Pojęcie szybkości oraz jej fizyczna interpretacja. Formy zdolności szybkościowych. Pojęcie szybkości reakcji (czas reakcji utajonej + czas prostego ruchu docelowego) oraz częstotliwości ruchów. Hybrydowość zdolności szybkościowych. Czynniki genetyczne, somatyczne oraz biomechaniczne warunkujące poziom szybkości. Pojęcie "bariery prędkości" i sposoby jej przełamywania. Uzyskiwanie prędkości i utrzymanie jej w trakcie biegu. Struktura włókien mięśniowych determinantą zdolności szybkościowych. Znaczenie szybkości w wybranych dyscyplinach sportu.
Kinezjologia
Ćwiczenie nr 2
Temat: Zdolności szybkościowe ( anerobowe) i ich kształcenie
1/ Anaerobowe ( beztlenowe )źródła energii oraz pojęcie zdolności szybkościowych.
Początek podejmowania jakiejkolwiek pracy (bądź też praca krótkotrwała)wymaga gwałtownego wzmożenia funkcji ustroju i tym samym wzrasta zapotrzebowanie mięśni na tlen.
W pierwszym okresie źródłem energii są przede wszystkim beztlenowe procesy metaboliczne. Jeżeli wysiłek trwa dłużej lub jest podejmowana z dużą intensywnością, zaciągany jest mleczanowy dług tlenowy i wzrasta stężenie mleczanu we krwi. Mechaniczna praca mięśni powstaje dzięki rozpadowi cząsteczek Abpi jego odbudowie przy wykorzystaniu fosfokreatyny i glikolizy oraz tlenowej przemiany węglowodanów i tłuszczów.
Skuteczność wysiłków anaerobowych jest warunkowana wielu specyficznymi właściwościami układu nerwowo-mięśniowego oraz wysoką zdolnością do uwalniania i wykorzystywania dużych ilości energii,pochodzących z rozpadu wysoko energetycznych związków fosforowych.
Zdolności szybkościowe są związane równocześnie z charakterem pracy współczulnego układu nerwowego , ze strukturą mięśni, specyfiką układów enzymatycznych i stopniem specjalnego wyćwiczenia układu ruchu.
W trakcie biegu na 100m i skokach lekkoatletycznych pochłanianie tlenu podczas wysiłku wynosi 7-15%całkowitego zapotrzebowania. Reszta to dług tlenowy uzupełniany podczas wypoczynku.
Przez zdolności szybkościowe jako przejaw motoryczności człowieka rozumie się poziom możliwości przemieszczania przestrzeni całego ciała lub określonych jego części możliwie najkrótszym odcinku czasu.
Wykonywanie zadania ruchowego nie może wywoływać zmęczenia obniżającego prędkość ruchu.
Przypominam, że predyspozycje składające się na zdolności szybkościowe to:
- proporcje włókien mięśniowych FT
- sprawnośc układów enzymatycznych rozpadu fosfokreatyny i glikolizy beztlenowej MMA
- czas reakcji i częstotliwość ruchów (koordynacja nerwowo- mięśniowa)
- proporcje dźwigni kostnych
2/ Elementarne formy przejawiania się szybkości oraz fazy zwiększania i stabilizacji prędkości.
Elementarne formy przejawiania szybkości:
Czas reakcji
Prędkość pojedynczego skurczu
Częstotliwość ruchów
Ad 1 ) czas reakcji - (utajony czas reagowania) to czas, jaki upływa od momentu zadziałania bodźca do występowania ściśle określonej reakcji u danej osoby.
Wyróżnia się typ reakcji prostej oraz typ reakcji złożonej. Reakcja prosta sprowadza się do zadziałania na z góry wiadomy i przewidziany sygnał, natomiast te typy reakcji, które wymagają wybiórczego dostosowania się do sytuacji, należą do złożonych.
Wartość czasu reakcji prostej zależy od szeregu czasów cząstkowych, co można ująć :
T = t1 +t2 +t3 +t4 +t5
poszczególne elementy oznaczają :
t1 - czas powstania pobudzenia w receptorze
t2 - czas przekazania pobudzenia do ośrodka układu nerwowego
t3 - czas przebiegu pobudzenia przez ośrodki czuciowe i ruchowe oraz uformowania sygnału
t4 - czas przebiegu sygnału do mięśnia,
t5 - czas pobudzenia mięśnia do zapoczątkowania ruchu
Ad/2 czas pojedynczego ruchu - jest w dużym stopniu zależny od wielkości pokonywanego oporu.
Badania nad ustaleniem charakterystyk czasowych pojedynczego ruchu są skomplikowane, wymagają drogiego oprzyrządowania i stanowią domenę badań laboratoryjnych.
Ważną rolę odgrywa odpowiednia synchronizacja pracy odpowiednich jednostek motorycznych.
Ad 3 ) - częstotliwość ruchów jest najprawdopodobniej silnie związana z ruchliwością układu nerwowego. Zachowanie najodpowiedniejszych proporcji między procesami pobudzenia i hamowania, zachodzącymi w antagonistycznych grupach mięśniowych, wydaje się być najważniejsza.
Niezależnie od tych form przejawiania się szybkości , praktycznego znaczenia nabiera wyodrębnienie z całościowego aktu ruchowego dwu faz:
Zwiększenia prędkości „ rozpędu”
Względnej stabilizacji prędkości
Są to wielkości nieskorelowane.
3/ Warunki skutecznego kształcenia zdolności szybkościowych ( anaerobowych)
Każde ćwiczenie ruchowe można odnieść do różnych punktów wykresu „ Siła - prędkość). Im większy opór jest pokonywany przez badanego, tym bardziej prędkość ruchu zależy od jego możliwości siłowych.
Poziom zdolności szybkościowych można do pewnego stopnia podnieść , zwiększając możliwości siłowe.
Podstawowe warunki stanowiące o skuteczności kształcenia zdolności szybkościowych
Ruch powinien być wykonywany z prędkością maksymalną, tzn w każdym kolejnym ćwiczeniu należy dążyć do przekroczenia dotychczasowego poziomu,
Technika ruchu powinna być przyswojona do tego stopnia, aby można było skoncentrować się na szybkości wykonywania ćwiczenia,
Czas ćwiczenia powinien być na tyle krótki, aby nie występowały oznaki zmęczenia.
W sporcie w kształceniu szybkości jako metodę treningową uzupełniającą wykorzystuje się również intensywny wariant metody interwałowej w której występuje obciążenie o charakterze submaksymalnym.
4/ Kontrola poziomu szybkości i charakterystyk anaerobowych