, pobierane na podstawie przepisów prawnych, określających warunki, wysokość oraz terminy płatności tych świadczeń; w Polsce występuje:
podatek bezpośredni - sięgają wprost do źródła podatku. Są nimi podatki dochodowe i podatki majątkowe. (nakładany na dochód lub majątek podatnika (np. podatek dochodowy, gruntowy));
podatek pośredni - nakładany na przedmioty spożycia, czynności obrotu i wymiany (np. podatek od towarów i usług, tak zwany VAT, zastąpił podatek obrotowy), płaci go nabywca; najważniejszym podatkiem jest podatek dochodowy, który 1992 zastąpił podatek od wynagrodzeń, płac, wyrównawczy; nadal obowiązują: podatek gruntowy - obciążający przychody z gospodarstwa rolnego, od nieruchomości - obciążający właścicieli i posiadaczy nieruchomości

miejskich, leśny, od spadków i darowizn, od środków transportowych, od posiadania psów oraz od gier. Podatki są pośrednie i bezpośrednie (od osób prawnych i fizycznych). Podatki pośrednie (Vat, akcyza) są podatkami od wydatków, a dochodowe są od dochodów. Dominują pośrednie (ponad 56% wszystkich wpływów budżetowych). One są łatwe

w ściąganiu, a obywatel nie odczuwa ich tak mocno jak tych od dochodów.(a np. w cenie benzyny to podatek ponad 60%). Podatki pośrednie skłaniają też do oszczędzania, oczywiście tam gdzie to możliwe (największe podatki - alkohol, papierosy, paliwo, samochody luksusowe).
Podatki bezpośrednie - dominują wpływy od osób fizycznych (prawie 26%, a od osób prawnych ok.. 11% wpływa do budżetu).
Podatek liniowy i progresywny. Podatek liniowy się nie przebił w krajach europejskich (poza Estonią). Na 2002 rok przewiduje się w Polsce tylko dwie stawki, a więc progresja będzie zmniejszona(18% i 28%).
Wysokie podatki wpływają niekorzystnie na gospodarkę. Nie można ich jednak obniżać nie obniżając wydatków.
Są dwa podejścia:
oparte na twierdzeniu wydatki = dochody
jeśli istnieją uzasadnione wydatki to dochody powinny się znaleźć;
w przypadku budżetu powinno się korzystać z pierwszego myślenia, powiększonym o deficyt. Drugi sposób jest niebezpieczny, bo jeśli państwo ma w ręku system podatkowy, to takie podejście oznacza podwyższenie wydatków, co jest niewłaściwe. To można w budżecie rodzinnym stosować, bo jest to podejście aktywne.

Podwyższanie podatków jest niekorzystne.
Wysokie podatki- to związane z redystrybucją, bo mniej efektywne, niż rynkowe, ale są konieczne. Poza tym zmniejsza zdolności nabywcze społeczeństwa, a dla koniunktury, popytu to niekorzystne. Podatki bezpośrednie są też niekorzystne, ponieważ:
podatki od dochodu zmniejszają zdolność do oszczędzania i inwestowania;
zmniejszają motywacje (szczególnie w progresji podatkowej ostrej) do podejmowania większego wysiłku;
nie służą zwiększaniu miejsc pracy

(problem inwestowania), ale zmniejszenie nie zawsze zwiększa, bo zależy, na co wydane;
niższe podatki mogą zmniejszyć istnienie szarej strefy (ukrywania dochodów);
niższe podatki są korzystne dla zwiększenia dopływu kapitałów zagranicznych, wysokie zniechęcają;
Obniżenie stawek podatków może spowodować zwiększenie wpływów do budżetu, trzeba uwzględnić czynnik czasu

Omawiając formy dochodów budżetowych wskazać należy także na składki na ubezpieczenia społeczne. Jest to forma dochodów budżetowych w tych systemach ubezpieczeń społecznych, które opierają się o budżet państwa. Ich znaczenie dla budżetu jest mniejsze jeśli istotną rolę w systemie ubezpieczeń społecznych pełnią samodzielne fundusze ubezpieczeniowe, wyodrębnione z budżetu. 

nadal obowiązują: podatek gruntowy - obciążający przychody z gospodarstwa rolnego, od nieruchomości - obciążający właścicieli i posiadaczy nieruchomości miejskich, leśny, od spadków i darowizn, od środków transportowych, od posiadania psów oraz od gier. Podatki są pośrednie i bezpośrednie (od osób prawnych i fizycznych). Podatki pośrednie (Vat, akcyza) są podatkami od wydatków, a dochodowe są od dochodów. Dominują pośrednie (ponad 56% wszystkich wpływów budżetowych). One są łatwe w ściąganiu, a obywatel nie odczuwa ich tak mocno jak tych od dochodów.(a np. w cenie benzyny to podatek ponad 60%). Podatki pośrednie skłaniają też do oszczędzania, oczywiście tam gdzie to możliwe (największe podatki - alkohol, papierosy, paliwo, samochody luksusowe).
Podatki bezpośrednie - dominują wpływy od osób fizycznych (prawie 26%, a od osób prawnych ok.. 11% wpływa do budżetu).
Podatek liniowy i progresywny. Podatek liniowy się nie przebił w krajach europejskich (poza Estonią). Na 2002 rok przewiduje się w Polsce tylko dwie stawki, a więc progresja będzie zmniejszona(18% i 28%).
Wysokie podatki wpływają niekorzystnie na gospodarkę. Nie można ich jednak obniżać nie obniżając wydatków.

---