Geriatria i pielęgniarstwo geriatryczne - wykład 22.02.2009r.
GERIATRYCZNE STANDARDY OPIEKI NAD OSOBAMI W STARSZYM WIEKU.
Rozwiązywanie problemów zdrowotnych, społecznych, psychologicznych i innych osób starszych wymaga zaangażowania wielu środowisk i instytucji. Aby pomóc osobom starszym każde państwo musi wypracować swój system opieki, określić rolę i zadania lekarza, pielęgniarki, psychologa, terapeuty zajęciowego, rehabilitanta, pracownika socjalnego i wolontariusza.
Standardy opieki mają za zadanie określić model i wzór postępowania z osobami starszymi i są pożądane do wprowadzenia ze względu na możliwość kompleksowego podejścia do osób starszych.
Medycyna geriatryczna zajmuje się leczeniem schorzeń osób w podeszłym wieku ( obecnie przyjęta granicą jest 60 r. ż. )
Opieka nad ludźmi starszymi powinna być wszechstronna oraz prowadzona przez zespół profesjonalistów. Promuje korzystne zachowania zdrowotne, zapobiega chorobom, określa zasady diagnostyki i leczenia występujących schorzeń. Współdziała z chorym i jego opiekunami w sytuacjach trudnych.
Tak rozumiana opieka zapewnia holistyczne i indywidualne podejście do problemów osób starszych w zakresie świadczonych usług medycznych.
Opieka holistyczna obejmuje opiekę lekarską, pielęgniarską, rehabilitacyjną, pomoc psychologiczną
i socjalną oraz edukację zdrowotną chorego i jego opiekunów.
Holistyczna opieka w okresie terminalnym zapewnia komfort psychofizyczny człowiekowi umierającemu. Przygotowuje również rodzinę do przeżywania ostatniego okresu życia osoby bliskiej.
Zespołem geriatrycznym kieruje lekarz specjalista z zakresu geriatrii, współpracuje z nim doświadczona
pielęgniarka również ze specjalizacją z zakresu pielęgniarstwa geriatrycznego lub opieki długoterminowej, która odpowiada za opiekę i pielęgnację chorych.
Nieodzownym członkiem zespołu jest rehabilitant. Okresowo powinni współpracować również inni lekarze specjaliści z przygotowaniem do opieki nad osobami starszymi, psycholog i pracownik socjalny.
Specyfika opieki nad osobami starszymi.
Opieka nad pacjentami w okresie starości obejmuje rozwiązywanie złożonych problemów medycznych
i pielęgnacyjnych:
zespoły otępienne
zespoły zaburzeń świadomości- majaczeniowy, splątanie
zaburzenia zachowania
zespoły depresyjne i lękowe
zaburzenia stanu funkcjonalnego w zakresie czynności dnia codziennego.
złożone problemy kardiologiczne u osób obarczonych wieloma chorobami
nietrzymanie moczu i/lub stolca
upadki i zasłabnięcia
odleżyny
stany po uszkodzeniu CUN ( porażenie, niedowład, afazja)
osteoporoza i osteomalacja
zmiany zwyrodnieniowe stawów
stany po złamaniach ( w tym nasady bliższej kości udowej)
POCHP
Zaburzenia motoryki przewodu pokarmowego ( dysfagia, biegunki, zaparcia)
Odwodnienie, zaburzenia wodno-elektrolitowe
Narządowe następstwa tętniczej i żylnej niewydolności naczyń
Schorzenia metaboliczne
Zawroty głowy i zaburzenia równowagi
Zespoły pozapiramidowe
Niedokrwistości
Zaburzenia odżywiania- ilościowe i jakościowe
Zmiany w obrębie jamy ustnej i uzębienia
Geriatryczne zespoły jatrogenne
Uszkodzenia narządów wzroku i słuchu
Zasady działania w zakresie geriatrii
Działalność jednostek opieki geriatrycznej oparte jest na:
Profilaktyce przedwczesnego starzenia i schorzeń wieku podeszłego
Rozpoznawaniu, leczeniu i rehabilitacji osób w starszym wieku
Łagodzeniu objawów somatycznych
Pomocy i edukacji chorego, rodziny i opiekunów
Wsparciu psychicznym i społecznym
Kompleksowa ocena stanu pacjenta przeprowadzona przez członków zespołu geriatrycznego jest podstawą do dalszych działań.
