ŻYWIENIE OSÓB STARSZYCH
1. Charakterystyka organizmu osób starszych.
Starzenie się jest naturalnym procesem biologicznym. Organizm starzeje się od 40 roku życia, natomiast objawy uwydatniają się po 60 roku życia. Zmiany w starzejącym się organizmie możemy podzielić na:
zewnętrzne:
- zwiotczenie skóry i mięśni
- zmarszczki
- siwienie
- wypadanie włosów
- wypadanie zębów
- obniżenie sprawności ruchowej
- osłabienie wzroku
wewnętrzne:
- zaburzenia układu pokarmowego przejawiające się upośledzeniem czynności
wydzielania soku żołądkowego, zmniejszeniem się wydzielania soków
trawiennych, znacznym zahamowaniem ruchów robaczkowych (perystaltyki) jelit
- zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej
- zwiększenie utraty wapnia i fosforu co doprowadza do odwapnienia
i kruchości kości
- zaburzenia układu krążenia - miażdżyca naczyń
- obniżenie sprawności umysłowej
Po przekroczeniu 64 roku życia zapotrzebowanie kaloryczne zmniejsza się. Wartość kaloryczna dziennych posiłków powinna się mieścić w granicach 1800-2200kcal.
2. Zasady żywienia ludzi starszych - wskazania ogólne.
W miarę upływu lat funkcje trawienne są coraz mniej sprawne, dlatego jednym z warunków prawidłowego żywienia ludzi starszych jest bezwarunkowo utrzymanie diety na takim poziomie, aby zawarte w niej produkty nie przekraczały rzeczywistego zapotrzebowania.
Pożywienie osób starszych powinno być przede wszystkim:
urozmaicone
lekko strawne
wysoko wartościowe, ale o niższej wartości energetycznej niż dla młodych
Powinno ono zawierać dostateczną ilość białka, witamin i soli mineralnych zwłaszcza wapnia, potasu i żelaza. Ludzie starsi powinni jadać częściej, ale mniejsze objętościowo posiłki 4-5 razy dziennie. Przy sporządzaniu potraw należy uwzględnić stan uzębienia i układu trawiennego. Ludzie w wieku starczym nie mogą się przejadać. Zalecane są wysoko wartościowe oleje roślinne, zawierające niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT). Zmniejszają one zawartość cholesterolu w surowicy krwi, przez co zapobiegają przedwczesnemu starzeniu się naczyń.
Należy spożywać dużo białka, zwłaszcza zwierzęcego. Jego dostateczne ilość zapobiega zanikowi mięśni i innych tkanek, co przeciwdziała równocześnie przedwczesnemu starzeniu się.
W jadłospisie osób starszych powinny często występować takie produkty jak:
chude mięso
twaróg
sery
słodkie i zsiadłe mleko
owoce i warzywa (zawarta w nich celuloza wspomaga perystaltykę jelit, a wit. C unieszkodliwia cholesterol zamieniając go a kwasy żółciowe).
Bardzo ważny jest również sposób przygotowanie potraw. Przede wszystkim podaje się potrawy gotowane bądź duszone z małą ilością tłuszczu.
3. Przeciwwskazania diety.
Osoby starsze nie mogą spożywać potraw ciężko strawnych, tłustych i wzdymających. Należy ograniczyć tłuszcze zwłaszcza zwierzęce. Aby zapobiec przedwczesnemu starzeniu się naczyń ogranicza się spożycie żółtek i mięsa wieprzowego. Ponadto ogranicza sie cukier w jego widzialnej postaci, słodycze i słodzone napoje.
Osoby starsze powinny wykluczyć picie alkoholu, mocnej kawy i herbaty oraz palenia tytoniu.
4. Normy dziennej racji pokarmowej dla ludzi starszych.
Grupy produktów |
Zalecane normy (g) |
Produkty zbożowe |
330 |
Mleko i jego przetwory |
850 |
jaja |
50 |
Mięso, wędliny, ryby |
130 |
Masło i śmietana |
30 |
Inne tłuszcze |
15 |
ziemniaki |
400 |
Warzywa i owoce z wit. C |
120 |
Warzywa i owoce z karotenem |
100 |
Inne warzywa i owoce |
140 |
Suche warzywa strączkowe |
3 |
Cukier i słodycze |
65 |
5. Normy dziennego spożycia składników pokarmowych dla osób starszych.
Grupa ludności |
Energia (kcal) |
Białko ogółem (g) |
Białko zwierzęce (g) |
Tłuszcze (g) |
Węglowodany (g) |
Kobiety 65-75 lat |
2200 |
70 |
35 |
70 |
320 |
Kobiety powyżej 75 lat |
2000 |
50 |
30 |
60 |
300 |
Mężczyźni 65-75 lat |
2300 |
70 |
35 |
75 |
335 |
Mężczyźni powyżej 75 lat |
2000 |
65 |
30 |
60 |
300 |
Składniki mineralne
Grupa ludności |
Wapń (g) |
Żelazo (g) |
Fosfor (g) |
Magnez(g) |
Kobiety 65-75 lat |
0,7 |
12 |
0,6 |
350 |
Kobiety powyżej 75 lat |
0,7 |
12 |
0,6 |
350 |
Mężczyźni 65-75 lat |
0,7 |
12 |
0,6 |
350 |
Mężczyźni powyżej 75 lat |
0,7 |
12 |
0,6 |
350 |
Witaminy
Grupa ludności |
A (Mg) |
B1 (mg) |
B2 (mg) |
C (mg) |
D (Mg) |
Kobiety 65-75 lat |
800 |
1,2 |
1,3 |
60 |
5 |
Kobiety powyżej 75 lat |
800 |
1,1 |
1,3 |
60 |
5 |
Mężczyźni 65-75 lat |
1000 |
1,2 |
1,4 |
60 |
5 |
Mężczyźni powyżej 75 lat |
1000 |
1,1 |
1,3 |
60 |
5 |
Jadłospis 2000kcal
Pierwsze śniadanie:
ser biały, chudy ze szczypiorkiem i rzodkiewkami
kajzerka z margaryną
herbata z mlekiem
Drugie śniadanie:
banan
jogurt z musli
Obiad:
barszcz ukraiński
ryba pieczona w folii
ziemniaki
surówka z kapusty, marchewki i oleju
sok owocowy
Podwieczorek:
pomarańcza
Kolacja:
chleb razowy z margaryną
parówka cielęca
tarta marchew z jabłkiem
woda mineralna