Referat z przedmiotu: STOSUNKI MIĘDZYNARODOWE W AMERYCE ŁACIŃSKIEJ

Katarzyna Boreczek (Stosunki międzynarodowe SUM, rok II gr. I)

WSPÓLNOTA ANDYJSKA

1. EWOLUCJA I INTEGRACJA KRAJÓW ANDYJSKICH

Wspólnota Andyjska w dzisiejszym kształcie powstała w 1997 roku. Przed powstaniem Wspólnoty proces integracyjny tych państw miał za sobą bogatą historię, która przedstawiała zmiany polityczne, ekonomiczne i społeczne krajów Ameryki Łacińskiej, a także środowiska międzynarodowego w ostatnim czterdziestoleciu. Wspólnota Andyjska to jeden z najstarszych regionalnych systemów integracyjnych w Ameryce łacińskiej.

Początkowa idea integracji gospodarczej państw andyjskich (Wenezuela, Kolumbia, Ekwador, Peru, Boliwia, Chile) opiera się na myśli ekonomicznej dominującej po II wojnie światowej, a może nawet na konsekwencjach wielkiego kryzysu ekonomicznego, który zniszczył gospodarki krajów zachodniej hemisfery w latach 30 XX wieku. Motywem do utworzenia organizacji regionalnej była powszechna w Ameryce Łacińskiej strategia industrializacji poprzez substytucję importu, propagowana przez Komisję Ekonomiczną Narodów Zjednoczonych ds. Ameryki Łacińskiej. Integracja rozpoczęła się w 1966 roku kiedy prezydent Chile Eduardo Frei Montalva i kandydat na urząd prezydenta Kolumbii Carlom Llera Restrepo zaproponowali powołanie Grupy Andyjskiej . Propozycja ta została zaakceptowana przez władze pozostałych zainteresowanych państw i 16 sierpnia 1966 roku na podstawie tzw. Deklaracji z Bogoty powstała Komisja Mieszana dla opracowania układu integracji regionalnej. Porozumienie nazywane także układem z Cartageny podpisali 26 maja 1969 roku w Bogocie przedstawiciele Boliwii, Chile, Ekwadoru, Kolumbii i Peru co oznaczało powstanie Grupy Andyjskiej, zwaną Paktem Andyjskim.

Kraje należące do Grupy Andyjskiej postanowiły skonsolidować strategię industrializacji poprzez substytucję importu. Wprowadzili środki chroniące produkcję przemysłową, dążącą do liberalizacji barier wewnątrz regionu, utworzenie unii celnej i wspólnego rynku. Istotnym celem była „realizacja równomiernego i harmonijnego rozwoju państw członkowskich i przyspieszenie ich rozwoju gospodarczego przez integrację” wynikiem takich działań miało być „osiągnięcie stałego podwyższania poziomu życia mieszkańców subregionu”. Stworzony układ zakładał również specjalizację i koordynację produkcji przemysłowej oraz tworzenie przedsiębiorstw. Grupa Andyjska odróżniała się od innych form integracji tym, że jej założeniem była wspólna polityka wobec kapitału zagranicznego , wprowadzono jego kontrolę i ograniczenia co służyło ochronie interesów narodowych państw-sygnatariuszy.

Pomysł utworzenia Grupy Andyjskiej stanowił pierwszą próbę głębszej integracji gospodarczej między gospodarczej między krajami rozwijającymi się w obliczu stagnacji Latynoamerykańskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu. Grupa Andyjska zgrupowała państwa słabsze gospodarczo zrzeszone w Latynoamerykańskim Stowarzyszeniu Wolnego Handlu.

Warto również wskazać polityczno - ideologiczne uwarunkowania utworzenia Grupy Andyjskiej w końcu lat 60 XX wieku. Integracja była wyrazem dążenia do zjednoczenia starań na rzecz „samodzielnego i niezależnego od obcych mocarstw rozwoju społeczno-gospodarczego i politycznego”. Powstał „nowy blok państw latynoamerykańskich, mający charakter nie tylko gospodarczy, ale i polityczny”. W Ekwadorze, Peru, Chile i na krótko w Boliwii na przełomie lat 60 i 70 do władzy doszły siły populistyczne, nacjonalistyczne i lewicowe, które popierały wzmożenie aktywności państw latynoamerykańskich w ruchu krajów rozwijających się, popierały politykę „antyimperialistyczna” i nawiązały stosunki dyplomatyczne i handlowe z państwami bloku socjalistycznego, a także uznały rewolucyjny rząd na Kubie.