Miejsca sprawowania i formy opieki geriatrycznej (propozycje)
Całodobowa opieka geriatryczna- oddział szpitalny/kliniczny
Dzienny ośrodek opieki geriatrycznej- dzienny oddział szpitalny
Ambulatoryjna opieka geriatryczna- poradnia geriatryczna
Opieka domowa, w tym opieka w końcowej fazie życia- geriatryczny zespół opieki domowej
przy poradni
Geriatryczny zespół konsultacyjny w instytucjach leczniczych, opiekuńczych i opiekuńczo- leczniczych- wspierany przez poradnię i/lub oddział geriatryczny
Konsultacje udzielane lekarzom rodzinnym i innych specjalności.
Zespół geriatryczny zobowiązany jest do ustawicznego dokształcania się, organizowania i uczestniczenia
w różnego rodzaju kursach i szkoleniach.
Zespół opieki geriatrycznej zapewnia i monitoruje jakość opieki sprawowanej nad osobami starszymi. Dąży również do jej podnoszenia. Zespół zapewnia takie warunki, w których zakres opieki przynosi najkorzystniejsze efekty dla chorego niezależnie od jego sytuacji ekonomicznej.
Zespół współpracuje również z pomocą społeczną, samorządem i organizacjami pozarządowymi.
Normy WHO opieki geriatrycznej
Na 100-120 tys. mieszkańców powinno być dostępnych od 20-25 miejsc na oddziałach stacjonarnych, 15-25 miejsc na oddziałach dziennych geriatrycznych oraz jedna poradnia (2 etaty lekarskie).
Geriatryczny zespół domowy.
Zadania pielęgnacyjne wykonywane przez pielęgniarkę są istotnie ważne w opiece nad osobami starszymi. Szczególnie ważna jest ocena stanu sprawności w zakresie samoobsługi (skala Barthel, ADL- Activites of Daily Living, IADL- Instrumental Activites of Daily Living, ocena ryzyka wystąpienia odleżyn i inne).
Ocena pozwala na nakreślenie planu opieki i sprawną jego realizację.
Przy podnoszeniu poziomu opieki istotne jest wspomaganie czynności życia codziennego osób starszych: umiejętność wykonania samodzielnej toalety ciała, ubierania się, załatwiania potrzeb fizjologicznych, czynności związane z prowadzeniem gospodarstwa domowego, przygotowanie i spożywanie posiłków oraz robienie zakupów.
Pielęgniarka prowadzi również obserwację stanu zdrowia chorego, zapobiega jego pogorszeniu oraz reaguje na każde niekorzystne zmiany w jego funkcjonowaniu.
Pielęgniarka prowadzi poradnictwo w zakresie promowania zdrowia, profilaktyki powikłań poprzez przekazywanie wiedzy na temat choroby i postępowania pielęgnacyjnego. Umożliwia to wczesne rozpoznawanie przez pacjenta i jego opiekunów stanów wymagających udzielenia szybkiej pomocy.
Umiejętnie prowadzona edukacja aktywizuje chorego, zmniejsza lęk przed nawrotem choroby, uczy radzenia sobie z trudnościami wynikającymi ze schorzenia i okresu starzenia się.
Specjalistyczna opieka medyczna nad osobami starszymi wymaga dużej wiedzy, specyficznego podejścia do chorego uwzględniające różne czynniki wpływające na stan zdrowia pacjenta.
Jest to wszechstronna, kompleksowa opieka polegająca na wykonywaniu w sposób kompetentny czynności i realizowaniu zadań pozwalających pacjentowi na zachować zdrowy styl życia, zapobiegać chorobom, pomagać w odzyskaniu zdrowia i poprawiać jakość życia.
Geriatria pomaga w zachowaniu i odzyskaniu samodzielności i niezależności w sferze somatycznej, psychologicznej i społecznej.
Zasady opieki geriatrycznej
Zasady opieki geriatrycznej
1. Powszechność opieki, dostęp wszystkich osób starszych do świadczeń systemu ochrony zdrowia.
2. Dostępność opieki zarówno fizyczna jak i ekonomiczna, mała odległość placówek ochrony zdrowia od miejsca zamieszkania oraz nieodpłatność świadczeń diagnostycznych, leczniczych i rehabilitacyjnych oraz procedur wysokospecjalistycznych.
3.Kompleksowość opieki.
4. Podnoszenie jakości opieki.
5. Poszanowanie godności i autonomii osób starszych.