stany spoleczne, studia

Grupy prawne zaczęły powstawać już na początku monarchii wczesnofeudalnej, ale renesans ich rozwoju przypadł na wiek XIII, kiedy to zaczęto nazywać je stanami. Był to nie tylko wynik działania władzy organizującej różne obowiązki podwładnych, lecz także efektem powstawania środowisk społecznych dążących do uzyskania wpływu na sprawy polityczne i ustrojowe. Na zachodzie stany były wykorzystywane przez władzę centralna do umacniania własnej pozycji poprzez pełnienie funkcji arbitra. Jednocześnie stany były organem na tyle silnym,że z powodzeniem mogły walczyć z władcą terytorialnym. Tworzyły się na bazie różnic majątkowych, klasowych,zawodowych. Uzyskanie przywilejów przez biskupa Henryka Kietlicza spowodowało utworzenie się stanu duchownego, kolonizacja na prawie niemieckim dała początek mieszczaństwu, gdyż przed ta kolonizacją ludzie żyjący w miastach różnili się między sobą, gdyż byli to zarówno możni kupcy jak i zbiegli chłopi. Dalej - immunitety obejmujące wielkich posiadaczy ziemskich dały początek stanowi możnowładców. Obok niej pojawiła się grupa średnich posiadaczy ziemskich - milites - które to grupy różniły się m.in. wysokością głowszczyzny, żyli odszkodowania rodzinnego i stworzyć miały stan rycerski. W XIII wieku wykształciły się pojęcia o podstawowym obowiązku służby wojskowej w zamian za ziemie na specjalnych prawach. Prawo to wiązał się z częściowym immunitetem sądowniczym i gospodarczym. Rycerze mogli swobodnie dziedziczyć swoje ziemie w przeciwieństwie do ich poddanych, którzy dziedziczyli jedynie w linii prostej. Ziemia uprawiana przez rycerstwo była wolna od podatków, rycerze podlegali jedynie sądom sprawowanym przez księcia z pominięciem jego urzędników. Mówiąc o tworzeniu się stanów nie sposób nie wspomnieć o rodach heraldycznych, tj. grupach rodzin szlacheckich związanych przeważnie więzami krwi, pochodzeniem terytorialnym, pieczętujących się wspólnym godłem i mającym wspólne zawołanie. Z biegiem czasu w coraz większym stopniu zamykały się, by ich przywileje nie stały się własnością byt wielu konkurentów. Tworzenie się stanu szlacheckiego możnowładcy uznawali za niepokojące i zagrażające ich pozycji. Choć te najbogatsze grupy korzystały z wprowadzonej przez stan szlachecki form organizacyjnych jak także bazy ekonomicznej, jednakże przeważająca ilość rycerstwa należąca do stanu szlacheckiego stwarzała niebezpieczeństwo w postacie wygranych przez nich potencjalnych antagonizmów. Rycerstwo dodatkowo dążyło do zjednania w prawach z możnymi -