Struktura Paktu Andyjskiego składa się z wielu organów. Główne to: Komisja - organ polityczny składający się z przedstawicieli rządów oraz Juta (Rada). Organy pomocnicze to Komitet Konsultacyjny i Doradczy Komitet Społeczno-Gospodarczy. Andyjski Bank Rozwoju spełniał funkcję banku inwestycyjnego. Integracja andyjska opierała się na regułach „zamkniętego regionalizmu”. Na ten model składały się państwa sąsiadujące ze sobą, zbliżone do siebie pod względem geograficznym, ekonomicznym, kulturowym i językowym. Podobne doświadczenie historyczne i wspólne dziedzictwo cywilizacyjne nie były wystarczającymi elementami wzmacniającymi proces integracji. Wspomniany proces blokowały różne przeszkody. Były to m.in.: brak komplementarności gospodarek państw członkowskich, niski a przy tym zróżnicowany poziom ich rozwoju, znaczny udział kapitału obcego w przemyśle.

„Zamknięty regionalizm” andyjski nie odniósł spektakularnego sukcesu.

Sprzeczności polityczne zakłócały proces integracji od początku istnienia Grupy Andyjskiej co powodowało fluktuacje członków ugrupowania. Mimo wielkiego entuzjazmu z powodu podpisania deklaracji z Bogoty do układu nie przystąpiła od razu Wenezuela ponieważ przeciwna przystąpieniu była organizacja wenezuelskich przedsiębiorców, która obawiała się, że układ spowoduje straty w ich interesach. Wenezuela do układu przystąpiła dopiero w lutym 1973 roku.

W roku 1974 doszło do poważnego kryzysu wewnątrz Grupy. W lipcu rząd Chile zawiesił obowiązywanie decyzji 24 Paktu, dotyczącej regulacji traktowania inwestorów zagranicznych w krajach andyjskich. Chile opowiadało się za większym otwarciem na świat i zniesieniem mechanizmów protekcjonistycznych. W 1976 Chile zrezygnowało z członkostwa w Grupie Andyjskiej.

Również wojna peruwiańsko-ekwadorska w 1981 roku w Boliwii nie sprzyjała współpracy w regionie andyjskim.

Kolejny kryzys wywołało Peru w 1992 roku, rząd prezydenta Alberta Fujimoriego zdecydował jednostronnie aby nie przystępować do projektowanej andyjskiej strefy wolnego handlu i unii celnej.

Bardzo poważny kryzys Wspólnota Andyjska przeżywa od 2006 roku, gdy Wenezuela opuściła organizację z przyczyn politycznych. Chile natomiast wyraziło chęć zacieśnienia współpracy z pozostałymi krajami andyjskimi.

W latach 80. XX wieku kryzys zadłużeniowy w całej Ameryce Łacińskiej zmusił kraje andyjskie do stosowania polityki dostosowawczej zgodnie z zaleceniami międzynarodowych organizacji finansowych. Polityka gospodarcza doprowadziła do redukcji preferencji handlowych ustanowionych między krajami Paktu i ograniczenie wymiany handlowej między nimi. Pakt Andyjski w połowie lat 80 uznawany był za prawie obumarły wskutek erozji, do której doprowadziły decyzje polityczne i ekonomiczne państw członkowskich. Nie ulepszano wspólnych procedur wykonawczych a jednocześnie zawiera układy dwustronne z krajami trzecimi. Brakowało również środków ze wspólnych funduszy na programy integracyjne. Podpisany w maju 1987 roku protokół z Quito wprowadził zmiany do reżimu programu i dostosował praktykę do założeń liberalizacji handlu oraz wspólnej taryfy celnej.

Czynnikiem wzmacniania więzi był „efekt demonstracyjny” ze strony krajów wschodnioazjatyckich. Sukcesy gospodarcze „azjatyckich tygrysów” skłoniły państwa do zmiany obowiązującej strategii industrializacji poprzez substytucję importu i „zamkniętego regionalizmu” na rzecz doktryny neoliberalnej i „otwartego regionalizmu”. Po roku 1989 wydarzenia takie jak upadek bloku krajów socjalistycznych i powszechny aplauz dla neoliberalnej ideologii wolnego rynku bardzo wzmocniły ten trend.

