Właściwości fizyczne gleby
Gleba jest układem trójfazowym, co oznacza, że jej elementy znajdują się w:
fazie stałej (cząstki mineralne i organiczne i organiczno-mineralne w różnym stopniu rozdrobnienia)
fazie ciekłej (woda w skład której rozpuszczone są związki mineralne i organiczne tworząc roztwór glebowy)
fazie gazowej (mieszanka gazów i pary wodnej - powietrze glebowe)
Wzajemny układ trzech faz może ulegać zmianom wynikających z zachodzących procesów glebotwórczych, działalności organizmów, zmian warunków siedliskowych oraz ingerencji człowieka. Fazy te działają wzajemnie na siebie i dążą do równowagi, określają stosunki wodno-powietrzne w glebie. Stosunki te wpływają na intensywność procesów biologicznych, które decydują o jakości danej gleby, odpowiednim doborze narzędzi rolniczych do uprawy, doborze roślin oraz sposobie ich uprawy
% udział poszczególnych faz:
Faza ciekła Wp
Faza gazowa Po - Wp
Faza stała 100 - Po
Oznaczanie gęstości objętościowej polowej Co
Gęstość objętościowa polowa Co jest to masa 1 cm3 gleby świeżo pobranej z pola o nie naruszonym układzie naturalnym (masa fazy stałej) i aktualnej wilgotności do całkowitej objętości gleby V [g/cm3]
Na ciężar objętościowy ma wpływ: skład granulometryczny, ciężar właściwy, zawartość próchnicy, struktura i układ gleby, zabiegi agrotechniczne
Co = a - b / V [g/cm3]
a - masa cylinderka z glebą świeżą pobraną z pola
b - masa cylinderka pustego zważonego przed pobraniem
V - objętość cylinderka w cm3 (100 cm3)
Oznaczanie porowatości kapilarnej Pk
(pojemności wodnej kapilarnej)
Porowatość kapilarna Pk jest to suma wszystkich przestworów kapilarnych zdolnych do utrzymania wody w glebach wbrew sile grawitacji.
% Pk = (a1 - b1 / V) * 100
a1 - masa cylinderka z glebą po podsiąknięciu wodą
b1 - masa cylinderka z glebą po wysuszeniu w temp. 1050C
V - objętość cylinderka w cm3 (100cm3)
Oznaczanie porowatości powietrznej - niekapilarnej i porowatości ogólnej gleb
Porowatość niekapilarna - powietrzna różnica pomiędzy porowatością ogólną Po a kapilarną Pk
%P = Po - Pk
Porowatość ogólna Po suma wszystkich przestworów kapilarnych i niekapilarnych występujących w glebie (makropory, mezopory, mikropory)
Porowatość warunkuje stosunki wodno-powietrzne, zmienia się wraz z głębokością i sezonem.
Zależy od:
składu granulometrycznego, tekstury, struktury, zawartości próchnicy, działalności mikroorganizmów glebowych , rodzaju minerałów ilastych, zabiegów agrotechnicznych, sposobu użytkowania, warunków klimatycznych
Waha się od 30-80%.
Gęstość fazy stałej gleby (metodą piknometryczną - wagowa) gęstość właściwa
Gęstość fazy stałej gleby jest to stosunek suchej fazy stałej gleby do jej objętości [cm3]
Ciężar właściwy zależy od: składu mineralnego i próchnicy
Rośnie wraz ze zwiększeniem się ilości minerałów ciężkich w glebie
Maleje wraz ze wzrostem zawartości substancji organicznej
Średni ciężar właściwy ( 2,3-2,8 g/cm3)
C1 = m / V = m / (q + m) - p
m naważka gleby wysuszonej w temp. 105oC
V (q + m) - p poszukiwana objętość gleby [cm3]
q masa piknometru lub kolbki miarowej napełnionej wodą
p masa piknometru lub kolbki miarowej z glebą lub wodą
Oznaczanie gęstości gleby suchej C
Gęstość objętościowa gleby suchej jest to stosunek masy 1 cm3 gleby wysuszonej w temp. 1050C o nienaruszonym układzie naturalnym do całkowitej objętości próbki
Oznaczenie:
Cylinderek z gleba umieszczamy w suszarce i suszymy w temp. 1050C przez 2-3 dni a następnie go ważymy.
C = b1 - b / V [g/cm3]
b1 - masa cylinderka z gleba po wysuszeniu w temp. 1050C
b - masa pustego cylinderka
V - objętość cylinderka
Oznaczanie aktualnej wilgotności gleb Wp
Wilgotność aktualna (polowa) ilość wody, która w danej chwili znajduje się w glebie.
Oznaczenie:
pobieramy 5 g gleby do naczyńka wagowego i suszymy
ważymy naczyńko z wysuszona glebą
%Wp = (Co - C) * 100
C gęstość objętościowa gleby suchej
Co gęstość objętościowa polowa
Oznaczanie masy gleby nasyconej wodą kapilarną utrzymanie wody w glebie siłami kapilarnymi /101 skrypt
2