28.04.2005r.
Psychologia procesów poznawczych
wykład 14, 15
Myślenie:
U człowieka procesy poznawcze są całością. Myślenie w hierarchii procesów poznawczych jest najwyżej położone . Badyle zwrócił uwagę na to, że pamięć trwała ma własną pamięć roboczą.
Pole uwagi Pamięć krótkotrwała Pamięć robocza ( Pamięć trwała + własna pamięć robocza.
Metafora komputerowa :
Obecnie przestała mieć jakikolwiek sens - umysł ludzki jest bardzo złożony
System intelektualny człowieka jest oparty na przetwarzaniu nieadresowym. Adresowość natomiast jest istotą komputera , jego działania . Umysł ludzki działa na zasadzie poszukiwania sensu i głębokiego przetwarzania.
Myśleniem zaczęła się interesować dopiero psychologia gestalt ( myślenie w systemach otwartych ).
Poziomy organizacji myślenia:
Poziom czynności myślowych - analitycznych / sekwencyjnych ; fazy przebiegu czynności ( myślenie jako proces rozwiązywania problemów, przekształcania sytuacji otwartych.
Poziom komutacyjny ( kompularny ) - operacje umysłowe
Poziom języka wewnętrznego i systemu mózgowego / paralelne - sieci neuronalne, sieci PDP
Poziom kwantowy - specyficzny dla życia
Poziomy organizacji myślenia rozciągają się poprzez : świadome myślenie (kontrolowane)…
kontrolowane/ niekontrolowane, działania intuicyjne ( wgląd )……aż do nieświadomych, automatycznych reakcji na , które człowieka nie ma bezpośredniego wpływu.
Tolman :
Czynność ukierunkowana na cel
Myślenie to proces rozwiązywania problemu
Fazy przebiegu czynności myślenia:
< Problem
preparacja ( logika )
inkubacja => przetwarzanie nieświadome
< wgląd równoważny iluminacji
iluminacja (olśnienie )
weryfikacja ( operacje logiczne )
H.Simon opracował GPS - program logiczny ,a następnie komputerowy naśladujący ludzkie myślenie. W 1972 r. Simon i A.Mewell napisali książkę ,, Rozwiązywanie problemów przez człowieka''.
wejście => faza x => wyjście
<= operacje umysłowe =>
Teza sprowadzania wszelkich procesów myślowych do ściśle logicznych upadła:
inicjowanie struktury / gestalt ( ,, półkula nowości'' ) - przetwarzanie konfiguracyjne
analiza sekwencyjna
Wgląd jest typowym procesem prawo - półkulowym - wgląd można przyrównać do intuicji.
Systemy ludzkie są wysoce niejednorodne . Centralnym składnikiem myślenia jest rozumowanie . Rozumowanie ma dwa główne kierunki:
algorytmiczne ( ścisłe, jednoznaczne , oparte na zasadach, procedurach )
heurystyczne ( nieścisła metoda poszukiwań ), procedury te mają charakter intuicyjny, nie gwarantują rozwiązania , ale zawężają kierunki poszukiwań
Główną wartością intuicji jest to, że tworzy już na wstępie pewne założenia. Intuicja czyni prawomocnym , jest źródłem założeń.
Intuicja to wewnętrzne struktury doświadczenia
Fantazja jest przedłużeniem rozumowania do absurdu.
Jednostka myślenia składa się z następujących, powiązanych ze sobą elementów:
Rozumowanie: algorytmiczne / heurystyczne
Intuicja => rozumowanie => fantazja
SEKWENCJA FAZ:
geneza problemu
< odkrycie i sformułowanie problemu , występuje kilka rodzajów języka
umiejscowienie problemu w przestrzeni problemu ( przestrzeń rozwiązania idealnego)
< reguły decyzyjne / kryteria oceny
wytworzenie pomysłów ( faza heurystyczna )
ewaluacja pomysłów czyli oceny i wybory
weryfikacja / realizacja
< prototyp / warianty planu
cel ( rozwiązanie )
Myślenie rzeczywiste może przebiegać w różnoraki sposób (np. gotowy pomysł i jego realizacja )
Guilford - cechą sprzyjającą rozwiązywaniu problemów jest różnorodność wiedzy.
Analiza morfologiczna to analiza struktury przestrzeni. Przestrzeń rozwiązania idealnego porządkuje rozwiązanie istniejące i nieistniejące. Faza interpretowania pomysłów jest interpretowana jako myślenie. Wiąże się to także z myśleniem twórczym ( Guilford ):
płynność myślenia ( ogólna ilość pomysłów )
giętkość myślenia ( liczba różniących się pomysłów)
oryginalność ( proporcja typowych do nietypowych )
1