W 1991 roku podpisano tzw. akt z Barahona o ustanowieniu strefy wolnego handlu między Boliwią, Ekwadorem, Kolumbią i Wenezuelą oraz wprowadzeniem czterech poziomów stawek ceł zewnętrznych: 5% na surowce i produkcję przemysłową i 10% na wyroby półprzetworzone, 15% na środki produkcji i 20% na wyroby gotowe. W 1993 roku powstała Andyjska Strefa Wolnego Handlu a w 1995 roku Andyjska Unia Celna, co spowodowało szybki wzrost obrotów handlowych między krajami regionu.

W 1999 roku w Cartagenie podczas spotkania prezydentów państw andyjskich uzgodniono aby pogłębić integrację w ramach ugrupowania i założyli ambitny plan utworzenia wspólnego rynku do 2005 roku w dziedzinach takich jak wspólna polityka zagraniczna, wspólna polityka makroekonomiczna, sprawy socjalne, wspieranie rozwoju regionów przygranicznych, harmonizacja prawa.

W 1996 roku podpisano protokół z Trujillo, który powołał Wspólnotę Andyjską na miejsce dotychczasowego Paktu Andyjskiego, który określił ramy instytucjonalne Andyjskiego Systemu Integracyjnego. Nowe zasady rozumiane były jako odejście od „regionalizmu zamkniętego” do „otwartego” wobec gospodarki światowej i zarzucanie dominujących w pierwszych dekadach istnienia Grupy praktyk protekcjonistycznych. Sekretariat Generalny Wspólnoty Andyjskiej, który ma siedzibę w Limie zaczął swoją działalność od 1 sierpnia 1997 roku.

Cele Wspólnoty andyjskiej to:

- promowanie równomiernego i harmonijnego rozwoju państw członkowskich, poprzez integrację i współpracę ekonomiczną i społeczną;

- pobudzanie rozwoju i generowanie miejsc pracy;

- ułatwianie uczestnictwa państw członkowskich w procesie integracji regionalnej, w celu stopniowego dochodzenia do wspólnego rynku latynoamerykańskiego;

- zmniejszanie zależności zewnętrznej i poprawę pozycji państw członkowskich w gospodarce światowej;

- umocnienie solidarności subregionalnej oraz zmniejszenie różnic w poziomie rozwoju pomiędzy państwami członkowskimi

- stałe podwyższanie poziomu życia mieszkańców subregionu;

Do środków i mechanizmów Wspólnoty Andyjskiej zaliczamy:

- intensyfikację integracji z innymi ugrupowaniami gospodarczymi oraz ustanowienie z nimi stosunków politycznych, społecznych i gospodarczych,

- stopniową harmonizację polityki gospodarczej i społecznej oraz prawa wewnętrznego państw członkowskich

- ustanowienie wspólnych programów intensyfikacji industrializacji subregionalnej oraz wdrażanie innych programów przemysłowych

- ustanowienie bardziej zaawansowanego programu liberalizacji handlu, niż przewidziany w traktacie z Montevideo z 1980r.

- utworzenie wspólnej taryfy celnej

- ustanowienie programów rozwoju sektora rolno - spożywczego

- kierowanie środków finansowych, zewnętrznych i wewnętrznych, przeznaczonych na inwestycje niezbędne dla procesu integracji

- dążenie do „integracji fizycznej”.

W 2003 roku Wspólnota Andyjska zaprezentowała Integralny Plan Rozwoju Społecznego, który obejmował nowe dziedziny integracji, czyli określenie i wdrożenie polityki przemysłowej, naukowej, technologicznej i innowacyjnej, wspieranie przedsiębiorczości edukacji, przezwyciężanie problemów strukturalnych, polepszanie konkurencyjności.

2.CZŁONKOSTWO

Założycielami Grupy Andyjskiej (1969) są: Kolumbia, Ekwador, Peru, Chile i Boliwia. W 1976 roku wycofało się Chile.

Wspólnotę Andyjską powołano do życia w 1997 roku jako następczyni Grupy Andyjskiej. Do roku 2006 składała się z pięciu państw: Wenezueli, Kolumbii, Ekwadoru, Peru i Boliwii. Od 2006 po wycofaniu się Wenezueli wchodzą w skład Wspólnoty cztery kraje andyjskie. Państwa członkowskie miały na celu utworzenie wspólnego latynoamerykańskiego rynku. Podobnymi zasadami kierowały się państwa Mercosour, dlatego w lipcu 2005 roku Andyjska Rada Ministrów Spraw Zagranicznych wydała decyzję przyznającą status członka stowarzyszonego Wspólnoty Andyjskiej państwom - stronom Mercosour czyli: Argentynie, Brazylii, Urugwajowi i Paragwajowi.

Państwom stowarzyszonym przyznano prawo uczestniczenia w obradach organów i instytucji Andyjskiego Systemu Integracyjnego dotyczących wspólnych interesów. Posiedzenia odbywają się na dwóch sesjach: pierwszej - z udziałem państw członkowskich i drugiej - z udziałem państw stowarzyszonych.

Meksyk i Panama posiadają status państwa obserwatora przy Wspólnocie Andyjskiej.

3.STRUKTURA INSTYTUCJONALNA

Podstawy Andyjskiego Systemu Integracyjnego określono w protokole z Trujillo w 1996 roku, w skład Wspólnoty Andyjskiej wchodzą państwa członkowskie oraz organy i instytucje systemu integracji, które dzielimy na:

• Międzyrządowe - członkowie reprezentują stanowiska krajów swojego pochodzenia

• Andyjska Rada Prezydencka

• Andyjska Rada Ministrów Spraw Zagranicznych

• Komisja Wspólnoty Andyjskiej

• Organy Wspólnoty Andyjskiej, w których ich funkcjonariusze są niezależności od kraju pochodzenia i powinni reprezentować interesy Wspólnoty

• Sekretariat Generalny

• Trybunał Sprawiedliwości Wspólnoty Andyjskiej

• Parlament Andyjski

• Andyjska Korporacja Rozwoju

• Latynoamerykański Fundusz Rezerw

Najważniejszym organem decyzyjnym jest Andyjska Rada Prezydencka- tworzą ją szefowie państw członkowskich Wspólnoty. Uchwala polityczne wytyczne odnoszące się do procesu integracji. Kompetencje Andyjskiej Rady Prezydenckiej to: określenie ogólnej polityki integracyjnej, ocenianie postępu i rezultatów integracji, opiniowanie sprawozdań, inicjatyw i rekomendacji przedstawianych przez pozostałe organy systemu, a także nadzór nad całością procesu integracji. Funkcję przewodniczącego Rady pełni zmieniający się co rok jeden z prezydentów państwa członkowskiego Wspólnoty Andyjskiej. Rada zbiera się przynajmniej raz do roku.

Andyjska Rada Ministrów Spraw Zagranicznych składa się z szefów i wiceministrów resortów spraw zagranicznych państw Wspólnoty. Andyjska Rada Ministrów Spraw Zagranicznych formułuje politykę zewnętrzną krajów członkowskich w zakresie wspólnych interesów regionalnych, koordynuje zewnętrzną działalność różnych instytucji wspólnotowych, formułuje, wykonuje i ocenia we współpracy z Komisją ogólną politykę integracji, wykonuje wytyczne Rady Prezydenckiej. Postanowienia Rady zawarte są w deklaracjach lub decyzjach mających moc obowiązującą podejmowanych na zasadzie konsensusu.

Komisja Wspólnoty Andyjskiej jest najważniejszym organem wykonawczym organizacji w zakresie polityki integracyjnej dotyczącej handlu i inwestycji oraz w innych dziedzinach. We współpracy z Radą Ministrów Spraw Zagranicznych Komisja wyraża swoją wolę za pośrednictwem decyzji podejmowanych większością głosów mających charakter wiążący dla państw członkowskich. Wykonuje wytyczne Rady Prezydenckiej. Spotkania Komisji zwoływane są trzy razy w roku, a w razie potrzeby odbywają się spotkania specjalne.

Andyjski Trybunał Sprawiedliwości został utworzony w 1979 roku, sprawuje jurysdykcję wynikającą z układu z Cartageny. W skład wchodzi czterech sędziów po jednym z każdego państwa członkowskiego. Do jego uprawnień należy rozpatrywanie odwołań od uchybień lub zaniechań wynikających z działalności któregokolwiek organu Andyjskiego Systemu Integracyjnego.

Parlament Andyjski ma prawo sugerowania instytucjom systemu podejmowania działań lub decyzji modyfikujących przyjęte założenia ogólne. Zadaniem Parlamentu jest reprezentowanie interesów mieszkańców Wspólnoty. Każdy kraj reprezentowany jest przez pięciu przedstawicieli, wybieranych przez kongresy państw delegujących. Siedzibą Parlamentu Andyjskiego jest Bogota. Parlament rekomenduje projekt budżetu organizacji oraz inicjuje uchwalenie przepisów dotyczących ogółu Wspólnoty. Obecnie składa się z 20 przedstawicieli.

Andyjska Korporacja Rozwoju to międzynarodowa instytucja finansowa. Jej zadaniem jest wspieranie rozwoju i integracji regionalnej państw członkowskich Wspólnoty. Należą do niej nie tylko rządy krajów andyjskich ale również instytucje finansowe oraz prywatne i publiczne przedsiębiorstwa. Korporacja pełni funkcję banku rozwoju i inwestycji oraz banku handlowego.

4.WSPÓLNA POLITYKA ZAGRANICZNA

Zasady Wspólnej Polityki Zagranicznej włączono pierwotnie do układu z Cartageny w postaci protokołu z Sucre z 1997 roku. Andyjska Rada Ministrów w maju 1999 roku wydała decyzję pod nazwą „Zarys Wspólnej Polityki Zagranicznej”, w której zawarto zasady, cele, kryteria i mechanizmy, środki i obszary działania w tej dziedzinie.

Zasady Wspólnej Polityki Zagranicznej to: poszanowanie zasad i norm prawa międzynarodowego zawartych w kartach NZ i OPA, wspólna tożsamość andyjska, pokój i bezpieczeństwo regionalne i międzynarodowe oraz pokojowe rozstrzyganie sporów, przestrzeganie porządku demokratycznego opierającego się na partycypacji obywateli i sprawiedliwości społecznej, obronę praw człowieka, solidarności, współpraca państw członkowskich.

Natomiast celami Wspólnej Polityki Zagranicznej są: obrona i promowanie tożsamości, wartości oraz praw i interesów wspólnych, umacnianie pokoju i bezpieczeństwa, zwiększanie możliwości w negocjacjach międzynarodowych, konsolidacja i pogłębianie procesu integracji, sprzyjanie stabilizacji, pokojowi i solidarności regionalnej, poszanowanie praw człowieka, podnoszenie poziomu życia ludności andyjskiej, zwalczanie światowego problemu narkotykowego, terroryzmu, form przestępczości zorganizowanej.

Utworzenie Wspólnej Polityki Zagranicznej miało na celu ułatwić Wspólnocie Andyjskiej przekształcenie się w ważny podmiot stosunków międzynarodowych. Wspólnota Andyjska podejmowała również współprace z innymi ugrupowaniami integracyjnymi: Mercosour, Unią Europejską a także z potęgami gospodarczymi: USA, ChRL, Rosja. Wielkim sukcesem było odnowienie układu o Andyjskich Preferencjach Handlowych między Boliwią, Kolumbią, Ekwadorem, Peru a USA.

5.INTEGRACJA POLITYCZNA W RAMACH WSPÓLNOTY ANDYJSKIEJ

Istotnym instrumentem procesu integracji jest oświadczenie prezydentów państw andyjskich z 1998 roku oraz protokół uzupełniający układ z Cartageny pod nazwą „Porozumienie Wspólnoty Andyjskiej w sprawie demokracji” podpisane w 200 roku przez Boliwię, Kolumbię, Ekwador, Peru i Wenezuelę. Potwierdza się w protokole, że zasadniczymi warunkami współpracy politycznej i procesu integracji jest obowiązywanie instytucji demokratycznych i państwa prawa. Bardzo ważnym postanowieniach protokołu jest określenie procedury stosowanej w przypadku zakłócenia porządku demokratycznego w którymkolwiek z krajów członkowskich.

W 2002 roku zawarto porozumienie z Limy, pod nazwą „Andyjska Karta Pokoju i Bezpieczeństwa. Ograniczenia i Kontrola wydatków przeznaczonych na obronę zewnętrzną”, które umacnia bezpieczeństwo i klimat zaufania w regionie andyjskim. Określone w nim demokratyczne i defensywne zasady utrzymywania bezpieczeństwa międzynarodowego.

Również w 2002 roku Andyjska Rada Prezydencka zaaprobowała „Andyjską Kartę Promocji i Ochrony Praw Człowieka”, w której określono zasady rozwijania programów sprzyjających międzykulturowości, rozumianej jako ochrona i rozwój tożsamości ludów rdzennych i społeczności afroamerykańskich a także przyznanie specjalnej ochrony takim grupom społecznym jak: kobiety, dzieci i młodzież, osoby niepełnosprawne, emigranci, uchodźcy wewnętrzni i zewnętrzni, mniejszości seksualne.

6.WSPÓLNOTA ANDYJSKA W STOSUNKACH MIĘDZYNARODOWYCH

Wspólnota Andyjska utrzymuje relacje z wieloma podmiotami stosunków międzynarodowych. Głównym aspektem stosunków ze Stanami Zjednoczonymi jak kwestia ATPA (Układu a Andyjskich Preferencjach Taryfowych), na którego mocy około 6 tysięcy różnego rodzaju towarów pochodzących z czterech państw andyjskich zwolnione jest z cła przy wwozie do USA, w zamian za politykę zwalczania nielegalnej produkcji i handlu narkotykami prowadzoną przez rządy Kolumbii, Ekwadoru, Peru i Boliwii.

Drugim pod względem wielkości rynkiem kooperującym ze Wspólnotą Andyjska jest Unia Europejska. Unia Europejska jest także drugim po USA inwestorem w krajach Wspólnoty. W 2003 roku obie strony podpisały porozumienie o politycznym dialogu i współpracy, w którym rozszerzono dotychczasowy zakres kooperacji o obszary uznane za agendę wspólnych interesów, takie jak: migracja, zapobieganie konfliktom, dobre rządzenie i zwalczanie terroryzmu. Wspólnota Andyjska zainteresowana jest również podjęciem rozmów na temat stowarzyszenia z Unią Europejską.

Wspólnota Andyjska podkreśla także znaczenie stosunków z takimi krajami jak Meksyk i Kanada oraz ChRL, Japonia i Rosja.

Państwa, chcące uzyskać status kraju stowarzyszonego ze Wspólnotą Andyjską, muszą najpierw zawrzeć układy o wolnym handlu ze wszystkimi krajami członkowskimi tego ugrupowania.

Najważniejszym regionalnym i naturalnym partnerem dla współpracy ekonomicznej i politycznej ze Wspólnota Andyjską jest Mercosour. Już w 1995 roku oba bloki gospodarcze podjęły negocjacje na temat utworzenia w ich obrębie strefy wolnego handlu. Rozmowy były skomplikowane, gdyż początkowo negocjowano między poszczególnymi krajami, a głównym podmiotem ze strony Mercosour była Brazylia, a potem Argentyna. W efekcie, poszczególne kraje Mercosour podpisały w 2003 roku porozumienie o utworzeniu strefy wolnego handlu z krajami Wspólnoty Andyjskiej.

Mocną stroną państw andyjskich są ich zasoby surowców energetycznych, jednak nie daje im przewagi w gospodarce światowej. Słabością ekonomiczną ugrupowania jest podobna struktura gospodarcza państw członkowskich. Wszystkie państwa członkowskie Wspólnoty Andyjskiej należą do Światowej Organizacji Handlu.

Wspólnota Andyjska jest ugrupowaniem o solidnej podstawie instytucjonalnej i prawnej. Dynamizmu procesowi integracji w regionie andyjskim brakuje jednak woli politycznej elit rządzących i konsensusu społecznego, wyrażającego przekonanie o konieczności i zaletach integracji. O tym, jak wielkie znaczenie dla powodzenia integracji ma powszechna skłonność mieszkańców danego regionu do tego typu procesów, przekonano się w Europie po doświadczeniach II wojny światowej. W regionie andyjskim, ujmując rzecz historycznie, nie było wydarzenia, które wytworzyłyby w świadomości społeczeństw tych krajów wielkiego pragnienia integracji. Jedynym odwołaniem historycznym jest myśl polityczna Simona Bolivara z początku XIX wieku, nawiązująca do jedności politycznej i kulturowej Ameryki Łacińskiej. Uważa się, nie bez racji, że integracja andyjska, jest bardziej integracją elit (gospodarczych i politycznych), niż zwykłych mieszkańców państw członkowskich.

Nie można jednak inicjatywy integracji andyjskiej oceniać jedynie negatywnie. Na podkreślenie zasługuje zwłaszcza determinacja władz państw andyjskich w podtrzymaniu procesu integracji, którego podstawowym celem jest umocnienie pozycji krajów regionu w gospodarce globalnej.

---